Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Algemeen Rijksarchief

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Contact:

Ruisbroekstraat 2
1000 Brussel
  Hoe te bereiken ?

T : 02 513 76 80
F : 02 513 76 81
algemeen.rijksarchief@arch.be

Openingsuren:

Reservaties (facultatief): Om een plaats te reserveren in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief, gebruik je dit online formulier.
Aanvragen voor documenten in de leeszaal moeten gebeuren vóór 8.45, 9.15, 10.15, 11.15, 13.15, 14.15 en 15.15 u.

 

  Bekijk hier alle sluitingsdagen

Leeszaal van het Algemeen Rijksarchief uitzonderlijk gesloten op 27 en 28 maart 2024

Wegens werken in het gebouw is de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief uitzonderlijk gesloten op woensdag 27 en donderdag 28 maart 2024.

05/02/2024

Op maandag 5 februari nam het Rijksarchief tijdens een feestelijke academische zitting na ruim 18 jaar afscheid van Karel Velle als Algemeen Rijksarchivaris. Zowel het personeel van alle Rijksarchiefvestigingen als tal van vertegenwoordigers van het Federaal Wetenschapsbeleid en van partnerinstellingen uit binnen- en buitenland, vrienden en familie tekenden present en gaven Karel Velle een bijzonder hartelijk afscheid. 

Over de rol van de overheid in de economie is al veel inkt gevloeid. De nood aan economische planning met een langetermijnperspectief valt vandaag niet meer te ontkennen. Enkele decennia geleden was dit anders. Het archief van het Planbureau, bewaard in het Algemeen Rijksarchief en nu ontsloten voor onderzoek, “verwoordt” de vertwijfeling die er heerste over planning als beleidsinstrument.

Een nieuw jaar, een nieuw Fed-tWin-project! ‘DigiL4Arch’ gaat de juridische uitdagingen rond digitale archivering analyseren en beoordelen. Het doel is om het huidige juridische landschap voor de omgang met digitale (overheids)gegevens integraal in kaart te brengen en aanbevelingen te ontwikkelen voor een aanpassing van de Belgische archiefregelgeving.

11/12/2023 - Restauratie - ARA

Onze restaurateurs moeten soms letterlijk puzzelen. Denk aan de restauratie van een verzuurd document uit het Arenbergarchief dat in 30 stukken uiteenviel. Een uitdaging!

Sinds iets meer dan 3 jaar wordt het archief van de Rijkswacht geleidelijk aan ontsloten voor onderzoek, meer bepaald in het kader van het BRAIN 2.0-onderzoeksproject NaPol-Intel. Nu is ook het archief van de generale staf en van twee algemene directies toegankelijk. Concreet gaat het over het archief van het commando, van de Hoofddirectie van het Personeel (HDP) en de rest van het archief van de Hoofddirectie van de Operaties (HDO), waaronder de toezichtsverslagen die eerder reeds werden geïnventariseerd.

21/11/2023 - Archiefbeheer - ARA

In februari 2023 lanceerde het Rijksarchief een grote enquête die peilde naar het beheer van de digitale archieven ('e-archieven') van de federale overheid. ‘SurveA 2023’ werpt voor het eerst licht op de digitale archiveringsstrategieën en -praktijken van de federale overheid, en doet dat voor bijna de volledige overheid. De kennis die de bevraging ons heeft bijgebracht zal in de komende jaren het beleid van het Rijksarchief mee richting geven en bij uitbreiding het federaal archiefbeleid in het algemeen. 

17/11/2023 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Het publiceren van bronnen is een duursport die in de academische wereld steeds minder wordt beoefend. Toch kunnen we ons nu verheugen in een belangrijke stap op weg naar de voltooiing van een reeks die de historici al ontelbare diensten heeft bewezen. Het realiseren van deze uitgave was een werk van lange adem, maar het resultaat is van een indrukwekkende omvang. In totaal bevat de editie 731 unieke ordonnanties, waarvan er 512 in één taal zijn gepubliceerd, 213 in twee talen en 6 in drie talen. Dat maakt samen een verzameling van 956 teksten, waarmee onderzoekers – historici, rechtshistorici, taalkundigen, enz. – nu aan de slag kunnen.

17/11/2023 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Het archief van het kasteel van Leefdaal, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, bevat stukken van algemeen historisch belang die tussen 1940 en 1972 naar het Rijksarchief werden overgebracht. Het gaat eerder om een “archiefcollectie” dan om een “organisch archiefbestand” dat de werking van een instelling of de activiteiten van een persoon of familie weergeeft.

Oorspronkelijk was het NGI bedoeld als een logistiek instrument voor het leger. Doorheen de jaren evolueerde het instituut echter naar een instelling die ten dienste staat van de samenleving. Dit archief van 192 strekkende meter bevat stukken die de verschillende stappen van het vervaardigen van kaarten uiteenzetten, aangevuld met vele schetsen, plannen en kaarten.

31/08/2023 - ARA

Half augustus kreeg onze nieuwe genealogische website een eerste update. Er werden nieuwe beelden opgeladen en heel wat beschrijvingen werden verbeterd. De volgende stappen? Meerdere updates per jaar, op regelmatige basis, en de lancering van de nieuwe zoekomgeving 'Zoeken naar personen'!

23/06/2023 - Divers
Huidige inventarissen van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand vanaf 17 juli 2023 offline

OPGELET! Zes maanden na de lancering van onze nieuwe genealogische website, op maandag 17 juli 2023, zullen zoals aangekondigd de huidige inventarissen (geordend per provincie en gemeente) van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zijn vanaf dan enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s zullen verdwijnen. 

19/06/2023 - Archiefbeheer - ARA

De archiefproblematiek binnen Justitie is helaas een gekend fenomeen. Denk aan plaatsgebrek, ongeschikte infrastructuur, schimmelvorming… Tijdens deze legislatuur zet Justitie in nauwe samenwerking met het Rijksarchief belangrijke stappen om het tij te keren. Voorlopig orgelpunt van deze samenwerking is de publicatie van een herziene archiefselectielijst voor gerechtelijke archieven. De impact hiervan op het archiefbeheer van de hoven en rechtbanken kan moeilijk overschat worden.

14/06/2023 - Archiefbeheer - ARA

De Databank voor Akten van de Burgerlijke Stand (DABS) is een centrale databank waarin alle akten van de burgerlijke stand voortaan worden bewaard en beheerd. Deze centrale databank komt in de plaats van de lokale registers die voorheen per gemeente/consulaat werden bijgehouden. Met de DABS wordt de overstap gemaakt naar gestandaardiseerde, gedocumenteerde en uniforme akten.

09/06/2023 - Evenementen
Internationale Archiefdag 2023 - Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles?

Op 9 juni is het Internationale Archiefdag: hét moment om eens stil te staan bij een vraag die we héél vaak krijgen… Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles? Ontdek in deze video onze drie antwoorden!

31/05/2023 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Vanaf het eind van de 19de eeuw beschikte het Ministerie van Openbare Werken over een fotografische dienst. Die moest de herinnering aan de acties van het ministerie waarborgen. Zo ontstond geleidelijk aan een enorme fototheek, vandaag zorgvuldig bewaard in het Algemeen Rijksarchief. Een eerste reeks van 10.000 foto’s, genomen tussen de jaren 1890 en de Tweede Wereldoorlog, werd gedigitaliseerd en is nu online raadpleegbaar.

23/05/2023 - Publicaties
Jaarverslag 2022: de realisaties en uitdagingen van het Rijksarchief als 'collectief geheugen van België'

Ook wie ziende blind is, kan er niet omheen: de maatschappelijke betekenis van archieven groeit. Dat blijkt onder meer uit een toename van het aantal parlementaire vragen over onze werking, maar er zijn nog tal van andere factoren. Ontdek ze in het jaarverslag 2022: een bloemlezing van de uiteenlopende activiteiten van het Rijksarchief. Onze taken zijn divers, maar bevatten tegelijk een rode draad: het beschikbaar maken van zoveel mogelijk betrouwbare informatie voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het streefdoel van alle 272 medewerkers, of ze nu voor of achter de schermen werken. Samen zorgden ze voor de verwerking van meer dan 12 km nieuwe archieven, wat het totaal op ruim 385 km beheerd analoog archief brengt. Meer dan 5,5 km archief werd raadpleegbaar gemaakt via inventarissen en andere archieftoegangen. Tijdens meer dan 2 miljoen bezoeken aan onze online zoekomgeving werden meer dan 100 miljoen pagina's geconsulteerd. Maar 2022 bracht ook (nieuwe) uitdagingen en bezorgdheden met zich mee. 

09/05/2023 - Onderzoek - Inventarisatie - ARA

De dossiers van de Vreemdelingenpolitie en de naturalisatiedossiers, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, vormen een onuitputtelijke bron voor iedereen die de Belgische migratiegeschiedenis wil bestuderen. Ook wie het lot wil achterhalen van personen en gezinnen die tot ballingschap gedoemd waren, kan ermee aan de slag. Vanaf nu wordt een nieuwe bron aan deze essentiële archiefreeksen toegevoegd: de dossiers inzake erkenningsaanvragen van vluchtelingen uit de periode 1944-1957.

Al te vaak verdwijnen de archieven van privaatrechtelijke organisaties of verenigingen met sociaal of cultureel oogmerk in de vuilbak. Zo gaat de geschiedenis van vrijwilligers die een belangrijke rol hebben gespeeld in het verenigingsleven van ons land verloren. Door haar archief toe te vertrouwen aan het Algemeen Rijksarchief redde de Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming niet alleen haar eigen geheugen, maar ook de geschiedenis van honderden kinderen waarvoor ze instond.

07/04/2023 - Onderzoek - ARA

Transkribus maakt al enkele jaren furore in de wereld van het historisch onderzoek en het archiefwezen. Ook in het Rijksarchief is de interesse meer dan gewekt en gaan archivarissen Transkribus beginnen gebruiken voor de ontsluiting van archiefbestanden. Op 22 maart werd een praktische workshop georganiseerd over het tekstherkenningsprogramma. Veelbelovend!

In 350 jaar tijd heeft de Grote Raad voor de Nederlanden – als rechtbank en als bestuursorgaan – minstens 1,5 km archief gevormd. In het Algemeen Rijksarchief wordt al jaren hard gewerkt aan de ontsluiting van deze massa archief van een instelling die drie eeuwen lang een voorname plaats bekleedde binnen het juridisch kader van de Nederlanden. Een nieuwe inventaris beschrijft 500 bijkomende procesdossiers uit Namen.

De stamboekdossiers en -registers van het personeel van het Belgisch leger vormen een indrukwekkende informatiebron. De overbrenging ervan naar het Algemeen Rijksarchief wijst op nauwere banden tussen het Rijksarchief en Defensie en op de gemeenschappelijke wil om erfgoed dat essentieel is voor de geschiedenis van ons land te bewaren.

Help mee historische kaarten te analyseren en word DigHimapper!

DigHiMapper betrekt het publiek bij twee belangrijke stappen in de verwerking van historische kaarten tot analyseerbare informatiebronnen. Door kaarten te ‘georefereren’ en ‘annoteren’ wordt het mogelijk landschapsevoluties in beeld te brengen en kaarten gericht te doorzoeken op plaatsnamen. Centraal in een eerste fase van dit platform staan de prachtige kaarten van de familie Arenberg, bewaard in het Algemeen Rijksarchief

8 maart is Internationale Vrouwendag, een dag waarop wereldwijd extra (en spijtig genoeg nog steeds broodnodige) aandacht wordt gevraagd voor vrouwenrechten en de emancipatie van de vrouw. In onze archieven zijn tal van sporen te vinden van militantes van de feministische zaak. Als eerbetoon en bron van inspiratie dit portret van Vogelina Dille-Lobe (1912-1997), een geëngageerde feministe pur sang. Al in 1933 was Vogelina Lobe een voorvechtster van bewust moederschap, anticonceptie en geboortecontrole. Ze stelde ook de loonkloof tussen vrouwen en mannen aan de kaak en andere zaken die vandaag de dag nog steeds onderwerp van maatschappelijk debat zijn. Ontdek haar verhaal.

02/03/2023 - Onderzoek - Digitalisering - Divers - ARA

Een jaar geleden werd het vrijwilligersluik van het PARDONS-project opgestart. Vrijwilligers helpen bij de ontsluiting van de omvangrijke reeksen gratiebrieven die het Rijksarchief bewaart. In de eerste fase richt het project zich op de gratiebrieven uit het hertogdom Brabant. Alle 2.601 brieven in kwestie zijn nu verzameld in een databank, die zal toelaten om specifieke brieven op te zoeken op locatie of persoonsnaam. De eerste 100 namen zijn al ingevoerd in de online zoekomgeving!

Ruim tien jaar geleden besloot de familie Lindemans om haar archief in bewaring te geven aan het Algemeen Rijksarchief. Dankzij inventarisatie is dit familiearchief nu beschikbaar voor historisch onderzoek. De oudste sporen van de familie Lindemans gaan terug tot de tweede helft van de 14de eeuw. De onderzoeksmogelijkheden van dit familiearchief? Onderwijsgeschiedenis, lokale geschiedenis, genealogie en familiekunde.

De databank van de Commissie voor de schadeloosstelling van de leden van de Joodse Gemeenschap werd op 7 februari 2023 overgemaakt aan het Algemeen Rijksarchief. De informatie die ze bevat, is een waardevolle getuigenis van de inspanningen die de Belgische autoriteiten in het begin van de 21ste eeuw hebben geleverd om de slachtoffers van de Shoah te vergoeden.

20/02/2023 - Archiefbeheer - ARA

Het Rijksarchief lanceerde in februari een grote bevraging naar het digitaal archief dat ‘leeft’ bij de federale overheidsdiensten en hoe het beheerd wordt. Het doel? Archiefvormers beter kunnen adviseren door hun problemen te identificeren. En in kaart brengen wat er in de toekomst op het Rijksarchief afkomt.

Het Algemeen Rijksarchief heeft een studie gepubliceerd over de zegelafgietsels van de schepenen van Namen (13de-14de eeuw), als hulde aan Albert Huart. Deze heraldicus doorzocht het archief van het graafschap van Namen uit het ancien régime en beschreef alle zegels die hij terugvond. René Laurent vervolledigt in deze nieuwe studie uit 2023 de aantekeningen van Huart. Het werk bevat beschrijvingen van en verwijzingen naar alle afgietsels die verband houden met de schepenen van Namen tot het jaar 1629.

Eind jaren 1950 lijkt de oorlog en wederopbouw alsmaar verder weg. Er heerst een optimistische stemming in België, maar tegelijk wordt het land geconfronteerd met ernstige structurele problemen op economisch vlak. Een sleutelrol in de sanering en vernieuwing van de economie is weggelegd voor het Ministerieel Comité voor Economische en Sociale Coördinatie (MCESC). Het MCESC groeit vanaf 1961 uit tot het tweede belangrijkste nationale besluitvormings­orgaan na de Ministerraad. Via de archieven van het MCESC, nu ontsloten voor onderzoek, krijg je nagenoeg alle economische, financiële en sociale aspecten van het regeringsbeleid in het vizier.

Op donderdag 26 januari 2023 werd een charter van Filips van de Elzas, graaf van Vlaanderen, dat werd bewaard in de benedictijnenabdij van Mesen in West-Vlaanderen en aan het begin van de Eerste Wereldoorlog verdween, officieel overgedragen aan het Rijksarchief. Het stuk dook in december 2016 op in het Metropolitan Museum of Art van New York City (The Met). Begin 2020 werd met The Met overeengekomen om dit kostbare document, dat deel uitmaakt van het Belgisch cultureel erfgoed, terug te geven aan België. 

25/01/2023 - Evenementen - ARA
Webinar: ontdek samen met ons misdaadarchieven uit het ancien régime!

Zin om mee te helpen bij de transcriptie van duizenden gratiebrieven? Wanneer je in het ancien régime werd vervolgd voor een ernstig misdrijf (doodslag, schaking, ambtsmisbruik, enzomeer) kon je daarvoor gratie vragen aan de vorst. In de gratiebrief, de officiele akte waarmee de gratie werd verleend, staat het relaas van het misdrijf omstandig opgetekend. Via deze verhalen bieden gratiebrieven een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Op dinsdag 7 februari 2023 wordt van 18.00u tot 20.00u een tweede Franstalig PARDONS-webinar georganiseerd. Je krijgt concrete uitleg over hoe je ons kan helpen om (Franstalige) pardonbrieven te helpen transcriberen.

17/01/2023 - Digitalisering - Divers

Goed nieuws voor doorwinterde genealogen en al wie op zoek wil gaan naar sporen van zijn of haar voorouders: de nieuwe website met de genealogische bronnen van het Rijksarchief staat online! De zoekrobot bevat ruim 38,6 miljoen pagina's met geboorte-, doop-, huwelijks-,  overlijdens- en begrafenisakten  evenals de tienjarige tafels voor heel België. Alle bronnen zijn gratis raadpleegbaar. We hopen dat deze langverwachte lancering alle verwachtingen inlost!

10/01/2023 - Divers - ARA

Ben je betrokken bij de selectie, bewaring, ontsluiting of valorisatie van (actuele) documenten, archieven en data, kortom van de informatie van jouw dienst of organisatie? In januari 2023 gaat in Brussel een nieuwe opleiding Archief- en informatiebeheer van start.

In het zog van het BRAIN 2.0-onderzoeksproject NaPol-Intel is in het Algemeen Rijksarchief nu ook het archief van de Algemene Rijkspolitie ontsloten voor onderzoek, meer bepaald de benoemingsdossiers van politiecommissarissen.  

Niet alleen de economie verkeert momenteel in een diepe crisis, hetzelfde kan gezegd worden van onze nationale economische historiografie. Fundamenteel onderzoek ter zake is uiterst schaars, onder meer door de beperkte toeganke­lijk­heid van relevante overheidsarchieven. De komende jaren zal hierin verandering komen, dankzij grootschalige selectie en inventarisatie.

02/12/2022 - Onderzoek - Evenementen - ARA

Op 16 november 2022 organiseerden onderzoekers Klaas Van Gelder en Gert Gielis in het Algemeen Rijksarchief een interne workshop over de HTR-software van Transkribus. HTR staat voor handwritten text recognition, de automatische herkenning van handgeschreven teksten met behulp van artificial intelligence en machine learning. Die technologie maakt de laatste jaren furore in de internationale archiefwereld. Transkribus biedt vele mogelijkheden en er zit nog meer in de pijplijn. Heel wat projecten hebben er al mooie resultaten mee geboekt. Daar wilden we bij het Rijksarchief graag meer over weten.

29/11/2022 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Enkele jaren voor de viering van zijn tweehonderdjarig bestaan heeft België eindelijk een wetgeving over de verplichte declassificatie van geclassificeerde stukken. De nieuwe wet betekent een grote stap voorwaarts in de richting van meer transparantie, democratische controle en ontsluiting van de archieven voor de burger en voor onderzoek.  

16/11/2022 - Onderzoek - Evenementen - ARA
Webinar: Help mee bij de ontsluiting van pardonbrieven!

Doodslag, fraude, schaking, ambtsmisbruik… wie in het ancien régime voor een zwaar misdrijf werd vervolgd, kon hiervoor gratie vragen aan de vorst. Het Rijksarchief bewaart duizenden pardonbrieven waarin telkens het relaas van het misdrijf omstandig staat opgetekend. Deze brieven bieden een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Jammer genoeg zijn deze bronnen nog nauwelijks ontsloten. Het PARDONS-project wil daar verandering in brengen. Om deze duizenden brieven toegankelijk te maken voor onderzoek, is het PARDONS-projectteam op zoek naar vrijwilligers. Na de opstart aan Nederlandstalige zijde wordt op 29 november 2022 ook een eerste webinar voor Franstalige vrijwilligers georganiseerd. Voor de liefhebbers van smeuïge verhalen, historische sensaties en paleografie!

Ongeveer 11 strekkende meter archief over de wetgevende, gewestelijke, provinciale, gemeentelijke en Europese verkiezingen is in het Algemeen Rijksarchief ontsloten voor onderzoek. Je vindt er onder meer de resultaten in terug van de verkiezingen sinds 1858 voor deze verschillende beleidsniveaus. Een mooie aanvulling op de vele verkiezingsarchieven uit onze collecties die al raadpleegbaar zijn.

04/10/2022 - Onderzoek - Publicaties - CegeSoma - ARA

In The Failed Coup of Belgian Diplomacy, alweer de 12de uitgave in onze reeks Studies in Belgian History, zet CegeSoma-onderzoeker Michael Auwers de traditionele ideeën over het Belgisch buitenlands beleid tijdens de Eerste Wereldoorlog op losse schroeven.

Een archiefbestand dat vrijwel uitsluitend bestaat uit (besluit)wetten, koninklijke en ministeriële besluiten: het lijkt een weinig aantrekkelijke historische bron. Nochtans mag het belang van dit archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief en zopas ontsloten dankzij een nieuwe inventaris, niet worden onderschat. Het bevat de originele teksten van alle Belgische wetten die van eind 1830 tot 1970 werden uitgevaardigd, de oorlogsperiodes inbegrepen. En je vindt er ook een volledige reeks koninklijke besluiten in terug met betrekking tot de benoeming en aftreding van alle ministers in Belgische nationale regeringen over de jaren 1831-1975.

03/10/2022 - Onderzoek - Aanwinsten - ARA

24 ontwerpen of kopieën van brieven uit de periode 1539-1582 werden eind september via bemiddeling van de Koninklijke Bibliotheek van Nederland teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar: het Rijksarchief in België. Tot de correspondenten behoren onder meer Maximiliaan II, prins Willem van Oranje en Lodewijk van Nassau, maar ook instellingen zoals de Raad van State en de Raad van Financiën, en het stadsbestuur van Antwerpen.

Vanaf 5 oktober 2022 draait in de bioscoopzalen de documentaire “Nelly & Nadine”, het verhaal van de ontmoeting tussen twee verzetsvrouwen in het concentratiekamp van Ravensbrück in Duitsland. Het Rijksarchief bewaart talrijke documenten over vrouwen die tijdens WO II naar dit kamp werden gedeporteerd. Onder hen ook Nelly en Nadine.

23/09/2022 - Publicaties - Luik - ARA

Ter gelegenheid van de pensionering van Bruno Demoulin, ere-directeur-generaal Cultuur van de provincie Luik, ere-docent van de Universiteit van Luik en voorzitter van de Wetenschappelijke Raad van het Rijksarchief, bieden zijn collega’s en vrienden hem een miscellanea aan. 37 auteurs schreven bijdragen over een thema dat Bruno Demoulin bijzonder dierbaar is: de geschiedenis van Luik. De publicatie verschijnt in december 2022. Wie vóór 31 oktober 2022 alvast bestelt, geniet van een mooie reductie.

05/09/2022 - Divers
Wijzigingen op til voor de raadpleging van genealogische bronnen

In het kader van de lancering van een nieuwe genealogische zoekwebsite in het najaar van 2022 zullen bepaalde gedigitaliseerde parochieregisters of registers van de burgerlijke stand tijdelijk niet beschikbaar zijn. Zes maanden na de lancering van deze nieuwe website zullen de huidige inventarissen in de zoekrobot (geordend per provincie en gemeente) offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zullen dan nog enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar zijn. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s op termijn zullen verdwijnen. Heb je links naar deze registers verwerkt in een stamboom of op een website? Dan zullen deze na de lancering van de nieuwe website aangepast moeten worden. We doen er alles aan om de overgang zo vlot mogelijk te laten verlopen en danken je alvast voor je begrip.

05/09/2022 - Onderzoek - Evenementen - ARA
Webinar: Wat kunnen pardonbrieven betekenen voor erfgoedvrijwilligers?

Doodslag, fraude, schaking, ambtsmisbruik… wie in het ancien régime voor een zwaar misdrijf werd vervolgd, kon hiervoor gratie vragen aan de vorst. Het Rijksarchief bewaart duizenden pardonbrieven waarin telkens het relaas van het misdrijf omstandig staat opgetekend. Deze brieven bieden een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Jammer genoeg zijn deze bronnen nog nauwelijks ontsloten. Het PARDONS-project wil daar verandering in brengen. In dit webinar licht projectmedewerker Gert Gielis, verbonden aan het Algemeen Rijksarchief, de eerste resultaten toe.

01/09/2022 - Onderzoek - Evenementen - Brussel - ARA
Studiedag 16 september – Artificiële intelligentie en burgerwetenschap in gerechtelijk archief uit het ancien régime

De archiefwereld staat aan de vooravond van een revolutie. Op basis van vaak eeuwenoude archieven wordt op verschillende plaatsen de aanzet gegeven voor een hele nieuwe onderzoeksinfrastructuur. Door digitalisering, het werken met vrijwilligers, Citizen Science (burgerwetenschap), de toepassing van artificiële intelligentie en het creëren van doorzoekbare bestanden en databanken wordt steeds meer materiaal beschikbaar. Onderzoeksmogelijkheden worden parallel steeds ruimer. Dergelijke projecten plaatsen we centraal in deze workshop in het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Laatste dagen om je aan te melden (tot 7 september)! 

11/07/2022 - Onderzoek - Digitalisering - Divers - ARA
VIDEO - PARDONS: vroegmoderne gratiebrieven

Wanneer je in het ancien régime werd vervolgd voor een ernstig misdrijf (doodslag, schaking, ambtsmisbruik, enzomeer) kon je daarvoor gratie vragen aan de vorst. In de gratiebrief, de officiële akte waarmee de gratie werd verleend, staat het relaas van het misdrijf omstandig opgetekend. Via deze verhalen bieden gratiebrieven een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Het Rijksarchief bewaart duizenden gratiebrieven, maar ondanks hun uitzonderlijke historische waarde zijn ze jammer genoeg nog nauwelijks ontsloten en bestudeerd. Het PARDONS-project brengt daar verandering in en maakt gratiebrieven toegankelijk voor onderzoek door ze te digitaliseren, van metadata te voorzien en te transcriberen.

De naoorlogse geschiedenis van het Bestuur der Volksgezondheid binnen het ministerie van Volksgezondheid is er één van organisatorische uitbreiding, met op de achtergrond een langzame internationalisering van het gezondheidsbeleid. Het Bestuur spitste zich voornamelijk toe op de medische wetenschap en de gezondheidsinspectie (eetwaren, vleeshandel, laboratoria, enz.). Vrijwilliger Marc De Win was jarenlang aan het werk bij ‘Volksgezondheid’ en zette na zijn pensionering zijn expertise in om, begeleid door archivaris Filip Strubbe, drie decennia Volksgezondheid te ontsluiten voor onderzoek.

13/06/2022 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Ecolo-Groen heeft in de Kamer een wetsvoorstel ingediend om algemene regels vast te leggen voor de declassificatie van geclassificeerde documenten. Het wetsvoorstel werd medeondertekend door de andere meerderheidspartijen. Het betekent een stap in de goede richting, in de richting van een efficiënt beheer van geclassificeerd archief: grotere transparantie van de beslissingen van overheden en politici, lagere infrastructuurkosten en betere onderzoeksmogelijkheden. Het wetsvoorstel beantwoordt eveneens aan een belangrijk element uit het regeerakkoord inzake het beheer van ons archivalisch erfgoed.

12/06/2022 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

De Amerikaanse non-profitorganisatie Familysearch zal vanaf het najaar in de Rijksarchieven van Bergen, Beveren en Leuven scanateliers opzetten waar de registers van de Burgerlijke Stand uit de periode 1910-1950 gedigitaliseerd zullen worden. Bij een bezoek van een delegatie van Familysearch aan het Algemeen Rijksarchief in april werd het contract met betrekking tot deze samenwerking gefinaliseerd.

12/06/2022 - Onderzoek - Evenementen - ARA

Op 19 en 20 mei 2022 vond in het Algemeen Rijksarchief het internationaal Euroseal-colloquium plaats: het orgelpunt van een internationaal netwerkproject dat door Belspo, het federaal wetenschapsbeleid, werd gefinancierd. Het doel? De banden tussen Europese sigillografen aanhalen. 

18/05/2022 - Onderzoek - ARA

Acht maanden geleden ging het WOMENEXILE-project van start (Gendering Political Exile: Women’s political migrations to Belgium, 1918-1958). Ondertussen werd de databank al met zo’n 40.000 namen van naoorlogse vluchtelingen gespijsd. En meer goed nieuws: binnenkort zal iedereen die het wil deze databank online kunnen raadplegen.

De oorsprong van de Nationale Loterij gaat terug tot mei 1934, toen de Belgische regering de Koloniale Loterij oprichtte. De Nationale Loterij werd eind 1962 boven de doopvont gehouden. In 2019 werd 14 strekkende meter archief overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. Het archief werd geïnventariseerd en is raadpleegbaar in de leeszaal. Naast stukken over het administratief beheer bevat dit bestand meer dan 1.200 biljetten die door de Loterij werden uitgegeven tussen 1946 en 1990.

24/03/2022 - Onderzoek - Divers - ARA
Web expo - Vreemdelingenzaken. Migratie in het naoorlogse België (1944-1980)

Doorheen de Belgische migratiegeschiedenis duikt één constante op. Van begin jaren 1830 tot vandaag maken nieuwkomers het voorwerp uit van vreemdelingendossiers. Op ongeveer 170 jaar tijd vormt de overheid naar schatting 16 km papieren dossiers: de administratieve opvolging van een migrant of diens gezin in ons land. Vreemdelingendossiers, massaal bewaard in het Algemeen Rijksarchief, zijn stille getuigen van het verleden. In de web expo Vreemdelingenzaken. Migratie in het naoorlogse België (1944-1980) wordt die stilte doorbroken! De expo biedt 150 jaar migratiegeschiedenis in een notendop, waarbij zowel individuele migratieverhalen worden verteld als administratie, beleid en archiefbronnen worden toegelicht.

Het Algemeen Rijksarchief doorgelicht

Wie zijn onze lezers? Wat gebeurt er in een selectieruimte? Hoe gaat het eraan toe in ons digitaliseringslabo en restauratieatelier? Welke grote archiefreeksen worden het meest geraadpleegd? Ontdek het in de (Franstalige) reportage die BX1 kwam draaien in het Algemeen Rijksarchief!

11/03/2022 - Divers

Op donderdag 10 maart 2022 besliste de Internationale Archiefraad (ICA), waarvan het Rijksarchief een van de stichtende leden is, om alle betrekkingen op te schorten met de vier Russische en Wit-Russische overheidsinstellingen die momenteel lid zijn van de ICA.   

09/03/2022 - Onderzoek - Digitalisering - Brussel - ARA

Sinds kort zijn de vonnisboeken van de Raad van Brabant, die worden bewaard in het Rijksarchief Brussel (Vorst), integraal online raadpleegbaar via de zoekrobot van het Rijksarchief en dat kan zonder meer spectaculair worden genoemd. Het gaat om een doorlopende reeks van maar liefst 584 registers, goed voor 318.462 beelden. De historische waarde van deze vonnisboeken is onschatbaar. Ze geven inzicht in vele tienduizenden rechtszaken: van uit de hand gelopen burenruzies over een lap grond of een gemeenschappelijke huismuur, over familievetes inzake erfenissen, tot beroemde rechtszaken waarin opstandsleiders zoals Frans Anneessens ter dood werden veroordeeld.

Na de Tweede Wereldoorlog moesten duizenden ambtenaren zich verantwoorden over hun houding tijdens de Duitse bezetting. Bij nagenoeg alle overheidsbesturen werden commissies opgericht die deze administratieve zuivering moesten bewerkstelligen. In 2021 ontsloot het Algemeen Rijksarchief de dossiers over de epuratie bij de NMBS. Anno 2022 is dit ook voor de Regie van Telegrafie en Telefonie (RTT) gebeurd.

08/03/2022 - Divers - ARA

Het menselijk leed dat de Tweede Wereldoorlog met zich meebracht, kent vele gezichten. Dat bleek enkele weken geleden nog maar eens toen in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in Brussel een schilderij van de muur werd gehaald dat tijdens de Tweede Wereldoorlog was geroofd. De restitutie van Corinths bloemenstilleven is niet alleen een schoolvoorbeeld van de waarde van archief voor rechtzoekende burgers en hun nabestaanden. De zaak benadrukt ook de rol van archiefinstellingen en archivarissen als geheugen van de maatschappij, een belangrijke component in de werking van een transparante en democratische samenleving.

07/03/2022 - Divers
Solidariteit met de Oekraïense wetenschappelijke gemeenschap

Het Rijksarchief draagt het standpunt van het federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) inzake de huidige situatie in Oekraïne mee uit. Alle federale wetenschappelijke instellingen willen collectief hun volwaardige en volledige solidariteit betuigen met de Oekraïense wetenschappelijke en culturele gemeenschap. Specifiek voor de archiefsector onderschrijft het Rijksarchief als stichtend lid de steunbetuiging van de International Council on Archives (ICA) aan de collega's uit de Oekraïense archiefsector.

Na de sluiting van het Museum voor Post en Telecommunicatie in Brussel vertrouwde De Post (intussen bpost) zijn archief toe aan het Algemeen Rijksarchief. Het laatste onderdeel van deze massa aan zeer verscheiden documenten is nu ook ontsloten voor onderzoek. Je vindt er onder andere honderden foto’s in terug die het Museum inzamelde over de geschiedenis en de activiteiten van de Post vanaf het begin van de 19de eeuw.

14/02/2022 - Divers
Volg ons op Facebook!

Op 14 februari 2022 werd de symbolische kaap gerond van 10.000 volgers op de Franstalige Facebook-pagina van het Rijksarchief! Ook aan Nederlandstalige zijde volgen duizenden mensen het reilen en zeilen in het Rijksarchief: enorm motiverend voor iedereen die met hart en ziel mee aan de kar trekt. Dankjewel daarvoor!

08/02/2022 - Evenementen - ARA
Studiedag “Vreemdelingenzaken” - Migratie in het naoorlogse België (1944-1980s): onderzoek/archieven

Het historisch onderzoek naar de naoorlogse migratie zit de laatste jaren in de lift, een tendens die gepaard gaat met de ontsluiting van nieuwe archiefbronnen. Een boeiende en actuele materie dus, waaraan het Algemeen Rijksarchief op 24 maart 2022, na twee keer uitstel wegens een welgekend virus, eindelijk een studiedag kan wijden. In eerste instantie zullen een aantal onderzoekers hun bevindingen presenteren rond diverse aspecten van het naoorlogse migratiebeleid. De namiddagsessie staat dan weer in het teken van het bronnenmateriaal en belicht de valorisatie en het potentieel van zowel publieke als private archieven. De studiedag wil een vruchtbare dialoog tussen de archief- en onderzoekswereld op gang brengen om nieuwe paden voor migratiegeschiedenis te verkennen.

In het kader van het BRAIN 2.0 NaPol-Intel-project wordt het archief van de Rijkswacht verder ontsloten. In het Algemeen Rijksarchief is nu ook het archief van de brigades raadpleegbaar, ingezameld door het voormalige Centrum voor Geschiedenis en Tradities van de Rijkswacht (CGTR).

03/02/2022 - Divers

Eind januari bereikte ons het droevige nieuws dat dr. Ernest Persoons, ere-Algemeen Rijksarchivaris, overleden is in het WZC Sint Bernardus in Bertem. Het Rijksarchief herinnert en eert Ernest Persoons als een civil servant in de beste betekenis van het woord.

Sinds 2013 hebben de archiefploegen van SATURN al ruim 30 kilometer archief van de FOD Financiën verwerkt. Wegens succes wordt de samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën voor de selectie, inventarisatie en overbrenging van de archieven verlengd tot 2025. Meer nog, omdat er veel extra werk op de plank ligt, wordt het aantal archiefploegen uitgebreid van drie naar vier: één in Vlaanderen, één in Wallonië en twee in Brussel.

18/01/2022 - Onderzoek - Divers - ARA
België versus Marx - Verborgen schatten in de ‘vreemdelingendossiers’

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan twee miljoen individuele 'vreemdelingendossiers', in totaal goed voor meer dan 7 (!) strekkende km archief. De dossiers bevatten een schat aan informatie, zowel voor genealogische opzoekingen als voor de migratiegeschiedenis van België. Het Rijksarchief zet zijn expertise inzake migratiegeschiedenis met deze video in voor het Belmihiss-project (Belgian Migration History for Secondary Schools). Dit BRAIN.be-project ontwikkelt een digitaal lessenpakket voor geschiedenislessen waarin sleutelbegrippen uit de 19de-eeuwse migratiegeschiedenis worden toegelicht. En wie 19de-eeuwse 'vreemdelingendossiers' doorploegt, komt bekende namen tegen...

17/01/2022 - Archiefbeheer - Divers
Vertragingen in de levering van bewaringsmateriaal

Door de gezondheidscrisis en de krappe papiermarkt kampen we momenteel met abnormaal lange leveringstermijnen voor zuurvrije archiefomslagen en -dozen. We doen er alles aan om onze klanten zo snel mogelijk van dienst te zijn. Met onze excuses voor het ongemak.

17/01/2022 - Divers - ARA
Help mee remissiebrieven te ontsluiten! - Teaser webinar PARDONS-project

Het Rijksarchief bewaart duizenden remissiebrieven waarmee de vorst in de vroegmoderne periode gratie verleende aan daders van ernstige misdrijven. Via de storytelling van de aanvrager krijg je een fascinerende inkijk in het dagelijks leven tijdens het ancien régime. Je voelt je als lezer de spreekwoordelijke vlieg op de muur. De verhalen in deze remissiebrieven bieden bovendien waardevolle, vaak unieke informatie over lokale en familiegeschiedenis. Zin om de remissiebrieven te helpen ontsluiten? Maak op dinsdagavond 22 februari 2022 kennis met het project tijdens een eerste online teaser webinar

Decennialang verzamelde de Rijkswacht een massa informatie over kringen die als subversief werden bestempeld en over andere bedreigingen van de openbare orde. Het archief van de Hoofddirectie van de Operaties (HDO), de dienst die deze toezichtstaak coördineerde, weerspiegelt de bezorgdheden inzake openbare veiligheid tijdens de tweede helft van de 20ste eeuw. Dit archief werd geïnventariseerd in het kader van het BRAIN 2.0-project NaPol-Intel en is nu raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief. Het vormt een aanvulling op de archieven van het Rijksarchief die eind 2021 geïntegreerd werden in onze online zoekrobot.

10/12/2021 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Volgens het canoniek recht vormen de kathedraalkanunniken de “senaat” van de bisschop en de kweekvijver waaruit hij zijn naaste medewerkers kiest. In werkelijkheid overtroffen ze deze rol in de 18de eeuw. Gezamenlijk konden de kapittels invloed en zelfs druk uitoefenen op de bisschop. Elk afzonderlijk speelden vele kanunniken de rol van “grijze eminentie”. Met deze nieuwe uitgave in onze reeks Studies in Belgian History publiceren we een onderzoek dat zich toespitst op de kanunniken van de kathedralen van de zeven bisdommen van de Oostenrijkse Nederlanden tussen 1770 en 1797.

De Algemene Rijkspolitie (ARP), in de jaren 1930 opgericht als een bescheiden studiedienst van het ministerie van Binnenlandse Zaken, kreeg tijdens WO II een bijzondere taak. Ze werd het zenuwcentrum van de Belgische politiediensten en verzamelde vier jaar lang de meest diverse inlichtingen over de veiligheidssituatie in de steden en dorpen van het land. De 12.000 processen-verbaal van de ARP die worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief kunnen vanaf nu online worden geraadpleegd.    

03/12/2021 - Evenementen - Namen - Bergen - ARA

Van december 2021 tot maart 2022 is in het Franse Beaune een prestigieuze internationale tentoonstelling te bezoeken over drie markante figuren uit het middeleeuwse Bourgondië: de hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute en kanselier Nicolas Rolin. Het Rijksarchief gaf verschillende archiefstukken in bruikleen voor deze tentoonstelling.  

Tijdens de zomer van 2021 vertrouwde het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) meerdere reeksen meteorologische waarnemingen en voorspellingen toe aan het Algemeen Rijksarchief. De oudste documenten gaan terug tot 1877. Bij het afsluiten van de COP-26-vergadering in Glasgow werd nog maar eens duidelijk hoe belangrijk het is dat de geschiedenis van het klimaat wordt onderzocht. Door archief over het klimaat te bewaren, wordt de weg geëffend voor een beter inzicht in toekomstige klimatologische evoluties. 

16/11/2021 - Archiefbeheer - ARA

Het Rijksarchief ondertekende op 26 oktober 2021 een samenwerkingsovereenkomst over het bestuurlijk-administratieve archiefbeheer van sommige lokale overheden met het Facilitair Bedrijf, dat optreedt in naam van de Vlaamse Gemeenschap en het Vlaamse Gewest. Lokale overheden worden dagelijks geconfronteerd met de complexiteit van de bevoegdheidsverdeling inzake archiefbeheer, vooral op het vlak van ondersteuning en selectie en vernietiging. Met deze samenwerkingsovereenkomst wordt het kader gevormd voor een verdere en meer geconcretiseerde bestuurlijk-administratieve samenwerking tussen het Rijksarchief en Het Facilitair Bedrijf.

28/10/2021 - Restauratie - Digitalisering - Gent - ARA

Het vervolgverhaal over de Gentse charters heeft sinds kort een nieuwe aflevering. Benieuwd naar de laatste update over het wel en wee van één van de kroonjuwelen van het Rijksarchief?

Afgelopen zomer werden in het Algemeen Rijksarchief in het kader van het BRAIN 2.0-onderzoeksproject NaPol-Intel 30.000 scans gemaakt van het archief van de Belgische Rijkswacht. Dit uitzonderlijk archiefbestand werpt nieuw licht op de geschiedenis van België in de jaren 1950-1970 en op 30 jaar politieke en militante acties. Ontdek wat de Belgische samenleving in het verleden verontrust heeft!   

11/10/2021 - Onderzoek - ARA

In oktober 2020 werd gestart met een gegevensarchief voor de sociale wetenschappen en digital humanities, SODHA genaamd. Naar aanleiding van de eerste verjaardag van het platform werden de gegevens uit SODHA nu ook raadpleegbaar gemaakt op het Europees portaal CESSDA Data Catalogue.

De Belgische regering in ballingschap wil tijdens WO II vanuit Londen niet louter de strijd voortzetten, maar ook het naoorlogse België hertekenen. Hiertoe wordt een studiegroep opgericht, best gekend onder de Franse benaming Commission d’étude des problèmes d’après-guerre. De CEPAG-archieven, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, vormen de nalatenschap van – wellicht – de belangrijkste denktank uit de recente Belgische geschiedenis!

10/10/2021 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

In 2018 droeg de FOD Buitenlandse Zaken zijn Heraldisch Fonds over aan het Algemeen Rijksarchief: 60 meter overheidsarchief uit het ancien régime, razend interessant voor genealogen. Nu de index op dit fonds online staat, wordt het veel eenvoudiger om dit archief te raadplegen.

07/10/2021 - Onderzoek - ARA

Het afgelopen jaar leek het onderwerp “migratiegeschiedenis” even ondergesneeuwd door de gezondheidscrisis, maar sinds enkele maanden is het terug van (nooit echt) weggeweest. Migranten zijn dan ook onlosmakelijk verbonden met de Belgische geschiedenis. Om de complexiteit van dit beladen thema goed te begrijpen, is een systematische analyse van het bronnenmateriaal onontbeerlijk.

09/09/2021 - Digitalisering - ARA
50.000 kaarten van het Rijksarchief opgeladen in Cartesius

Eind augustus werden 2.378 gegraveerde en gedrukte kaarten en plannen van het Algemeen Rijksarchief in Cartesius opgeladen. Zo overschrijden we de kaap van 50.000 unieke kaarten en plannen uit de collecties van de Rijksarchieven (50.479 om exact te zijn) die vrij raadpleegbaar zijn via het portaal Cartesius! De collectie van gedrukte kaarten bevat stukken van de 16e tot de 20e eeuw: kaarten van Mercator, Ortelius en Hondius, stadsplannen, kaarten van spoorwegen en postroutes, plannen van militaire versterkingen en veldslagen, ... uit binnen- en buitenland.

Een groot deel van het archief van het Bestuur der Waterwegen van het ministerie van Openbare Werken lag lange tijd vergeten in een opslagplaats en was slechts bekend bij een handvol insiders. Dankzij tussenkomst van het Algemeen Rijksarchief en met financiële steun van het Waals Gewest werd beslist om daar verandering in te brengen. Ettelijke duizenden dossiers zijn nu voor iedereen ontsloten.

06/09/2021 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Archivaris Guy Coppieters, verbonden aan het Algemeen Rijksarchief, herwerkte voor onze reeks Studies in Belgian History het doctoraat dat hij in 2017 succesvol verdedigde. Het boek laat zich samenvatten in drie begrippen: steenkool, staat en strijd. Tegelijk komen onderliggende aspecten zoals nationalisering, migratie … en zelfs vrouwenstemrecht ruim aan bod. Daal mee af in de verrassende ondergrond van de Belgische steenkoolpolitiek!

19/08/2021 - Publicaties - ARA

Hoewel de geschiedenis van de Rekenkamer al uitvoerig beschreven werd, kwam het personeel vooralsnog weinig in beeld. Deze studie, zowel repertorium als prosopografie, zet in primeur het hoger personeel, en met name de meesters, auditeurs en klerken van de 15de-eeuwse Rekenkamer in Brussel in de kijker, vanaf de oprichting van deze instelling in 1404 tot aan de dood van Filips de Schone in 1506.

28/07/2021 - Onderzoek - Archiefbeheer - Divers - ARA

Een nieuw ontwikkeld zoekinstrument, het resultaat van 13 jaar teamwerk, biedt nieuwe onderzoeksmogelijkheden voor archieven met betrekking tot fiscaliteit. De Daphnis-database brengt de talrijke territoriale en functionele wijzigingen in de bevoegdheden van de externe diensten van de FOD Financiën in kaart. Meer dan 16 strekkende kilometer archief is de afgelopen jaren overgebracht van de FOD Financiën naar het Rijksarchief, waarvan een belangrijk deel afkomstig van de voormalige hypotheek- en registratiekantoren.

Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.

09/07/2021 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Zeventig jaar geleden, op 16 juli 1951, deed koning Leopold III troonsafstand ten voordele van zijn zoon, prins Boudewijn. Het Journal de la Question royale van Jacques Pirenne, de secretaris van de koning, wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief en is sinds kort online raadpleegbaar.

29/06/2021 - Onderzoek - Evenementen - CegeSoma - ARA

Dit jaar is het 100 jaar geleden dat Belgische vrouwen aan het politieke leven mochten beginnen deelnemen. Om deze verjaardag te herdenken, heeft Bpost een postzegel uitgegeven over het vrouwenkiesrecht bij gemeenteraadsverkiezingen en meer bepaald over Marie Janson. Verkozen in Sint-Gillis na de gemeenteraadsverkiezingen van 24 april 1921 werd zij in november 1921 de eerste vrouwelijke gecoöpteerd senator. Het Cegesoma werkte mee aan de uitgifte van deze postzegel.

18/06/2021 - Divers - Luik - Bergen - ARA
75 jaar Italiaanse immigratie

Op 23 juni 1946 ondertekenden Italië en België een akkoord om mijnwerkers naar België te sturen in ruil voor steenkool. Het Algemeen Rijksarchief bewaart in het archief van de Vreemdelingenpolitie talrijke dossiers over Italianen die hun geboortedorp verlieten op zoek naar een beter bestaan. Ook in de gemeentearchieven die verschillende vestigingen van het Rijksarchief bewaren, vind je stukken in verband met Italiaanse immigratie. Onder meer in Bergen en Luik bewaart het Rijksarchief ook nog archief van de steenkoolbedrijven.

15/06/2021 - Publicaties - Luik - ARA

Wat weten we over het dagelijks leven van de soldaten van keizer Napoleon Bonaparte? Over hun angst voor de strijd, hun lijden tijdens de veldtochten, de moeilijkheden die ze dagelijks ondervonden? De integrale transcriptie die de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis heeft gemaakt van het dagboek van de veldtochten van wachtmeester Jean Gheerbrant van het 10e huzarenregiment biedt verheldering.

De Duitse inval van mei 1940 ontwrichtte de voedselbevoorrading in België. De controle op de bevoorrading en rantsoenering werd in de zomer van 1941 toevertrouwd aan een Bestuur der Controlediensten. De inventaris van de archieven van dit bestuur, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, rolde zopas van de persen: een must voor alle historici en heemkundigen die met de bezettingsperiode bezig zijn!

10/06/2021 - Leuven - ARA
TEMAS: een tweetalige thesaurus voor vroegmoderne documenttypes - nu online!

Matrikel, ommeloper, manuaal… Het zijn allemaal termen voor vroegmoderne documenttypes waarop je kan stuiten in onze inventarissen. Worstel je soms met de betekenis ervan? Dan kan je voortaan terecht in de tweetalige thesaurus TEMAS.

09/06/2021 - Evenementen - ARA
Internationale Archievendag 2021 - Empowering Archives

Op 9 juni is het Internationale Archievendag (IAD). Dit jaar staat deze helemaal in teken van het thema ‘Empowering Archives’. Wereldwijd denken onderzoekers en archiefinstellingen vandaag na hoe archieven zo toegankelijk en transparant mogelijk te maken. Er wordt ook nagedacht over de integratie van diversiteit binnen archiefbeleid. Laat de toegang tot en de transparantie van archieven nu net centraal staan binnen het onderzoeksproject "Resolutie-Metissen", dat in september 2019 van start is gegaan bij het Rijksarchief. Daarom geven we op deze IAD 2021 graag het woord aan projectmedewerkers Chiara Candaele en Delphine Lauwers!

04/05/2021 - Onderzoek - ARA
Hoe zoeken ... in 7 km vreemdelingendossiers?

Vreemdelingendossiers zijn de meest geraadpleegde archieven in het Algemeen Rijksarchief: honderdduizenden dossiers over mensen die vanaf de 19de eeuw naar ons land migreerden. Archivaris Filip Strubbe, onze expert ter zake, legt uit hoe je begint te zoeken in 7 km dossiers.

Het Belgische Bestuur der Luchtvaart werd opgericht in 1919. Bij zijn honderdste verjaardag bracht het zijn historisch archief over naar het Algemeen Rijksarchief. Duizenden dossiers zijn vandaag ontsloten voor onderzoek. Hét moment om weinig gekende episodes uit de Belgische burgerluchtvaart te beginnen reconstrueren.

19/04/2021 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Deze nieuwe uitgave in onze reeks Studia richt de schijnwerpers op de belangrijkste leden van de Raad van Brabant vanaf het ontstaan van de instelling onder Filips de Goede als hertog van Brabant in 1430 tot aan de dood van Filips de Schone in 1506: de kanseliers (en zegelaars), de (gewone en buitengewone) raadsleden en de secretarissen.

12/04/2021 - Publicaties - ARA

Eén van de rijkste collecties van het Algemeen Rijksarchief geeft dankzij de publicatie van een nieuwe catalogus eindelijk al haar geheimen prijs! De keizerlijke oorkonden van Arnulf I en Otto I, respectievelijk van 7 februari 893 en van 22 november 949, behoren tot de oudste stukken van het Algemeen Rijksarchief.

01/04/2021 - Digitalisering

De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.

11/03/2021 - Divers
Het Rijksarchief in 2020: jaarcijfers van een bijzonder jaar

Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.

Twee eeuwen lang was de rijkswachter een vertrouwde figuur in het maatschappelijk en politiek leven en in het medialandschap van het land. Maar de Rijkswacht heeft weinig gedaan om haar geschiedenis te vrijwaren. Tonnen archief werden helaas vernietigd, waaronder een groot aantal personeelsdossiers van rijkswachters. Het is pas vanaf de jaren 1980 dat die dossiers op een meer systematische wijze werden bewaard bij wat toen het Rijkswachtmuseum was. Met het oog op een duurzame bewaring op lange termijn vertrouwde de federale politie deze archieven vervolgens toe aan het Algemeen Rijksarchief. Via het BRAIN 2.0-onderzoeksproject NaPol-Intel, gewijd aan de geschiedenis van de Belgische politiediensten, kwam vanaf 2020 de ontsluiting van dit archief in een stroomversnelling terecht. De inventaris rolde zopas van de persen.

19/02/2021 - Restauratie - Digitalisering - Gent - ARA

Achter de schermen wordt hard verder gewerkt aan het project ‘Charters Graven van Vlaanderen’. In juli 2020 mochten we al het eerste gerestaureerde lot terug in onze collectie verwelkomen (reeksen Saint-Genois en Oostenrijks Fonds). En sinds 11 februari 2021 is ook het tweede lot (reeks Gaillard) terug thuis. Met de terugkeer van het tweede lot charters is meteen ook het derde lot naar Nederland vertrokken. Eind 2021 zou, dankzij de financiële steun van het Fonds Baillet Latour, de restauratiefase van het project ‘Charters Graven van Vlaanderen’ voltooid moeten zijn.

18/02/2021 - Archiefbeheer - ARA

Overheidsarchieven zijn belangrijk. Overheden verzamelen, verwerken en beheren grote hoeveelheden documenten en data bij de uitvoering van hun taken van algemeen belang. Deze archieven – in papieren én in digitale vorm – hebben niet alleen een administratief-juridische waarde voor de organisatie, maar ook een potentiële cultuurhistorische waarde. Alle archieven bijhouden is echter geen optie. Daarom stelt het Rijksarchief selectielijsten op voor de federale overheidsinstellingen. Voortaan zijn federale overheidsdiensten verplicht om deze archiefselectielijsten vijfjaarlijks te actualiseren. Thomas Dermine, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid, en Pierre-Yves Dermagne, minister van Economie en Werk, willen op die manier federale administraties sensibiliseren voor het belang van een informatiebeheer dat voldoet aan de wettelijke verplichtingen inzake archivering, gegevensbescherming en openbaarheid van bestuur. De regering-De Croo geeft hiermee een duidelijk signaal dat een correct informatiebeheer en de aanstelling van professionele informatiebeheerders een must is voor elke moderne overheidsorganisatie.

In 2016 droeg de NMBS 80 strekkende meter historisch archief over aan het Algemeen Rijksarchief: dossiers van de personeelsdienst die werden aangelegd tijdens en onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog. Na reiniging werden de dossiers geïnventariseerd. Een groot deel ervan is nu raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief.

07/01/2021 - Onderzoek - Publicaties - ARA

In 2017 werd om het uitzonderlijk rijke archief van de familie Weissenbruch te valoriseren in Luik een internationaal colloquium georganiseerd: Trois siècles d’histoire du livre et de la pensée à travers le Fonds Weissenbruch : Du Journal encyclopédique aux humanités numériques. Vandaag zijn de akten van dit colloquium gepubliceerd in onze reeks Studia. Door de (drukkers)activiteiten van Pierre Rousseau en Charles Weissenbruch te contextualiseren en door de inhoud van het archief Weissenbruch kenbaar te maken, openen zich nieuwe wetenschappelijke onderzoekspistes.

08/12/2020 - Onderzoek - Inventarisatie - ARA

De spoorwegarchieven die in deze nieuwe inventaris beschreven staan, beslaan voornamelijk de 19de en een deel van de 20ste eeuw: de periode waarin de spoorwegen in België tot ontwikkeling kwamen en waarin de Belgische Staat privéconcessies op spoorlijnen terugkocht.

13/11/2020 - Onderzoek - Archiefbeheer - Divers - ARA

Het Social Sciences and Digital Humanities Archive ‘SODHA’ werd zopas gelanceerd. SODHA is een gegevensarchief: een archief voor gegevensreeksen die werden aangemaakt bij wetenschappelijk onderzoek, en waarin onderzoekers herbruikbare gegevens (data) uit alle takken van de sociale wetenschappen en digitale menswetenschappen kunnen opslaan en terugvinden.

10/11/2020 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Op het einde van zijn leven schreef de Hasseltse augustijnermonnik Johannes Mantelius (1599-1676) een geschiedenis van het graafschap Loon. Met dit werk zette de monnik niet alleen een eerste stap in de Loonse geschiedschrijving, maar bevestigde hij ook de eigen identiteit van het graafschap. Vele eeuwen later doctoreerde archivaris Johan Van der Eycken met een proefschrift over edelen in het graafschap Loon, dat in herwerkte versie nu verschenen is in onze reeks Studies in Belgian History.

10/11/2020 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Migranten zijn onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van België. Toch is in de historische literatuur over de Belgische geschiedenis de betekenis van migratie en migranten nog onderbelicht. Migratiegeschiedenis is een relatief jonge, maar b(l)oeiende tak van de geschiedwetenschap die de volksverhuizing naar/uit/in een bepaalde regio en periode onderzoekt. Nadat in 2017 al een Nederlandstalige zoekwijzer verscheen die de weg toont naar bronnen over migratie in België die in het Rijksarchief worden bewaard, is nu ook een Franstalige versie van deze zoekwijzer verschenen.

16/10/2020 - Divers

Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …

30/09/2020 - Divers

Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?

29/09/2020 - ARA

De onafhankelijkheidsverklaring van ons land kwam er niet zonder slag of stoot, maar werd voorafgegaan door de Septemberrevolutie. In Brussel kwam het in september 1830 tot een gewapende confrontatie tussen het regeringsleger en opstandelingen, die een revolutionaire regering vormden: het Voorlopig Bewind. Een week nadat het leger van koning Willem I zich uit het Brusselse Warandepark had teruggetrokken, verklaarden de opstandelingen op 4 oktober 1830 de onafhankelijkheid van België.

29/09/2020 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Mediëvisten en vroeg-modernisten, opgelet! De gedigitaliseerde stadsrekeningen van tientallen Zuid-Nederlandse steden, bewaard in het archief van de Rekenkamers in het Algemeen Rijksarchief, staan online. Het gaat om steden in de graafschappen Vlaanderen, Henegouwen en Namen; de hertogdommen Brabant, Limburg en Luxemburg; en de heerlijkheden Doornik en Mechelen. Alles bij elkaar staan nu 9.476 stadsrekeningen online, goed voor meer dan 700.000 digitale beelden.

24/09/2020 - Onderzoek - ARA
FED-tWIN-project DIGHIMAPS gaat van start

Op 1 september 2020 ging het onderzoeksproject DIGHIMAPS van start, een samenwerking tussen het Rijksarchief en Universiteit Antwerpen. Zorgvuldige georeferentie en vectorisatie van kaarten, evenals de (semi-)automatische herkenning van hun inhoud, zullen ons in de toekomst meer en meer in staat stellen om kaarten te koppelen aan andere soorten digitale inhoud. Voortbouwend op de bestaande inspanningen op het vlak van digitalisering en geolokalisatie wil dit FED-tWIN-project het potentieel van digitale cartografische collecties als sleutel tot het ontsluiten van dit nieuwe digitale universum onderzoeken.

17/07/2020 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Goed nieuws voor mediëvisten: de gedigitaliseerde stadsrekeningen van Brugge (1406-1787) staan online! En dit is maar een begin. In de loop van het najaar hopen we de meeste stadsrekeningen uit het archief van de Rekenkamer online te brengen. Ook voor onder meer Henegouwen, Brabant en Luxemburg zijn er interessante reeksen in de aanbieding. Wordt vervolgd.

14/07/2020 - Restauratie - Digitalisering - Gent - ARA

In januari 2019 vertrokken de oorkonden uit de archiefreeksen “Saint-Genois” en “Oostenrijks Fonds”, bewaard in het Rijksarchief te Gent, voor behandeling naar Nederland. Vorig jaar rond deze tijd brachten we ze een bezoekje en nu kunnen we met trots aankondigen dat ze weer thuis zijn!

03/06/2020 - Onderzoek - CegeSoma - Leuven - ARA

Aanvankelijk opgericht als Belgisch-Nederlands-Duits initiatief, brengt het Internationaal Archiefsymposium (IAS) vandaag archiefdiensten samen uit Noordrijn-Westfalen, Nederland, België en Luxemburg. Op 6 en 7 juni 2019 vond het IAS, met als thema Archief en wetenschappelijk onderzoek, toepasselijk plaats in het Rijksarchief in de universiteitsstad Leuven. In afwachting van de gedrukte versie van de akten, uitgegeven door het Rijksarchief in België in de reeks Miscellanea archivistica: studia, publiceren we de vier lezingen alvast online.  

03/06/2020 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Augusta Maes, die in de Nationale Bank onder andere verantwoordelijk was voor de culturele werking, woonde in het pittoreske molenaarshuis van het Rood Klooster in Oudergem. Ze verzamelde archiefstukken, boeken en kunstvoorwerpen rond haar huis, het Rood Klooster, Oudergem, het Zoniënwoud (dat aan haar voordeur begon) en katten. Na haar dood in 2001 kwam haar bijzondere archief/verzameling in het Algemeen Rijksarchief terecht. Nu de inventaris gepubliceerd is, is het archief Maes klaar voor ontginning.

27/05/2020 - ARA

Retroconversie. Het is een vreemd woord voor niet-archivarissen. Daarmee wordt bedoeld: de omzetting naar een voor de computer leesbare vorm van bestaande gegevensbestanden (in dit geval inventarissen en andere archieftoegangen). In het Rijksarchief zijn sinds de 19de eeuw duizenden toegangen gemaakt, in alle mogelijke vormen en formaten. De voorbije jaren is een grote inspanning geleverd om die XML-conform in de zoekrobot Zoeken naar archieven op te laden. En ‘dankzij’ de lockdown kwam dit proces de afgelopen maanden in een stroomversnelling terecht. Sinds de sluiting van de leeszalen in maart werden al meer dan duizend inventarissen, na retroconversie, opgeladen!

03/05/2020 - Divers

De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat  achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.

Top 10 ArchPoll staat online!

Van 30 maart tot 9 april liep de enquête ArchPoll, waarmee we peilden welke archieven (bestanden/bestanddelen) ons publiek graag zo snel mogelijk online wil. Niet minder dan 2.888 mensen brachten hun stem uit: een aantal dat onze verwachtingen ruim overtrof! We willen alle stemmers dan ook bedanken voor hun deelname. Het werd een experiment dat duidelijk naar meer smaakt. En we houden rekening met jullie voorkeur. De top 10 die uit de ArchPoll naar voren kwam, staat intussen online!

  1. Vrijgeleiden uit Wereldoorlog I (nrs. 414-607)
  2. Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw) (nrs. 314-405)
  3. Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw) (nrs. 164-170, 2327-2605 en 8557-8596)
  4. Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794) (nrs. 977-1045)
  5. Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576) (nrs. 1-400)
  6. Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574) (nrs. 618/1-39)
  7. Kortrijkse poortersboeken (1413-1796) (nrs. 1-5)
  8. Archief van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw) (nrs. 3, 22-29, 51-88, 99, 273-286, 288, 298-306, 387-391, 502-511, 689, 710-725, 812-815, 4751-4755)
  9. Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796) (nrs. 1-179)
  10. Repertoria van notarisarchieven uit Bergen (19de-20ste eeuw) (nrs. 1-57)
23/04/2020 - Digitalisering - ARA
Nieuwe scans online voor de sportliefhebbers

De Rode Duivels in 1920 olympisch kampioen?! In het archief van de Koninklijke Belgische Voetbalbond (KBVB), bewaard in het Algemeen Rijksarchief, zit een nagenoeg volledige collectie van het bondsblad ‘Sportleven - La Vie Sportive’. De materiële toestand waarin de soms meer dan honderd jaar oude krantjes zich bevinden, stelt ernstige bewaarproblemen. Reden waarom we ze niet meer in lezing konden geven in de leeszaal. De oudste nummers werden dan ook gedigitaliseerd om de originelen te vrijwaren en online raadpleging mogelijk te maken. Naar aanleiding van de 100ste verjaardag van de Olympische Spelen van Antwerpen werden de nummers van ‘Sportleven’ uit 1919 en 1920 online gezet. Lees hier hoe de Rode Duivels in 1920 olympisch kampioen werden in Antwerpen! België kreeg de eerste Spelen na WOI toegekend als beloning voor de Belgische weerstand tijdens de oorlog. Voor het eerst werd de Olympische vlag gehesen: wit voor de vrede en 5 ringen die de 5 continenten symboliseren.

21/04/2020 - Divers

In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. In België gebeurde dat op 13 maart 2020, na de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) van 12 maart. Het Rijksarchief sloot zijn leeszalen en ging een periode van minimale dienstverlening in. Maar achter de schermen wordt meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek.

04/03/2020 - Onderzoek - Aanwinsten - ARA

In 1945 werd een statuut van gewapend weerstander ingesteld om eer te betuigen aan wie de wapens had opgenomen tegen de bezetter. Vanaf 1946 werden deze dossiers beheerd door de diensten van het ministerie van Defensie. 75 jaar einde van de Tweede Wereldoorlog vormde een mooie aanleiding om ze over te brengen naar het Algemeen Rijksarchief. Daar zijn ze intussen raadpleegbaar in de leeszaal.

Het jaar 2017 was een mijlpaal in de geschiedenis van de Koninklijke Munt van België. De instelling stopte dat jaar met het slaan van muntstukken en medailles, een taak die werd overgenomen door de privésector. Het begin van dit nieuwe hoofdstuk voor de Koninklijke Munt van België ging ook gepaard met een interventie van de archivarissen van het SATURN-project: op basis van een volledige archiefselectielijst selecteerden en inventariseerden ze meer dan 120 meter archief over de geschiedenis van de Koninklijke Munt. Met de publicatie van het resultaat van dit werk is het archief nu ook ontsloten voor onderzoek.  

30/01/2020 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Drieënzestig steden van het voormalige graafschap Vlaanderen zijn vertegenwoordigd in dit repertorium, dat de types zegels beschrijft die tijdens de middeleeuwen werden gebruikt om diplomatieke documenten te bekrachtigen. De presentatie van de zegels per stad en per gebruiksperiode laat zien of steden wijzigingen aanbrachten in hun zegelafbeelding en zo ja, welke. Ook de context waarin de steden opereerden, wordt geduid. Die wordt immers weerspiegeld in de keuze van de beeldcomposities.   

24/01/2020 - Digitalisering - ARA
UPDATE ZOEKROBOT: 36,4 miljoen pagina’s genealogische bronnen beschikbaar!

- Parochieregisters:
    - 28.242 gedigitaliseerde registers
    - 5.836.454 pagina’s online
    - Parochieregisters toegevoegd van o.a. Aarschot, Vierves, Oostnieuwkerke, Beaumont, Leugnies, Solre-Saint- Géry, Masnuy-Saint-Jean,
       Écaussinnes-Lalaing, Bazel,…
    - Verbetering van fouten in de beschrijvingen of toevoeging van ontbrekende pagina’s
- Burgerlijke stand:
    - 29.384 gedigitaliseerde microfilms (meerdere registers per microfilm) en originele registers
    - 30.606.154 pagina’s online
    - Toevoeging van nieuwe gemeenten, aktetypes en jaren (inclusief 1920)
   - Verbetering van fouten in de beschrijvingen of toevoeging van ontbrekende pagina’s

08/01/2020 - Digitalisering - ARA

100 jaar Eerste Wereldoorlog zorgde de voorbije jaren binnen het Algemeen Rijksarchief voor een boost wat betreft de digitalisering en het online zetten van foto’s, affiches, tekeningen en medailles met betrekking tot de Grote Oorlog. Maar ook op andere iconografische collecties werd intussen ingezet. Ontdek het uiterst gevarieerde nieuwe aanbod van 3.500 beelden!

08/01/2020 - Digitalisering - ARA

Geconfronteerd met de dreiging van de Koude Oorlog richtte de Belgische overheid in 1952 een dienst op die belast werd met de voorbereiding van de bescherming van het nationaal patrimonium. Deze dienst moest onder meer plannen van ‘opmerkelijke gebouwen’ verzamelen, in functie van een eventuele heropbouw. Na een lang verblijf in de kelders van de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis werd de verzameling van ruim 2.000 plannen in 2017 overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief, waar ze beschreven en gescand werd. En nu is deze opmerkelijke verzameling ook online raadpleegbaar.

20/12/2019 - Divers - Beveren - Luik - ARA

Het Rijksarchief moest in 2019 helaas afscheid nemen van enkele ex-collega’s die bijzonder veel betekend hebben voor de instelling. Een postuum eerbetoon aan Jocelyne Puraye, Chantal Vancoppenolle en Rudi Willockx.

10/12/2019 - Onderzoek - Evenementen - ARA

Net zoals de voorbije jaren nam het Rijksarchief in 2019 deel aan diverse Europese initiatieven en evenementen: niet enkel om de Belgische archiefsector te vertegenwoordigen, maar ook om best practices van andere Europese archiefinstellingen mee te nemen in de uitbouw van het Belgisch archiefbeleid en -beheer.

02/12/2019 - Onderzoek - ARA

Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is van essentieel belang voor vooruitgang en innovatieve ontwikkeling. Toch renderen geïnvesteerde middelen vaak onvoldoende, omdat onderzoeksgegevens binnen een te beperkte kring verspreid worden en/of het bestaan ervan niet gedocumenteerd is. Een Open Data-politiek waarbij onderzoeksgegevens publiek ter beschikking worden gesteld, verhoogt niet enkel het financiële rendement, maar zorgt ook voor een tot nog toe ongekende boost van het wetenschappelijk onderzoek. Uiteraard brengt het publiceren van deze data risico’s met zich mee. Daarom is er nood aan een kwalitatief en regulerend kader dat een brede juridische bescherming biedt.

02/12/2019 - Onderzoek - ARA

Eind september 2019 verzamelden data-experten van over heel Europa in Engeland voor het CESSDA Expert Seminar 2019 (CES 2019). België was vertegenwoordigd door het SODA-team, dat een uiteenzetting gaf over de nieuwe richtlijn inzake open data en publieke sector informatie.

Het archief van de Orde der Geneesheren en van de Orde der Apothekers, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden opgericht, is dankzij twee nieuwe inventarissen raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief: fantastisch nieuws voor wie onderzoek wil doen naar de geschiedenis van deze beide beroepsgroepen tijdens de Duitse bezetting.

05/11/2019 - Publicaties - ARA

Ongeacht verjaardagen en modieuze tendensen blijft de Eerste Wereldoorlog intrigeren. Al bijna een eeuw lang verschijnt er wereldwijd elke dag minstens één publicatie over dit thema. En de voorbije honderdjarige herdenking gaf in België alleen al aanleiding tot de opzet van honderden colloquia, lezingen, plechtigheden en tentoonstellingen. De grote verscheidenheid aan benaderingen alsook de verbreding van vakgebieden en verruiming van onderzoeksdomeinen zorgden voor enkele mooie verrassingen. De bibliografie Honderd jaar – en meer – geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog in België nodigt je uit ze te ontdekken. Het naslagwerk van 1.312 pagina’s, inclusief een eerste historiografische balans, telt meer dan 14.000 referenties en ruim 100 afbeeldingen in kleur.

05/11/2019 - Digitalisering - Bergen - ARA

Op 14 mei 1940 werd het gebouw van het Rijksarchief te Bergen geraakt door Duitse brandbommen die het station van Bergen hadden moeten treffen. Twee derde van het archief ging op in de vlammen, vooral ancien régime-archief. Eén van de weinige bestanden die gespaard bleven, was de rijke kaartencollectie. Het digitaliseren van deze kaarten en plattegronden is al enige tijd afgerond, maar nieuw is dat ze sinds kort bijna integraal zijn opgeladen in Cartesius en dus online raadpleegbaar zijn.

28/10/2019 - ARA

De studiedag ‘Saving the Web: the Promise of a Belgian Web Archive’, georganiseerd door de onderzoekers van het PROMISE-onderzoeksproject, op 18 oktober 2019 in KBR klokte af op ruim 100 deelnemers uit binnen- en buitenland. De ontwikkeling van een federale strategie voor het bewaren van het Belgische web mag als een ‘hot topic’ worden beschouwd, zowel voor mensen uit de archief- of bibliotheeksector, als voor personeel van supranationale, federale, regionale en lokale overheidsdiensten, onderzoeksinstellingen en universiteiten, genealogen, …

In 2017 werd met de publicatie van een eerste inventaris van het archief van het Rode Kruis van België een archiefbestand ontsloten dat cruciale informatie bevat over de activiteiten van de organisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Met de publicatie van een bijkomende inventaris voor de periode 1922-1959 wordt opnieuw een schat aan informatie beschikbaar, met ditmaal een hoofdrol voor de Tweede Wereldoorlog.

Sinds 1831 wordt aan Belgische politici van wie de loopbaan een stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van ons land de titel van “minister van Staat” verleend. Het Algemeen Rijksarchief bewaart het archief van een dertigtal ministers van Staat, waaronder Charles Rogier, Frans Schollaert, Henri Jaspar, Pierre Harmel en Wilfried Martens. Recent is aan dit rijtje het archief van Marc-Antoine Pierson toegevoegd.

30/09/2019 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Op 25 september 2019 werden tijdens een studienamiddag in het Algemeen Rijksarchief de onderzoeksresultaten en de ontwikkelde tools van het pilootproject ‘Waarderen van kabinetsarchieven’ officieel voorgesteld. Ook het onderzoekspotentieel van en de praktijkervaring met deze archieven kwamen op de studiedag uitvoerig aan bod. Het initiatief van het project ging uit van Archiefbank Vlaanderen. Het Rijksarchief, één van de projectpartners, trad op als gastheer.

27/09/2019 - Publicaties - ARA

Met een publicatie in 2018 over Armand Ghiot, krijgsgevangene in Stalag IIB, werd het startschot gegeven van onze reeks Studies over de Tweede Wereldoorlog. De Bronnengids Hasselt tijdens de Tweede Wereldoorlog, een samenwerking met Geheugen Collectief en de Stad Hasselt (Stadsmus), is de tweede uitgave in deze reeks.

Studiedag – Saving the web: the promise of a Belgian web archive

Op vrijdag 18 oktober 2019 nemen het Rijksarchief en de KBR je mee op sleeptouw in de complexe wereld van de webarchivering tijdens het colloquium ‘Saving the web: the promise of a Belgian web archive’. Registreren kan vanaf nu! Wacht niet te lang, want het is een 'hot item'...

30/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties

De Waalse gemeentebesturen krijgen een langverwachte nieuwe archiefselectielijst ter beschikking. Het gaat om een inhoudelijke en vormelijke herziening en aanpassing van een oudere selectielijst die sinds 2005 niet meer herwerkt was. Ook aan Vlaamse zijde is een geactualiseerde versie van de archiefselectielijst voor gemeentearchief beschikbaar, goedgekeurd op 1 juni 2019.

27/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties
Jaarverslag 2018 over het Archieftoezicht

Het Rijksarchief oefent toezicht uit op het archief- en informatiebeheer van de federale overheid. Daartoe publiceren we richtlijnen en aanbevelingen, verrichten we controlebezoeken en stellen archiefselectielijsten op. Dit zijn overzichten van archiefbescheiden met aanduiding van wat op termijn vernietigd, dan wel naar het Rijksarchief moet worden overgebracht. We verzorgen ook opleidingen voor ambtenaren en verlenen advies bij de bouw en inrichting van archiefruimtes. Welke concrete acties we in 2018 ondernamen om deze missie vorm te geven, lees je in het jaarverslag 'Archieftoezicht' dat nu online staat. De conclusie? Het Rijksarchief vraagt bijkomende mensen en middelen om haar wettelijke toezichtstaak en adviesfunctie naar behoren te kunnen uitoefenen...

05/07/2019 - Restauratie - Gent - ARA

In januari 2019 kondigde het Rijksarchief te Gent een groot avontuur aan: een eerste lot van de chartercollectie van de Graven van Vlaanderen (fondsen “Saint-Genois” en “Oostenrijks Fonds”) vertrok toen naar Nederland voor restauratie en herverpakking. Tijd voor een update.

15/06/2019 - Publicaties - ARA
Nieuw boekdeel van de Bibliografie van de Geschiedenis van België verschenen

In mei jl. verscheen een nieuw boekdeel van de Bibliografie van de Geschiedenis van België. Dit naslagwerk, waarvan de samenstelling sinds 2012 in het Algemeen Rijksarchief plaatsvindt, bevat een ruime selectie van titels van binnen- en buitenlandse boeken en artikels over de geschiedenis van België, vanaf de prehistorie tot nu. De Bibliografie maakt een balans op van de historiografische productie van het afgelopen kalenderjaar. Het recent gepubliceerde volume betreft jaargang 2014.

11/06/2019 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Als koploper inzake technische en wetenschappelijke vooruitgang nam België geestdriftig deel aan diverse wereldtentoonstellingen, om er vervolgens zelf een aantal te organiseren: Brussel in 1897 en 1910, Luik in 1905 en Gent in 1913 trokken miljoenen bezoekers van over de hele wereld. De archieven van de officiële diensten die de Belgische deelnames aan de wereldtentoonstellingen moesten promoten of de organisatie van dergelijke expo’s in België superviseerden, illustreren dat de overheid veel belang hechtte aan dit soort ‘visitekaartjes’. De archieven in kwestie zijn tot 1932 geïnventarisserd.

09/06/2019 - Archiefbeheer - Evenementen - ARA
Herbeleef de 'International Archives Week'

Van 3 tot 9 juni 2019 was het Internationale Archiefweek, dit keer in het teken van Designing the Archives in the 21st Century: als Rijksarchief in België hét moment om onze visie, projecten en realisaties rond digitale archivering via diverse Facebookposts (#IAW2019 ) nog eens klaar en duidelijk op een rijtje te zetten. Het Rijksarchief bewaart steeds meer digitale gegevens, ons toevertrouwd door de federale overheid of door particuliere organisaties: databanken, bestanden in zeer diverse formaten, foto's, audiovisuele archieven, … We adviseren over de bewaring van deze digitale gegevens en ontwikkelen een infrastructuur die specifiek is bedoeld voor digitale archivering: een veilige overdrachtsprocedure, software voor het beheer van collecties, servers voor bestandsverwerking, een LTO-tapebibliotheek, een zoekmachine om toegang te geven tot de collecties.

Wil je op de hoogte blijven van onze Facebookcampagnes? Volg ons!

05/06/2019 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Het SODA-team heeft een onderzoek onder de Belgische sociale wetenschappers gedaan, waarvan het rapport nu beschikbaar is. Wat is de stand van zaken en wat zijn de noden van sociale wetenschappers zoals sociologen, antropologen, demografen, … wat betreft het archiveren van de grote hoeveelheden gegevens die ze verzamelen in het kader van experimenten, enquêtes of studies? SODA zocht het uit.

26/05/2019 - Divers - ARA
Verkiezingen: online expo over geschiedenis van het stemrecht

Op 26 mei 2019 trekken we weer naar de stembus. Vandaag moet iedereen die 18 jaar is, gaan stemmen. Is dat altijd zo geweest? Lag die leeftijd vroeger hoger? Blijft die op 18 jaar liggen of wordt dat binnenkort 16? Kan echt iedereen die in België woont, kiezen of verkozen worden? En hoe was dat pakweg bij het ontstaan van België? Is de stemplicht een typisch Belgisch fenomeen? Op deze en andere vragen kan je een antwoord vinden op www.algemeenstemrecht.be: een online tentoonstelling die de geschiedenis van het stemrecht in België schetst van 1830 tot nu, aan de hand van 22 sleutelmomenten. De verhalen worden verteld met foto’s, tijdsdocumenten en bewegend beeld. De website is het resultaat van een intense samenwerking tussen het Rijksarchief, Liberaal Archief/Liberas en Amsab-ISG.

23/05/2019
Jaarverslag 2018

269 personeelsleden, ruim 8 km nieuw verworven archief (wat het totaal op 345 km beheerd archief brengt), 656 inspectiebezoeken, 135 publicaties, ... Jaarcijfers zijn voor elke organisatie cruciaal. Ze zorgen voor interne duidelijkheid, maar veruitwendigen daarnaast op transparante wijze hoe de organisatie het voorbije jaar zijn missie en taken vormgaf. Data helpen verantwoording af te leggen naar beheersorganen toe en kunnen ingezet worden om op het beleid te wegen. Op welke domeinen gaan we voor- of achteruit? Ontdek het in het Jaarverslag 2018!

14/05/2019 - Archiefbeheer - ARA

Op zondag 26 mei 2019 vinden Europese, federale en regionale verkiezingen plaats. De organisatie van deze verkiezingen is in handen van de Algemene Directie Instellingen en Bevolking (ADIB) van de FOD Binnenlandse Zaken. Deze administratie werkt binnen het wettelijk kader besluiten, omzendbrieven en aanbevelingen uit om ervoor te zorgen dat de verkiezingen vlot, transparant en democratisch verlopen. De voorbije maanden werkte een gemengde werkgroep met vertegenwoordigers van ADIB, van de Dienst Documentatie en Archief van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en van het Rijksarchief een informatiebeheersplan uit om de doorstroming van documenten tussen de verkiezingsorganen – stembureaus, stemopnemingsbureaus, kantonhoofdbureaus en hoofdbureaus – te optimaliseren. Dit informatiebeheersplan is nu beschikbaar, in drie talen.

10/05/2019 - Digitalisering - ARA
Nieuw: maandelijkse update van archieven online en in de digitale leeszaal

Het Rijksarchief biedt via zijn online zoekrobotten gratis toegang tot miljoenen gedigitaliseerde archiefdocumenten: een rijk aanbod aan genealogische bronnen, maar ook archieven over de Eerste Wereldoorlog, 38.000 zegelafgietsels, historische kadasterplannen, … Beperkingen inzake servercapaciteit laten het evenwel niet toe alle gedigitaliseerde archiefbestanden online aan te bieden. Hou dus zeker ook in het oog welke archieven je wél digitaal kan raadplegen in de leeszalen, maar niet online. Op de webpagina Online aanbod vind je vanaf nu maandelijks bijgewerkte overzichten van welke archieven online raadpleegbaar zijn, en welke in de digitale leeszaal.

29/04/2019 - ARA

Sinds 2018 zijn de belangrijkste onderdelen van de iconografische collectie die het Algemeen Rijksarchief bewaart over WOI (foto’s, affiches, tekeningen en eretekens) online raadpleegbaar via de zoekrobot van het Rijksarchief.  Nu werden ook de voorwerpen uit deze collectie geduldig geïnventariseerd en gefotografeerd: met een eenvoudige muisklik kan iedereen kennismaken met vaderlandslievende objecten, kinderspeelgoed of herdenkingsschotels.  

29/04/2019 - Digitalisering - ARA

Na de foto’s van de Wereldtentoonstelling van Brussel in 1935 werden ook die van Expo 1958 gedigitaliseerd. Bekijk in detail de tientallen paviljoenen die destijds stonden opgesteld aan de voet van het Atomium, de iconische Expo 58-affiches, en ander promomateriaal dat tot het collectieve Belgische geheugen is gaan behoren.

29/04/2019 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Het eindverslag van het SODA-project, dat verwacht wordt tegen november 2019, zal de beleidsmakers details bezorgen over de maatregelen die moeten genomen worden om in 2020 met een gegevensarchief van start te gaan. Het “gegevensarchief” wil data die werden aangemaakt door onderzoeksgroepen en -instellingen bewaren en communiceren. De meeste Europese landen hebben reeds een dergelijk archief voor de sociale wetenschappen, maar België nog niet, hoewel het lid is van CESSDA (Consortium of European Social Science Data Archives). En daar brengt het SODA-project verandering in.

26/04/2019 - Archiefbeheer - Divers - ARA

Sinds de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevensbescherming krijgt het Rijksarchief veel vragen over de bewaring en overbrenging van archief met persoonsgegevens. In sommige organisaties wordt via de functionaris voor gegevensbescherming (DPO) geadviseerd om alle persoonsgegevens te vernietigen van zodra hun administratief nut verstreken is, ook in (digitale) documenten die volgens de selectielijst moeten worden bewaard en overgebracht naar het Rijksarchief. Want de Europese AVG zou de Belgische Archiefwet overrulen. Klopt dat?

18/04/2019 - Digitalisering - ARA
Nieuwe parochieregisters online!

Op 11 april 2019 werd een update van de parochieregisters op http://search.arch.be uitgevoerd. Deze keer hebben we ons vooral geconcentreerd op het corrigeren van de bestaande gegevens (fouten in de aktetypen of jaartallen bijwerken, ontbrekende pagina’s toevoegen). Maar er worden ook 49 indexen op de parochieregisters van Gent toegevoegd en 20 registers van Melsele. In het totaal zijn er nu 28.095 parochieregisters beschikbaar via de zoekrobot van het Rijksarchief!

17/04/2019 - Divers - ARA

Op 16 april 2019 is het koninklijk besluit tot vaststelling van de referentienummers voor normen inzake de gekwalificeerde elektronische archiveringsdienst, in toepassing van de Digital Act, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Even ter herinnering: de vertrouwensdienst elektronische archivering heeft zowel betrekking op digitalisering (wettelijke substitutie) als op digitale bewaring. De dienst is van toepassing op de overheids- en op de privésector. Het KB heeft tot doel om een praktisch hulpinstrument te zijn voor het opzetten van een gekwalificeerde elektronische archiveringsdienst in België.

01/04/2019 - Onderzoek - Evenementen - ARA

“Samenwerking – en meer nog internationale samenwerking – is een groot goed, op alle vlakken”: zo verwelkomde algemeen rijksarchivaris Karel Velle op 18 maart 2019 de meer dan 100 aanwezigen op de ‘kick-off meeting’ van het Time Machine-project, een pan-Europees initiatief dat dingt naar het statuut van ‘Flagship’ project van de Europese Commissie.

SODA blikt terug op een eerste succesvol overleg met de Belgische universiteiten op maandag 25 februari 2019 in Brussel. Alle Belgische universiteiten, bij monde van de rectoren verantwoordelijk voor onderzoek, waren door BELSPO uitgenodigd op een informatieve vergadering over het SODA-project.

01/03/2019 - Digitalisering

Onze zoekrobot is geüpdatet! Raadpleeg vanaf nu gratis 34,6 miljoen bladzijden met parochieregisters en registers van de burgerlijke stand.

Het Rijksarchief nam op 13 februari 2019 met veel belangstelling kennis van de tekst van het Memorandum 2019-2024 dat de Association des Archivistes francophones de Belgique heeft voorbereid met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019. De tekst is het resultaat van een brede denkoefening en stelt voor de diverse beleidsniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, regionaal) acties voor die zouden kunnen ondernomen worden, gestaafd met onderbouwde argumenten.  

01/03/2019 - Onderzoek

Ik ben opgeklommen in mijn stamboom tot ca. 1600, en dus tot de oudste parochieregisters. Is het mogelijk om oudere gegevens te vinden, en zo ja: hoe?”

Het Rijksarchief bewaart talrijke brieven en duizenden doodsberichten van soldaten die waren ingelijfd in de legers van Napoleon. Een nieuwe publicatie uit 2019 behandelt 150 van dergelijke brieven die werden geschreven tussen 1800 en 1814. De genealogische gegevens uit de doodsberichten van de soldaten van de Franse departementen kunnen bovendien online geraadpleegd worden.  

We kregen onlangs een vraag naar informatie over Jozef V., tijdens WOII verplicht tewerkgesteld in Duitsland, waar hij op 3 april 1945 vermoedelijk werd geëxecuteerd door de SS. Volgens een brief van de vader van het slachtoffer zou een inwoner uit Sint-Niklaas (mogelijk) een rol hebben gespeeld bij deze verplichte tewerkstelling. Om de ware toedracht te kunnen achterhalen van wat er met Jozef V. gebeurde, moeten zowel archieven over de vermoedelijke ‘dader’ als over het slachtoffer in rekening worden gebracht. Een complexe zoektocht…

31/01/2019 - Onderzoek - Publicaties - ARA

Het Algemeen Rijksarchief heeft in de reeks Studies in Belgian History een boek gepubliceerd over het ontstaan en de ontwikkeling van de RTB van 1960 tot 1977. Het werk vormt de neerslag van de doctoraatsverhandeling die werd verdedigd door archivaris Flore Plisnier.

Op 1 februari 2019 startte de derde termijn van het SATURN-project. SATURN is een samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën met als doel het selecteren, inventariseren, verpakken en overbrengen van archieven van de FOD Financiën. De voorbije zes jaar verwerkten de medewerkers van SATURN liefst 18 strekkende kilometer archief. Ruim één derde van dat archief wordt bewaard en overgebracht naar het Rijksarchief, twee derde wordt vernietigd. Maar er ligt nog werk op de plank: zo’n 18,2 kilometer 'Financiën-archief' moet nog worden aangepakt door de mobiele archiefploegen Financiën. De FOD Financiën en het Rijksarchief bereikten daarom een akkoord voor de verlenging van het project voor een nieuwe termijn van drie jaar, tot maart 2022.

Op 10 oktober 2016 organiseerde het Rijksarchief een congres over de impact van de Algemene Verordening Gegevensbescherming op de kerntaken van archiefdiensten en hun relaties met de burger en de gebruiker van die diensten. Hoe kunnen archiefdiensten het recht op informatie best verdedigen en bevorderen? Over welke instrumenten kunnen ze beschikken om het recht op kennis te promoten? Het zijn maar enkele van de vragen waarover gebrainstormd werd met eminente sprekers uit het buitenland, leidende ambtenaren, juristen en archivarissen. De Acta van het congres zijn nu verkrijgbaar.

28/01/2019 - Restauratie - Digitalisering - ARA

Een bijna vier eeuwen oude kaart van het Land van Aalst, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, is dankzij een grondige restauratie in ere hersteld. Deze vooralsnog onbekende grote wandkaart (127 x 160,5 cm) dateert van 1626 en wordt toegeschreven aan de Aspelaarse cartograaf Philips De Dijn.

25/01/2019 - Onderzoek - Publicaties - Bergen - ARA

De Sint-Pieters-benedictijnenabdij van Lobbes (vlakbij de stad Thuin in Henegouwen) werd gesticht in de 7e eeuw en beschikte schijnbaar over talrijke bijzondere troeven voor een eeuwenlang gelukkig bestaan. Toch volgde de abdij een woelig parcours… Een recent boek dat werd gepubliceerd door het Algemeen Rijksarchief, in de reeks Studies in Belgian History, schetst de geschiedenis van de abdij van de 7e tot de 15e eeuw.

10/01/2019 - Divers - ARA
Blog: Archief als wapen tegen straffeloosheid?

De Tweede Wereldoorlog is zonder twijfel de katalysator geweest om de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) te doen aannemen. Het Naziregime en zijn fascistische bondgenoten hadden laten zien dat ook “beschaafde” naties in staat zijn tot gruwelijke misdaden, zelfs tegen hun eigen bevolking, en dat daarom waarborgen moesten worden vastgelegd ter bescherming van burgers, ook tegenover hun eigen regering. De UVRM werd door de Verenigde Naties aangenomen in december 1948 en blies in 2018 dus zeventig kaarsjes uit. Wat is de rol en  het belang van archieven in het kader van de UVRM? Daar zoekt Geertje Elaut, wetenschappelijk medewerker van het Rijksarchief, een antwoord op.

09/01/2019 - Onderzoek - Archiefbeheer - ARA

Eerst en vooral: vanwege het volledige SODA-team zenden we je graag onze beste wensen voor het nieuwe jaar! 2019 is het laatste werkingsjaar voor het SODA-project. Eind 2019 moet het finale rapport op tafel liggen en moeten de krijtlijnen zijn uitgetekend voor het opzetten van een service provider voor de sociale wetenschappen in België. 2019 wordt dan ook een jaar vol uitdagingen, deadlines en kansen voor het SODA-team, in de hoop dat dit leidt tot een duidelijke visie van de Belgische wetgever op het vlak van archivering van gegevens in België. Voor 2019 heeft het team de volgende prioriteiten uitgestippeld ter afronding van het project.

08/01/2019 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

De oorkonden van de hertogdommen Brabant en Limburg en van de Landen van Overmaas vormen een belangrijke verzameling binnen het Algemeen Rijksarchief. Het gaat om meer dan 15.000 – hoofdzakelijk perkamenten – oorkonden, waaronder talrijke met zegel, die de jaren 1154 tot 1789 bestrijken. Goed nieuws voor mediëvisten: dankzij twee nieuwe inventarissen is de reeks nu tot het jaar 1500 ontsloten.

18/12/2018 - Publicaties
Nieuw nummer van Science Connection verschenen

Het meest recente nummer van Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft opnieuw enkele Rijksarchiefartikels in de aanbieding: lees over de uitbouw van een federaal webarchief (blz. 32-34), het kennisplatform Temas (blz. 39-42) of de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van WO I  (2014-2018, De herdenkingen lopen ten einde maar het onderzoek gaat verder, blz. 43-46). Veel leesplezier!

Wil je een studie maken over de reclamewereld of de geschiedenis van een onderneming of handelsactiviteit reconstrueren? Het archief van de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom van het Ministerie van Economische Zaken is hiervoor de aangewezen bron. Het archief is geïnventariseerd, toegankelijk voor onderzoek en raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief.   

07/12/2018 - Aanwinsten - ARA

Bij zijn officieel bezoek aan Rusland in januari 2018 kreeg eerste minister Charles Michel van Vladimir Poetin, president van de Russische Federatie, een opmerkelijk geschenk: een bundel met briefwisseling die koning Albert I tussen 1920 en 1934 richtte aan minister Henri Jaspar. De Kanselarij droeg op zijn beurt de 17 originele brieven en 33 kopieën over aan het Algemeen Rijksarchief.

03/12/2018 - Archiefbeheer - ARA
Herwerkte brochure over schimmelbestrijding beschikbaar

De Archiefwet van 24 juni 1955, zoals gewijzigd door de wet van 6 mei 2009, bepaalt onder meer dat archiefdocumenten van (welbepaalde) overheidsdiensten na verloop van tijd in goede, geordende en toegankelijke staat naar het Rijksarchief overgebracht moeten/kunnen worden. Schimmels vormen één van de belangrijkste bedreigingen voor die goede staat en moeten dus behandeld en in de mate van het mogelijke voorkomen worden. Deze brochure legt uit wat schimmels precies zijn, hoe ze ontstaan en zich ontwikkelen, hoe je ze kan herkennen en uiteraard ook kan laten analyseren en behandelen.

03/12/2018 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Sinds 1830 zijn de douanediensten van de FOD Financiën belast met een reeks opdrachten van primair belang: bestrijding van de handel in namaakproducten en drugs, controle van de invoer aan de grenzen, inning van de douanerechten, toepassing van de douanetarieven, ... Na de ontsluiting in 2015 van duizenden individuele dossiers van douaniers, heeft het Algemeen Rijksarchief nu de centrale dossiers van de douanedienst raadpleegbaar gemaakt. Onderzoekers beschikken voortaan over dezelfde zoekinstrumenten als de toenmalige ambtenaren! 

Open (research) data, open science, open access, data management plans, beveiliging van gegevens en privacybescherming, … Het zijn thema’s waarmee de (Belgische) sociale wetenschapper in stijgende lijn geconfronteerd wordt. Via een enquête, verstuurd naar alle Belgische universiteiten, wilde SODA de bezorgdheden die hierover leven bij onderzoekers in kaart brengen.

29/11/2018 - Digitalisering - ARA

Het Rijksarchief zet al meer dan tien jaar in op digitale bewaring. Onze betrokkenheid bij een van de belangrijkste uitdagingen voor de 21e-eeuwse archiefsector blijkt zowel uit eigen ontwikkelingstrajecten als uit talrijke nationale en internationale samenwerkingsverbanden rond digitale bewaring waaraan het Rijksarchief deelneemt. Naar aanleiding van World Digital Preservation Day op 29 november 2018 hebben we onze lopende projecten rond digitale bewaring op een rijtje gezet.

11/11/2018 - Evenementen - Divers - Onderzoek
100 jaar Groote Oorlog: volg ons op Facebook

In het kader van de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van de Groote Oorlog kan je elke dag van november 2018 op de Facebook-pagina van het Rijksarchief kennismaken met een van de aspecten van dit gruwelijke conflict. Het Rijksarchief bewaart in zijn verschillende vestigingen talrijke archiefbestanden over de Eerste Wereldoorlog.

Sinds 2018 zijn circa 240.000 individuele dossiers – goed voor 650 strekkende meter archief – over de burgerslachtoffers van de Eerste Wereldoorlog raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief. Ze vormen een onuitputtelijke bron van onderzoek en werpen ligt op de strijd voor erkenning die duizenden Belgen na de oorlog hebben gevoerd.         

Iedereen is wel bekend met de 404 HTTP response code, die aangeeft dat de webpagina die je had opgevraagd niet meer beschikbaar is. Dit is op zijn minst frustrerend, maar duidt ook op een onderliggend probleem: dagelijks gaat veel interessante informatie op het web verloren. Het Rijksarchief en de andere partners binnen het onderzoeksproject PROMISE buigen zich over deze problematiek. Het project werkt een federale strategie uit voor het archiveren van het Belgisch web.

06/11/2018 - Archiefbeheer - ARA
Richtlijnen voor gegevensbescherming in archiefdiensten

De EAG (European Archives Group) heeft richtlijnen uitgewerkt voor de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) in archiefdiensten. De richtlijnen geven basisinformatie en praktisch advies over de uitdagingen waarmee archivarissen geconfronteerd worden bij de toepassing van de AVG in de archiefsector. De richtlijnen zijn bestemd voor alle overheids- of privéorganisaties die archief bewaren: nationale/rijksarchieven, regionale en gemeentearchieven, musea, bibliotheken, stichtingen, … Het gaat om een work in progress, dat kan worden verbeterd en uitgebreid in functie van feedback vanuit de archiefsector. Momenteel zijn de richtlijnen enkel beschikbaar in het Engels. Het is de bedoeling om in de loop van 2019 ook versies in onder meer het Nederlands, Frans en Duits ter beschikking te stellen.

01/11/2018 - Digitalisering - Onderzoek - ARA

Via de zoekrobot van het Rijksarchief kan je meer dan 6.000 foto's over de Eerste Wereldoorlog raadplegen. Alle aspecten van 'de Groote Oorlog' komen erin aan bod: de invasie, de militaire operaties aan het IJzerfront, de Belgische regering in Sainte-Adresse, de collaboratie- en weerstandsnetwerken, de bevrijding, de overwinningsceremonies en de eerbetuigingen aan de oorlogsmartelaren,… De inventaris waarin alle beschrijvingen van deze foto's zijn opgenomen – en die maar liefst 602 bladzijden telt! – , is nu ook verschenen.

30/10/2018 - Digitalisering

Het Rijksarchief bewaart een enorme collectie kaarten en plattegronden, waarvan sommige meer dan 500 jaar oud zijn. Meer dan 112.000 exemplaren werden reeds gedigitaliseerd, en ruim 78.000 daarvan kunnen digitaal geraadpleegd worden in de leeszalen van het Rijksarchief. Via Cartesius zijn ca. 32.000 kaarten bovendien online toegankelijk.

29/10/2018 - Archiefbeheer - ARA

Om de selectie en overbrenging van overheidsarchieven naar het Rijksarchief in goede banen te leiden, stelt de instelling archiefselectielijsten op. Tot voor kort moesten de selectielijsten op de website van het Rijksarchief opgezocht worden in tabellen, maar deze tabellen hebben nu plaats gemaakt voor een handig zoekscherm. De nieuwe zoekfunctie is in de eerste plaats ontwikkeld met het oog op een betere dienstverlening naar ambtenaren en archiefvormers toe, maar betekent ook efficiëntiewinst voor het Rijksarchief zelf.

05/10/2018 - Onderzoek - Publicaties - Luik - ARA

Aan het eind van de 13e en tijdens de eerste helft van de 14e eeuw braken overal in Europa grote, vaak stedelijke revoltes uit, waarvan de aanstokers aandrongen op “betere” machtsverhoudingen. De toestand werd nog erger toen de spanningen ten top werden gedreven door de hongersnood van 1315-1317, die aan 10 tot 15% van de Noord-Europese bevolking het leven kostte. In De Vrede van Fexhe (1316) en de opstanden in het Prinsbisdom Luik en de Zuidelijke Nederlanden, de 5e uitgave in onze reeks Studies in Belgian History, wordt dit klimaat van rebellie vakkundig gefileerd en geduid.

27/09/2018 - Archiefbeheer

Sinds 25 mei 2018 is de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’, beter bekend als de ‘GDPR’, in de Europese Unie van kracht, dus ook in België. Wat verandert er concreet voor het Rijksarchief en voor jou als gebruiker? 

Het archief van Patrice de Neny (1716-1784), telg uit een oude Ierse adellijke familie, kwam in 1877 in het Algemeen Rijksarchief terecht, maar bleef tot dusver vrij onbekend omdat het ‘verstopt’ zat in de Handschriftenverzameling. Dankzij een aparte inventaris die zopas verscheen, haalden we de Neny uit de vergetelheid.

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan 600 eretekens uit de periode van de Eerste Wereldoorlog. Deze getuigenissen van het Belgisch patriottisme tijdens WO I werden gefotografeerd en kunnen voortaan online bekeken worden via de zoekrobot van het Rijksarchief.

21/09/2018 - Archiefbeheer - Publicaties - ARA

Het Rijksarchief staat in voor het toezicht op de archiefvorming en het archiefbeheer in de overheidsdiensten en ziet erop toe dat een selectie van deze archieven, na het verstrijken van het administratief-juridisch nut, voor permanente bewaring wordt overgebracht. Archieftoezicht is een zaak van het hele Rijksarchief, en levert een caleidoscopisch beeld op van het Belgische archieflandschap.

14/09/2018 - Restauratie - ARA
Fotodagboek van Bénédicte Muls, restauratrice in het Algemeen Rijksarchief

Onze restauratrice Bénédicte Muls is master in de restauratie van kunstwerken, met als specialisatie de restauratie van papier. Ze had al 7 jaar ervaring als zelfstandig restauratrice toen ze 6 jaar geleden in het restauratieatelier van het Algemeen Rijksarchief terechtkwam. Maak kennis met Bénédicte én met ons restauratieatelier via het fotodagboek dat ze zelf samenstelde!

06/09/2018 - Publicaties - ARA
Kruising van twee standaarden voor metadata

Om een aantal elementen van de IT-infrastructuur van het Rijksarchief te kunnen hergebruiken voor een toekomstig gegevensarchief werd tussen Data Documentation Initiative (DDI) en Encoded Archival Description (EAD) een ”gegevensmapping” uitgewerkt. Deze overeenstemmingstabel zal het Rijksarchief in staat stellen metadata over onderzoeksgegevens uit de sociale wetenschappen op te nemen in zijn online catalogi. De mapping staat beschreven in een artikel dat in juli 2018 werd gepubliceerd door de International Association for Social Science Information Services & Technology (IASSIST) in IASSIST Quarterly, het peer-reviewed wetenschappelijk tijdschrift van de vereniging.

Gratis toegang tot de leeszalen: reportages in de Rijksarchieven te Luik en Louvain-la-Neuve

Sinds 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we ervoor zorgen dat elke burger toegang heeft tot het archief. Onze archiefdiensten beheren documenten van hoven en rechtbanken, parochieregisters, archief van overheidsbesturen, notarissen, de privésector en particulieren. Kortom, een walhalla voor al wie genealogisch of geschiedkundig onderzoek wil voeren! Bekijk de reportages die door lokale televisiezenders in het Luikse en Waals-Brabant werden gedraaid in respectievelijk het Rijksarchief te Luik en het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve.

24/08/2018 - Publicaties - ARA

De Studies over de Eerste Wereldoorlog zijn een vaste waarde in het aanbod van het Rijksarchief en nu is ook de eerste titel verschenen in de reeks Studies over de Tweede Wereldoorlog. Beide reeksen nemen zowel de nationale als de regionale en lokale geschiedenis in beschouwing, en bieden ook plaats aan bronnenuitgaven. Heb je een manuscript dat je graag gepubliceerd zou zien? Schreef je net een masterthesis over een van beide oorlogsperiodes? Of heb je als heemkundige een massa informatie vergaard die je graag wil delen? Laat het ons weten.

22/08/2018 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Het Algemeen Rijksarchief bewaart circa 80.000 vreemdelingendossiers die de Vreemdelingenpolitie tussen 1830 en 1890 opende. De fiches die toegang bieden tot deze dossiers zijn dankzij het BRAIN-onderzoeksproject IMMIBEL voortaan doorzoekbaar via de zoekrobot van het Rijksarchief. Online raadpleging van de fiches betekent een grote stap vooruit voor onderzoekers die over migratiegeschiedenis werken, maar ook voor mensen die op zoek zijn naar ontbrekende puzzelstukjes in hun familiegeschiedenis.

Verwondering in het Koninklijk Paleis

Van 22 juli tot 2 september 2018 loopt in het Koninklijk Paleis de tentoonstelling ‘Verwondering’: een organisatie van de FOD Kanselarij van de Eerste Minister, de POD Wetenschapsbeleid (Belspo) en de tien Federale Wetenschappelijke Instellingen (waaronder het Rijksarchief). Maak een verbazingwekkende ontdekkingstocht doorheen het rijke federale erfgoed!

Zopas is de inventaris verschenen van het archief van het Ministerie van Verkeerswezen met betrekking tot stads- en streekvervoer, bewaard in het Algemeen Rijksarchief. Het archief dekt de periode 1842-2003, heeft een omvang van 228 strekkende meter en telt 6.519 inventarisnummers.  Wie interesse heeft voor de geschiedenis van trams en bussen in België, weet waar hij of zij voortaan kan aankloppen!

04/06/2018 - Onderzoek - Digitalisering - ARA

Dankzij de afdeling Hedendaagse Archieven van het Algemeen Rijksarchief en de dienst Digitalisering zijn de afgelopen weken wederom enkele bijzonder interessante (deel)bestanden toegevoegd aan onze zoekrobot: de steekkaarten van de soldaten die gewond raakten tijdens WO I, de fotocollecties van het Rode Kruis en de Fotografische Dienst van het Ministerie van Openbare Werken, en als kers op de taart enkele honderden foto's van de Wereldtentoonstelling van 1935.

Gratis lezerskaart voor iedereen

Vanaf 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we de toegankelijkheid van de archieven die we beheren maximaal garanderen. De online raadpleging van archief, ook die van de genealogische bronnen zoals de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand van meer dan 100 jaar oud, blijft gratis. De tarieven voor opzoekingen en reproducties (op afstand) worden daarentegen gevoelig verhoogd. Het nieuwe tarief voor prestaties van het Rijksarchief werd op 25 mei 2018 ondertekend door de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en zal eerstdaags worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het tarief was sinds 2011 niet meer aangepast of geïndexeerd. Een aanpassing en afstemming op de werkelijke kosten van bepaalde prestaties drong zich op.

29/05/2018 - Onderzoek - Publicaties - CegeSoma - Eupen - ARA

Op uitnodiging van de Landesarchivverwaltung Rheinland-Pfalz vond op 1 en 2 juni 2017 in Koblenz het Internationaal Archiefsymposium (IAS) plaats. Archivarissen uit België, Nederland, Luxemburg en Duitsland bogen zich twee dagen lang over het thema ‘bezetting’, en vooral over de betekenis van de 20e-eeuwse bezettingsperiodes voor de betrokken gebieden. De akten van het symposium, uitgegeven door het Rijksarchief, zijn nu te koop. De bijdragen vanuit het Rijksarchief zijn daarnaast online beschikbaar.

28/05/2018 - Aanwinsten - ARA

De FOD Buitenlandse Zaken heeft zijn 'Heraldisch Fonds' overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief. Het gaat om een van de laatste overheidsarchieven uit het ancien régime die nog niet waren overgebracht naar het Rijksarchief, aangezien het bestand nog administratief nut had.  

25/05/2018 - Divers
Wat doet het Rijksarchief in het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming?

Op 25 mei 2018 trad de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking. Deze nieuwe Europese wetgeving, beter bekend onder de Engelse afkorting GDPR, zorgt ervoor dat jouw persoonsgegevens beter worden beschermd en dat je er meer controle over hebt. We verzekeren alle nieuwsbriefabonnees van het Rijksarchief dat enkel hun e-mailadres in onze databank zit. We gebruiken dit adres niet voor andere doeleinden en delen het ook niet met derden. Als je onze nieuwsbrief wil blijven ontvangen, moet je niets doen. Wil je je voorkeuren aanpassen of wil je je uitschrijven? Dat kan via de link onderaan elke nieuwsbrief, of via deze link.

17/05/2018 - Publicaties - ARA

In september 1939 neemt Armand Ghiot dienst in het Belgisch leger. Hij wordt – zonder ook maar een schot gelost te hebben – krijgsgevangen genomen en zal de hele Tweede Wereldoorlog doorbrengen in Duitse kampen. Tijdens zijn gevangenschap schrijft hij meer dan 150 brieven aan zijn familie. De brieven werden gepubliceerd door het Algemeen Rijksarchief. Ze vormen een zeldzame getuigenis over de oorlog en zijn aangevuld met foto’s van de jonge krijgsgevangene en een verhaal dat werd geschreven na het conflict.

In 2012 werd ruim 110 meter historisch archief van De Post (intussen bpost) overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. De jaarverslagen, dienstnota's, bedrijfsbladen, plannen voor postkantoren, … zijn intussen geïnventariseerd en raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief. De affiches en kalenders doen ongetwijfeld een belletje rinkelen in het collectieve geheugen van miljoenen Belgen.

27/04/2018 - Aanwinsten - ARA

Het Algemeen Rijksarchief mag binnenkort een nieuwe belangrijke aanwinst verwelkomen: het archief van de Koninklijke Munt van België uit de periode 1830-2007, goed voor meer dan 100 strekkende meter archief. Dankzij de uitmuntende samenwerking met de Munt, de Thesaurie en de FOD Financiën in het kader van het SATURN-project is de belangrijkste historische bron voor de Belgische muntslag veiliggesteld. Het archief wordt momenteel verpakt en is bijgevolg nog niet toegankelijk, maar we lichten al enkele tipjes van de sluier…

Sinds begin april 2018 waren ten gevolge van werkzaamheden in de archiefmagazijnen van het Algemeen Rijksarchief een aantal archiefbestanden niet beschikbaar voor raadpleging. Intussen zijn de werken afgerond. De bestanden in kwestie zijn opnieuw raadpleegbaar vanaf dinsdag 24 april 2018.

De passie van koning Leopold III voor natuurwetenschappen en etnologie én voor fotografie en film leidde in 1956 tot de oprichting van de vzw Wetenschappelijke Internationale Stichting. Een film uit 1958 over de Congolese fauna en flora en over de leefgewoonten van de inlandse bevolking mag tot de belangrijkste realisaties van de vzw worden gerekend. De inventaris van het archief van de vzw, zopas verschenen, beschrijft onder meer heel wat stukken over de genese van deze film.

Fernand Rigot was schrijver, weerstander, ontdekkingsreiziger, filmmaker en nog veel meer. De inventaris van zijn kleurrijke archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, is zopas van de persen gerold.

27/03/2018 - Restauratie - Gent - Beveren - ARA

Je herinnert je misschien dat begin februari 2016 bij toeval een testament van de moeder van Rubens werd ontdekt in het Rijksarchief te Gent. Het kostbare document bleek bedreigd door de slechte materiële staat waarin het zich bevond en werd voor restauratie overgebracht naar het restauratieatelier van het Algemeen Rijksarchief. Lees meer over het restauratieproces, dat inmiddels is afgerond.

Nieuwe parochieregisters online

Update van de parochieregisters! Er zijn duizenden nieuwe scans beschikbaar via onze zoekrobot, waaronder registers van Izegem, Menen, Meulebeke, Ronse, Tielt, Werken, Oudenaarde, Roeselare, Wervik, Herne, Sint-Pieters-Kapelle, Waimes, Zele, Herfelingen, Donceel, Angleur, Denderleeuw, Hergenrath, en Gent. Daarnaast werden alle foutmeldingen van de laatste twee jaar gecontroleerd en aangepast. Er zijn nu 27.803 registers of 5.705.858 pagina’s beschikbaar! De update van de burgerlijke stand is voorzien voor begin april. Blijf op de hoogte via de website of via Facebook.

Madeleine Jacquemin, archivaris bij het Algemeen rijksarchief, heeft een boek uitgebracht over de geschiedenis van de Forges de Clabecq, een van de belangrijke bedrijven uit de Belgische staalindustrie.

19/02/2018 - Evenementen - Luik - ARA
Lezing over de protestantse eredienst en architectuur in het Luikse

Op woensdag 7 maart 2018 om 18.00u geeft Laurence Druez, doctor in de geschiedenis aan de universiteit van Luik en werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, in de kapel Saint-Maur te Luik (Cointe) een lezing getiteld L’architecture et le culte protestant en région liégeoise. Les temples comme témoins d’une identité complexe. Ze benadert de protestantse tempels als getuigen van een complexe identiteit.

Vanaf midden maart 2018 wordt voor het aanvragen van documenten in onze leeszalen een nieuwe interface in gebruik genomen. De aanvraag wordt hiermee gebruiksvriendelijker en eenvoudiger. De vernieuwing kadert binnen de lancering van een nieuw archiefbeheersysteem.

Het Rijksarchief biedt via zijn online zoekrobotten gratis toegang tot miljoenen gedigitaliseerde archiefdocumenten: een rijk aanbod aan genealogische bronnen, maar ook archieven over de Eerste Wereldoorlog, 38.000 zegelafgietsels, historische kadasterplannen, … Even belangrijk is het om goed te beseffen wat nog niet online beschikbaar is. Wie enkel online zoekt in de meer dan 330 km archief die het Rijksarchief bewaart, mist een groot deel van de koek.

05/02/2018 - Publicaties - ARA

Oorlogen brengen mensen in beweging en lokken nieuwe interacties uit. We denken daarbij in de eerste plaats aan militaire confrontaties, maar ook voor burgers gelden in oorlogstijd nieuwe spelregels. Deze nieuwe publicatie van het Rijksarchief (Frans-/Engelstalig) bekijkt deze interacties in ruime zin en tijdens een ruime periode. Zowel Britse, Duitse, Franse als Belgische academici schreven bijdragen, evenals historici/archivarissen van het Rijksarchief.

01/02/2018 - Digitalisering - ARA

In 2011 heeft het Rijksarchief de notulen van de Ministerraad online toegankelijk gemaakt. Vandaag kunnen notulen worden geraadpleegd van 1918 tot 1985.

Het Rijksarchief verwelkomt de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers

Op 8 september 2017 zette de Ministerraad het licht op groen voor de overheveling, op 1 januari 2018, van de opdrachten van Directie-generaal (DG) Oorlogsslachtoffers naar de Federale Pensioendienst en naar het Algemeen Rijksarchief. De toekenning van rechten is de bevoegdheid geworden van de Federale Pensioendienst; en het luik ‘Archieven en documentatie’ valt voortaan onder de verantwoordelijkheid van het Algemeen Rijksarchief, onder de nieuwe naam Dienst Archief Oorlogsslachtoffers. Het Rijksarchief is verheugd dat door de integratie van deze archiefdienst de Belgische archieven over beide wereldoorlogen verder bijeen worden gebracht en kijkt alvast uit naar de samenwerking met de nieuwe collega’s! Lees meer over de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers.

Twee jaar lang (2015-2017) namen zes onderzoekers in het kader van het MADDLAIN-project de toegang van het publiek van het Rijksarchief/CegeSoma en van de Koninklijke Bibliotheek tot digitale informatie onder de loep. De doelstelling?  Het moderniseren van de digitale toegang tot de collecties. 2.300 externe gebruikers werden bevraagd, tientallen uren interviews afgenomen en miljoenen gegevens geanalyseerd. Tijd om de resultaten op een rijtje te zetten.

Sinds 2014 werd stapsgewijs circa 145 meter archief van het Directoraat-generaal Luchtvaart overgebracht naar het Rijksarchief.  De recentste aanwinst is een vijftal meter archief van het Von Karman Instituut, het voormalig Belgisch aerotechnisch laboratorium, waaronder een prachtige fotocollectie over de bouw en werking van het aerotechnisch laboratorium, het onderzoek van luchtvaartongevallen, het onderzoek naar nieuwe types vliegtuigen en helikopters, en de uitbouw van de luchthaven van Melsbroek.

06/12/2017 - Divers - Brussel - ARA

Op 17 juli 1800 wordt in Antwerpen een baby geboren, zoon van Théodore Pierre Triest en Anne Catherine Van Campenhout. De ouders zijn afkomstig van Brussel, maar verblijven voor zaken in Antwerpen. Het kind krijgt de naam Jean Triest. 217 jaar na zijn geboorte werd de familiegeschiedenis van Jean Triest, net zoals tientallen andere familiegeschiedenissen, gereconstrueerd door onze Demogen-vrijwilligers. Lees het volledige verhaal!

20/11/2017 - Publicaties - ARA
Nieuw volume van de Bibliografie van de Geschiedenis van België verschenen

In november 2017 verscheen een nieuw boekdeel van de Bibliografie van de Geschiedenis van België. Dit naslagwerk wordt sinds oktober 2012 gerealiseerd in het kader van een overeenkomst tussen drie partners: de Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, het Rijksarchief en de vzw Société pour le Progrès des Études Philologiques et Historiques. De Bibliografie van de Geschiedenis van België verschijnt in een afzonderlijk boekdeel van het historisch vaktijdschrift Belgisch Tijdschrift voor Filologie en Geschiedenis. Bovendien is op de website van dit tijdschrift elk verschenen volume in PDF-formaat raadpleegbaar: https://www.rbph-btfg.be/nl_biblio.html. De Bibliografie van de Geschiedenis van België bevat een ruime selectie van titels van binnen- en buitenlandse boeken en artikels over de geschiedenis van België, vanaf de prehistorie tot nu. Ze maakt telkens een balans op van de historiografische productie van het afgelopen kalenderjaar. Het recent gepubliceerde volume betreft jaargang 2013. Een referentie doorgeven? Nieuwe of ontbrekende publicaties signaleren? Geef ons een seintje via bgb_bhb@arch.be.

20/11/2017 - Inventarisatie - Publicaties - ARA - Namen

Het Algemeen Rijksarchief heeft drie nieuwe inventarissen over de procesdossiers van de Grote Raad van Mechelen gepubliceerd. Het gaat om een tweeduizendtal processen uit de 15e tot 18e eeuw die betrekking hadden op Namen en omgeving. Intussen wordt er verder gewerkt aan de volledige ontsluiting van de reeks procesdossiers.

10/11/2017 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Een deel van het archief van de familie Carton de Wiart was al bijna 35 jaar raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief. Dankzij een gift werd het archief in 2016 vervolledigd. Ook van deze aanvulling is nu een inventaris beschikbaar. 

In 2017 werd de 500e verjaardag van de protestantse Reformatie herdacht. Naar aanleiding hiervan hebben het Algemeen Rijksarchief en het Waals Erfgoedinstituut samen een boek uitgebracht over het protestants patrimonium in Wallonië. De publicatie is te koop vanaf 18 december 2017.

25/10/2017 - Archiefbeheer - Brussel - ARA

De verhuis van de Directie Vervoersinfrastructuur van de FOD Mobiliteit en Vervoer (Beliris) naar een nieuwe site in Sint-Joost-ten-Node eerder dit jaar bracht voor het Rijksarchief de vraag mee naar de selectie, de overbrenging en de desgevallende vernietiging van het archief van deze administratie. Een mobiele archiefploeg beoordeelde en verwerkte bijna 1,2 strekkende kilometer documenten die werden bewaard in de twee vestigingen van Beliris.

20/10/2017 - Evenementen - ARA
Studiedag: Trust (in) the Digital Transition - Management and archiving challenges facing a new legal & standard framework

Sinds 2014 is het Rijksarchief een actieve partner van het BRAIN-project HECTOR, dat de overgang naar een betrouwbaar, veilig en efficiënt e-government helpt faciliteren. Het internationaal colloquium Trust (in) the Digital Transition biedt een stand van zaken van het onderzoek en de resultaten van het HECTOR-project, maar het opzet is breder dan dat. Het colloquium is dé gelegenheid voor Belgische en buitenlandse specialisten om van gedachten te wisselen over de digital turn die volop aan de gang is. Afspraak op woensdag 29 november 2017 in het Paleis der Academiën in Brussel.

‘Hoe lang moeten we deze documenten bewaren?’ is de meest gestelde vraag aan de archivaris of informatiebeheerder. Het antwoord zit vervat in administratieve, juridische of historisch-wetenschappelijke redenen die worden gebundeld in een selectielijst. Steden en gemeenten in Vlaanderen hebben sinds kort een nieuwe versie ter beschikking van de selectielijst voor hun archieven.

18/10/2017 - Publicaties - ARA

Het archief Vendôme-Nemours biedt een inkijk in de geschiedenis van het privéleven van de belangrijkste koninklijke families van Europa. Een nieuwe publicatie wil deze kostbare stukken, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, eindelijk de aandacht geven die ze verdienen.

17/10/2017 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Jean-Paul Emonds-Alt was een van de grootste Belgische ontwerpers van de 20e eeuw. Na zijn overlijden in 2014 schonk zijn weduwe belangrijke archiefstukken aan het Algemeen Rijksarchief, waaronder het relaas van de reis die Paul Briart eind 19e eeuw ondernam in Congo.

12/10/2017 - Evenementen - CegeSoma - ARA
Gastvrij Brussel?

De tentoonstelling ‘Gastvrij Brussel?’ vertelt hoe de hoofdstad van België sinds 1830 is geëvolueerd naar een wereldstad die 180 nationaliteiten herbergt. De expo is het resultaat van een samenwerking tussen het Joods Museum en het Rijksarchief. Plaats van afspraak? Het Joods Museum van België, van 13 oktober 2017 tot 18 maart 2018.

Het Algemeen Rijksarchief bewaart 28 strekkende meter archief over de activiteiten van het Belgische Rode Kruis tijdens de Eerste Wereldoorlog. Via de inventaris kan je het volledige archief raadplegen in onze leeszaal in de Ruisbroekstraat. Maar enkele reeksen uit dit bestand zijn ook gedigitaliseerd en online raadpleegbaar, of digitaal te raadplegen in de leeszalen. Het gaat om de steekkaarten met de gegevens van gewonde Belgische soldaten die werden verpleegd in Belgische ziekenhuizen, en enkele honderden foto’s.

28/09/2017 - Archiefbeheer - ARA

Om aansluiting te vinden bij de hervorming van het gerechtelijk landschap heeft het Rijksarchief, in nauwe samenwerking met de FOD Justitie, de selectielijst voor de archieven van de rechterlijke macht uit 2009 geactualiseerd.

Dankzij een eenmalige financiering door de POD Wetenschapsbeleid hebben 15 van onze leeszalen sinds voorjaar 2017 nieuwe scanners ter beschikking: een broodnodige investering voor onze dienstverlening on demand.

14/09/2017 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In februari 1944, nog vóór het einde van de Tweede Wereldoorlog, stelde de Belgische regering in ballingschap (Londen) een nieuw ereteken in. Het Kruis der Ontsnapten was een erkenning voor al wie met gevaar voor eigen leven uit België was gevlucht om aan de nazibezetting te ontsnappen en vanuit het buitenland de strijd voort te zetten. Meer dan 3.500 dossiers over aanvraag en toekenning van het Kruis der Ontsnapten 1940-45 kunnen vandaag geraadpleegd worden in het Algemeen Rijksarchief.

13/09/2017 - Divers - ARA

Ben je op zoek naar een opleiding in digitaal informatiemanagement, die zowel de organisatorische, de juridische als de technische aspecten behandelt? De multidisciplinaire opleiding DocSafe is het antwoord! De inschrijvingen voor het academiejaar 2017-2018 (alweer de vijfde editie van Docsafe) lopen nog tot 6 oktober 2017.

Op vrijdag 8 september 2017 heeft de Ministerraad zich akkoord verklaard met een overdracht van al het archief van de dienst Archieven en documentatie van de Directie-generaal Oorlogsslachtoffers van de FOD Sociale Zekerheid aan het Rijksarchief. De integratie zou op 1 januari 2018 een feit moeten zijn.

01/09/2017 - Publicaties - Evenementen - ARA

Op zaterdag 9 en zondag 10 september 2017 worden in Wallonië de traditionele erfgoeddagen (Journées du Patrimoine) gehouden. Deze staan dit jaar in het teken van ‘Waterlopen, wegen en spoorlijnen. Erfgoed en RAVeLs ‘ (Voies d’eau, de terre et de fer. Patrimoines et RAVeL). Voor de gelegenheid verscheen een boek van de hand van twee historici-archivarissen van het Algemeen Rijksarchief.

25/08/2017 - Archiefbeheer

Op de website van het Rijksarchief is een geactualiseerde versie van de selectielijst voor de archieven van de lokale politie beschikbaar. De vernieuwde selectielijst kwam tot stand dankzij de input en medewerking van tal van politiemedewerkers, en dankzij de gewaardeerde steun van de Vaste Commissie van de Lokale Politie, die ook instond voor de officiële goedkeuring ervan.

03/08/2017 - Onderzoek - Bergen - ARA

De voorbije maanden heeft een archivaris van het Rijksarchief de archieven van de stad Chièvres onder de loep genomen om archeologische opgravingen ter plaatse te documenteren. Ze is van oordeel dat in deze archieven nog een schat aan onuitgegeven informatie te vinden is over de geschiedenis van de stad Chièvres. Intussen werden ook twee nieuwe kaarten gemaakt van Chièvres die tonen hoe de stad eruit zag in 1424 en in 1600.

31/07/2017 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Sinds 1961 heeft de RTB (Radiodiffusion Télévision Belge) geleidelijk aan 420 strekkende meter (papieren) archief overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief. Dankzij een nieuwe inventaris van 407 blz. is dit omvangrijk archiefbestand nu ook toegankelijk voor onderzoek. Voer voor wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Belgische openbare omroep.

Het Rijksarchief stelt tentoon in het Koninklijk Paleis

Zoals iedere zomer opent het Koninklijk Paleis in Brussel zijn deuren voor het publiek. Twee van de drie tentoonstellingen die er deze zomer lopen, werden georganiseerd in samenwerking met het Rijksarchief. Gratis te bezoeken van 22 juli tot 3 september 2017.

17/07/2017 - Digitalisering - ARA

Op een jaar tijd zette het Rijksarchief meer dan 6.000 foto’s over de Eerste Wereldoorlog en een duizendtal geïllustreerde affiches uit de oorlogsperiode (en van net daarna) online. En de raadpleegbaarheid van het beeldmateriaal over ‘14-‘18, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, blijft crescendo gaan. Aan onze zoekrobot zijn nu ook 1.233 tekeningen, aquarellen en karikaturen toegevoegd.

16/07/2017 - Digitalisering - ARA

In 1740 richtte het centraal bestuur van de (Oostenrijkse) Nederlanden de Jointe voor de Betwiste Gebieden op. De Jointe moest de vele grensgeschillen met de buurlanden behandelen en daarvoor de nodige rechtstitels en documentatie verzamelen. De leden van de Jointe gingen daarvoor op zoek in de archieven  van de andere centrale instellingen zoals de Geheime Raad en de Secretarie van Staat en Oorlog. Het archief van de Jointe bevat een tachtigtal kaarten uit de 17e en 18e eeuw en deze zijn sinds kort online raadpleegbaar.

09/06/2017 - Archiefbeheer

Eind maart 2017 werd een wetswijziging goedgekeurd inzake de organisatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In de nieuwe wettekst zijn diverse bepalingen i.v.m. het archief van deze diensten opgenomen. Er wordt onder meer voorzien in een verlenging van de termijn waarin de Veiligheid van de Staat haar archief moet overbrengen naar het Rijksarchief, wat het Rijksarchief betreurt. Maar er zijn vanuit archiefperspectief ook positieve signalen op te vangen in dit dossier.

06/06/2017 - Inventarisatie - ARA

Hubert Pierlot leidde van 1940 tot 1944 de Belgische regering in ballingschap te Londen. Zijn archief wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief en is recent geïnventariseerd. Het archief bestrijkt de hele politieke loopbaan van Pierlot, met bijzondere aandacht voor de periode van de Duitse bezetting en de regering in ballingschap (1940-1944).

16/05/2017 - Digitalisering

Op 16 mei 2017 werd de onlinecollectie historische kadasterplannen en -documenten uit de eerste helft van de 19de eeuw gelanceerd in aanwezigheid van de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid. De creatie van het ‘primitief’ (in de zin van ‘eerste’) kadaster in de eerste helft van de 19de eeuw ging gepaard met de opmaak van tienduizenden kaarten en van de ‘processen-verbaal van afpaling van gemeentegrenzen’. Dankzij een scanningsoperatie van Financiën staan al deze stukken nu online, via de zoekrobot van het Rijksarchief. Nieuwsgierig? Bekijk ons filmpje! Overtuigd? Duik online in de collectie (ca. 85.000 beelden)!

04/05/2017 - Inventarisatie - ARA

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan 400 meter archief afkomstig van de Dienst Erediensten van het voormalige Ministerie van Justitie. Dit unieke bestand documenteert de politieke, financiële en juridische verhoudingen tussen religieuze instanties en de overheid en dit voor een periode van bijna twee eeuwen. Om het archief over de erediensten beter toegankelijk te maken voor onderzoek, zijn we op zoek naar enthousiaste vrijwilligers.

04/05/2017 - Divers

Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.

02/05/2017 - Digitalisering - CegeSoma - ARA

Het raadplegen van de digitale catalogi van instellingen als het Rijksarchief/CegeSoma en de Koninklijke Bibliotheek hoort bij de eerste stappen die een onderzoeker zet om inzicht te krijgen in het verleden. Op basis van de eerste resultaten van het MADDLAIN-project, een tweejarig onderzoeksproject dat de gebruiken en de noden van het publiek van de drie instellingen onderzoekt op het vlak van digitale toegang tot de collecties, werden drie tips geformuleerd om meer referenties en digitale bronnen te vinden in de catalogi van deze instellingen.

Raadpleeg via de zoekrobot van het Rijksarchief (opgelet: eerst inloggen) een duizendtal geïllustreerde affiches uit de oorlogsperiode. Bernard Wilkin, de archivaris die de voorbije maanden de affiches heeft geïnventariseerd, legt in een filmpje uit hoe zijn inventaris is opgebouwd en waar de affiches online te vinden zijn.

Op woensdag 15 maart 2017 verdedigde Flore Plisnier, archivaris bij het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve, aan de ULB met succes haar doctoraatsverhandeling ‘Pluralisme, autonomie culturelle et tutelle politique. La RTB 1960-1977. Structuration d’un service public de l’audiovisuel’. Het doctoraat is gebaseerd op het archief van de RTB (Radio-Télévision belge) dat wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief, en dat door Flore Plisnier geïnventariseerd werd.

20/03/2017 - Publicaties - ARA

Het Rijksarchief bewaart enkele uiterst interessante bronnen over de geschiedenis van de Belgische koopvaardij, zoals de archieven van het Antwerpse Schepenbeheer, de archieven van nationale Bestuur van het Zeewezen, monsterrollen van koopvaardijschepen, passagierslijsten en migratie-verslagen van trans-Atlantische vaarten. Deze pas gepubliceerde zoekwijzer maakt u wegwijs in deze bronnen en is onder meer geïllustreerd met foto’s uit de collectie van het CegeSoma.

17/03/2017 - Evenementen - Bergen - ARA
Lezing in Bergen: De deportaties tijdens de Eerste Wereldoorlog
Eind 2016 werd op diverse wijzen herdacht dat 100 jaar geleden talrijke Belgische burgers als werkkrachten naar Duitsland werden gedeporteerd. Het Algemeen Rijksarchief bewaart diverse archiefbestanden waarin het lot van deze gedeporteerden gedocumenteerd wordt. Op woensdag 22 maart 2017 om 19u geeft Arnaud Charon, doctorandus en medewerker van het project The Great War from below bij het Algemeen Rijksarchief, een lezing over de vaak vergeten problematiek van de deportaties
Studiedag ‘Inside the User’s Mind’: presentaties online beschikbaar

Dat nieuwe technologische ontwikkelingen een grote invloed hebben op de wijze waarop het publiek omgaat met archiefdiensten en bibliotheken, staat intussen als een paal boven water. Om een coherent en realistisch beleid te kunnen voeren op het vlak van digitale ontwikkeling lanceerden het Rijksarchief/CegeSoma en de Koninklijke Bibliotheek in maart 2015 het MADDLAIN- onderzoeksproject. De bedoeling? Gefundeerd inzicht verwerven in de digitale noden en gebruiken van hun publiek. Naar aanleiding van de eerste resultaten van het onderzoek werd op 22 februari 2017 de studiedag ‘Inside the User’s Mind’ georganiseerd. De presentaties van deze studiedag zijn via deze link beschikbaar.

24/02/2017 - Digitalisering - ARA

Belspo en de Federale Wetenschappelijke Instellingen werken reeds een tiental jaar met een gezamenlijk Digit-programma voor het digitaliseren van de collecties. Het project bestaat uit drie luiken. Naast de eigenlijke digitalisering is er de aanzet tot de ontwikkeling van gezamenlijke tools voor de valorisatie van de gedigitaliseerde collecties, evenals een programma voor hun langetermijnbewaring (LTP- Long Term Preservation).

24/02/2017 - Archiefbeheer - ARA
Archiefbeheer: hoe websites en databanken archiveren?

De voordelen van een goed gestructureerd archief, analoog én digitaal, zijn legio: documenten kunnen snel gevonden worden; administraties zijn in staat om zich te verantwoorden over het gevoerde beleid; en archief met historische waarde kan na het verstrijken van de administratieve bewaartermijn vlot overgebracht worden naar het Rijksarchief. Maar archiveren draait al geruime tijd om veel meer dan documenten. Hoe ga je bijvoorbeeld te werk om websites en databanken te archiveren? Onze afdeling Toezicht heeft enkele nieuwe FAQ’s opgesteld om je op weg te helpen.

24/02/2017 - Archiefbeheer - ARA

In 2009 werd de Archiefwet gewijzigd. De belangrijkste wijziging betrof de verkorting van de overbrengingstermijn voor overheidsarchieven van 100 jaar naar 30 jaar. Om de overheidsdiensten de kans te geven zich te conformeren aan het nieuwe wettelijke kader, voorzag het uitvoeringsbesluit van 18 augustus 2010 in een overgangsperiode van 10 jaar. Daarnaast werd expliciet vermeld dat archieven ouder dan honderd jaar binnen het jaar dienden te worden overgebracht. Eind 2016 organiseerde het Rijksarchief een interne enquête om een stand van zaken op te maken van de uitvoering van de Archiefwet.

Bronnengids voor de geschiedenis van de Joden en het Jodendom in België beschikbaar! Bekijk de video

Pascale Falek Alhadeff, anno 2017 conservatrice van het Joods Museum van België, en Gertjan Desmet, archivaris/projectmedewerker bij het Rijksarchief, spitten vier jaar lang archieven in binnen- en buitenland uit op zoek naar bronnen over het Jodendom en de Joodse bevolking in België, 19de-21ste eeuw. Met meer dan 1.000 beschrijvingsfiches van beschikbare archiefbestanden is het een onmisbaar onderzoeksinstrument geworden. Hoe gingen Pascale en Gertjan te werk? Ze leggen het zelf uit in ons nieuw projectfilmpje.

17/02/2017 - Inventarisatie - ARA

Alle Belgische dossiers uit de periode 1830-1920 over de loopbanen van magistraten, personeelsleden van hoven en rechtbanken, ministeriële officieren en openbare ambtenaren (zoals onder meer notarissen, deurwaarders en procureurs en advocaten bij het Verbrekingshof) kunnen vanaf nu worden geraadpleegd in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief in Brussel. De dossiers gaan bijna uitsluitend over benoemingen, vervangingen, de inrichting of afschaffing van functies, opverlofstellingen, ontslagen en tuchtmaatregelen.

03/02/2017 - Digitalisering - Divers - ARA
Nieuw! Instructiefilmpje over www.cartesius.be

Hét vernieuwende element aan www.cartesius.be is de geogra­fische zoekmogelijkheid, maar hoe haal je hier een maximum aan resultaten uit? In dit instructiefilmpje krijg je enkele cruciale tips!

27/01/2017 - Digitalisering - ARA

Het Rijksarchief in België is van bij de start een actieve partner van het Archives Portal Europe (APE) en nam in het voorjaar van 2016 enkele initiatieven om de verdere uitbouw van APE te ondersteunen. Sindsdien bleef het stil, wat allerminst betekent dat het archiefportaal stil bleef staan: het aantal ‘content providers’ ging crescendo en dankzij een nieuwe communicatieverantwoordelijke is APE meer en meer zichtbaar online.

16/01/2017 - Digitalisering - Luik - ARA

Meer dan 800 kaarten en plattegronden uit het Rijksarchief te Luik zijn recent, nadat ze werden gedigitaliseerd en gegeolokaliseerd, opgeladen in www.cartesius.be. Oorsprong en thema van de kaarten zijn divers: bouwplannen, plannen van de aanleg van steenwegen en kanalen, topografische kaarten, kadastrale en pre-kadastrale plannen, grenskaarten, …  Met deze upload is het aantal kaarten van het Rijksarchief in Cartesius aangegroeid tot 6.783.

22/12/2016 - Digitalisering - ARA

In 1914, enkele dagen na de start van de Duitse bezetting van Brussel, richtte een groepje Belgische politici en financiers het Nationaal Hulp- en Voedselcomité op (NHVC). Het stond onder meer in voor de verdeling van levensmiddelen en het toekennen van allerhande uitkeringen aan kinderen, werklozen, families van soldaten enz. Het archief van het NHVC wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief en sinds kort zijn de activiteitenverslagen van het NHVC online raadpleegbaar. Ze bevatten massa’s statistieken, tabellen en socio-economische informatie over het leven in België tijdens Wereldoorlog I.

21/12/2016 - Archiefbeheer

Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.

16/12/2016 - Evenementen - ARA
Lezing in Waulsort (Hastière) over de deportaties tijdens de Eerste Wereldoorlog

Honderd jaar geleden werden de eerste Belgische burgers als werkkrachten naar Duitsland gedeporteerd. Op vrijdag 16 december 2016 om 19.30u geeft Arnaud Charon in Waulsort (Hastière) een lezing over de vaak vergeten problematiek van de deportaties tijdens de Eerste Wereldoorlog.

 Lees meer

Onlangs werden niet minder dan 20.000 beelden van het internationaal persagentschap Sipho ontdekt. Ze zullen het Sipho-archief, bewaard in het CegeSoma, vervoegen. Hierin zitten reeds 175.000 afbeeldingen met betrekking tot Belgisch en buitenlands nieuws uit de periode 1930-1944.

De bronnen met betrekking tot het Jodendom en de Joodse bevolking in België zijn nagenoeg ontelbaar. Jammer genoeg zijn ze weinig gekend en verspreid over een groot aantal private en publieke (archief)instellingen. De publicatie van een bronnengids over het Jodendom en de Joodse gemeenschap in België, 19de-21ste eeuw, vult deze lacune eindelijk op. Met meer dan 1.000 beschrijvingsfiches van beschikbare archiefbestanden is het een onmisbaar werkinstrument geworden voor al wie onderzoek doet naar of geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Joden en het Jodendom in België.

05/12/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Tot aan zijn dood in 1965 was auteur Louis Wilmet een van de belangrijkste biografen van de Belgische koninklijke familie. Zijn manuscripten en het archief over zijn acties tijdens Wereldoorlog II zijn vanaf nu ontsloten voor onderzoek.

25/11/2016 - Digitalisering

In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.

14/11/2016 - Evenementen - ARA
Lezing in Meux over de deportaties tijdens de Eerste Wereldoorlog

Honderd jaar geleden werden de eerste Belgische burgers als werkkrachten naar Duitsland gedeporteerd. Arnaud Charon, die in het kader van het project The Great War from below bij het Algemeen Rijksarchief een geschiedenis van de deportaties tijdens WO I schrijft, geeft nu woensdag (16 november 2016, 20u) een lezing in Meux (La Bruyère; provincie Namen) over deze problematiek. Gratis toegang.

Lees meer

Op 11 november 2016 is het precies 98 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Groote Oorlog. Hype of geen hype: het Algemeen Rijksarchief blijft onverminderd investeren in de ontsluiting en valorisatie van zijn Eerste Wereldoorlogarchief. Een overzicht van nieuwe bronnen, nieuwe inventarissen, nieuwe herdenkingsinitiatieven, …

03/11/2016 - Evenementen - Bergen - ARA
De deportaties vanuit Zinnik tijdens de Eerste Wereldoorlog

Honderd jaar geleden werden voor het eerst burgers als werkkrachten naar Duitsland gedeporteerd. Op maandag 7 november 2016 om 20u geeft Arnaud Charon, doctorandus en een van de gangmakers van het project The Great War from below bij het Algemeen Rijksarchief, een lezing over de deportaties vanuit Zinnik tijdens Wereldoorlog I.

Op 21 juli 2016 werd een Belgische wet afgekondigd met het oog op de omzetting en aanvulling van de Europese verordening van 23 juli 2014 over de elektronische identificatie en vertrouwensdiensten op de interne markt. De Europese verordening (e-IDAS) heeft betrekking op de elektronische handtekening, stempel, tijdstempel en aangetekende zending. De Belgische wet vult de Europese verordening aan met een vertrouwensdienst voor elektronische archivering.

21/10/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

“Leugens onder de roos”, “Het spel van de liefde en het lot”, “Richard Leeuwenhart”: het zijn maar enkele voorbeelden van stukken die in de 18e en aan het begin van de 19e eeuw werden opgevoerd in de Muntschouwburg en er ook vandaag nog worden gespeeld. Het archief van De Munt (1771-1816) werd onlangs opnieuw geïnventariseerd en is raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief. De archiefdocumenten gaan vooral over de boekhouding van de schouwburg, maar lossen zijdelings ook informatie over het theater- en muziekleven in Brussel destijds.

Het Rijksarchief is, samen met de andere Belgische federale wetenschappelijke instellingen, al geruime tijd partner in het Dariah-project. Dariah staat voor Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities en biedt een pan-Europese infrastructuur aan voor de ontwikkeling en promotie van het digitale aspect in de humane wetenschappen. Nieuw sinds oktober 2016 is dat het Rijksarchief samen met de Kazerne Dossin en het Nederlandse Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis de coördinatie van de Dariah-werkgroep Sustainable Publishing of Archival Catalogues op zich heeft genomen.

Mededeling aan de bezoekers en partners van het Rijksarchief

Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot  informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.

Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris

Sébastien en Fiona vertellen over de digitale omslag bij de federale administraties (VIDEO)

De digitale omslag is alomtegenwoordig, in alle sectoren, en dus ook binnen overheidsdiensten. De gevolgen hiervan voor de archiefsector in het algemeen en voor het Rijksarchief in het bijzonder zijn groot. Het HECTOR-project is één van de initiatieven om de overgang naar een betrouwbaar, veilig en efficiënt e-government te bevorderen. Hector staat voor ‘Hybrid Electronic Curation, Transformation and Organization of Records’. Het doel? Modellen aanreiken aan administraties voor de verwerking, organisatie en bewaring van hybride documenten (documenten die zowel op papier als digitaal in omloop zijn). Complexe materie, maar Sébastien en Fiona leggen het bevattelijk uit in onze nieuwe projectvideo!

 Klik hier om de projectvideo over HECTOR te bekijken

04/10/2016 - Publicaties

U bent nieuwsgierig naar de geschiedenis van uw huis of van ander privévastgoed? In september 2016 verscheen een boek van Laurence Druez, werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, dat onderzoekers die de geschiedenis van een woning willen achterhalen wegwijs maakt in de talloze bronnen die in dit verband worden bewaard, onder meer bij het Rijksarchief.

03/10/2016 - Evenementen - ARA
Internationaal congres: Recht om vergeten te worden versus recht om te herinneren

In mei 2016 keurde het Europees Parlement een nieuwe Europese wet goed die de bescherming van natuurlijke personen moet verbeteren waar het de verwerking van hun persoonsgegevens betreft. Eén van de nieuwe rechten die ingang vindt, is het 'recht op vergetelheid'. Wat zijn de implicaties hiervan voor de archiefsector? Hoe moeten we in de toekomst omgaan met persoonsgegevens in overheidsarchieven? Wat met het recht om te herinneren? Het Rijksarchief neemt met de organisatie van een internationaal congres op 10 oktober 2016 het voortouw om een stand van zaken op te maken over ‘recht om vergeten te worden versus recht om te herinneren’. Inschrijven kan tot 1 oktober 2016.

20/09/2016 - Aanwinsten - ARA

Geïnteresseerd in 20ste-eeuwse migratiegeschiedenis? Kom een nieuwe bron aanboren in het Algemeen Rijksarchief! Afgelopen zomer zijn 60.000 individuele dossiers inzake erkenningsaanvragen van vluchtelingen overgedragen door het Commissariaat-Generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen. De dossiers omvatten alle vluchtelingenaanvragen uit de onmiddellijke naoorlogse periode en het begin van de Koude Oorlog (1944-ca.1960).

13/09/2016 - Evenementen - ARA
Studiedag over het beheren en waarderen van parochiearchieven

Naar aanleiding van de publicatie van een nieuwe selectielijst voor archieven van kerkfabrieken en parochies wordt op vrijdag 30 september 2016 de studiedag In saecula saeculorum. Parochiearchieven. Beheren en waarderen georganiseerd in het Algemeen Rijksarchief. Parochiearchieven hebben immers niet enkel een administratieve functie, maar zijn ook een waardevolle historische bron. Inschrijven kan nog tot 23 september 2016.

  Lees meer

02/09/2016 - Evenementen - ARA
Interactieve workshop rond de zoekwebsite search.arch.be

Op zoek naar tips om het maximale uit de zoekrobotten van het Rijksarchief te halen? Duwtje in de rug nodig om aan je stamboom te beginnen? Ervaren genealoog of onderzoeker met specifieke problemen/vragen/suggesties? Wees welkom in het Algemeen Rijksarchief op zaterdag 1 oktober 2016 voor een interactieve workshop rond de zoekwebsite http://search.arch.be. De Nederlandstalige sessie gaat door van 10u tot 12u.

29/08/2016 - Publicaties - ARA

Collega Geert Leloup, als archivaris verbonden aan de afdeling Toezicht & Advies van het Rijksarchief, verdedigde in 2013 met succes zijn doctoraat aan de UGent over de geschiedenis en het archief van het Rekenhof in de periode 1814-1939. Een licht herwerkte versie van dit doctoraat is nu gepubliceerd als tweede deel van de prestigieuze reeks Studies on Belgian History (SBH).

24/08/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In september 2014 schonk Marc de Wargny het archief van zijn familie aan het Algemeen Rijksarchief. Rond 1325/1330 vestigde de familie de Wargny zich in de regio rond Edingen en de daaropvolgende eeuwen waren vele leden van de familie de Wargny burgemeester, schepen en baljuw van Edingen, Lembeek en vooral Halle. De inventaris van dit familiearchief is nu (digitaal) beschikbaar.

10/08/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Tijdens de Tweede Wereldoorlog organiseerde de Belgische regering in ballingschap vanuit Londen de bevoorrading van de bevolking in het thuisland. De 74 strekkende meter archief van de kabinetten van de ministers voor Voedselvoorziening  (Léon Delsinne, Edgar Lalmand en Georges Moens de Fernig) en van het algemeen secretariaat van dit departement (Georges Mathieu) worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief en zijn ontsloten voor onderzoek.

29/07/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Zeeman en Zuidpoolreiziger Adrien de Gerlache de Gomery kwam ter wereld op 2 augustus 1866, 130 jaar geleden. De Belgische regering zond hem uit om de belangen en de betekenis van België als slachtoffer van de Eerste Wereldoorlog uit te dragen. Hij was ook de vaandeldrager van de Scandinavische afdeling van het Belgian Orphan Fund. Zijn archief, dat wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief, bestaat onder meer uit identificatie - en plaatsingsfiches, en foto’s’ en brieven van Belgische oorlogswezen.

Tentoonstellingen in het Koninklijk Paleis: het Rijksarchief neemt deel!

Ook deze zomer houdt het Koninklijk Paleis in Brussel opendeurdagen. Het publiek kan er dit jaar een bezoek brengen aan twee tentoonstellingen waaraan het Rijksarchief meewerkte: de tentoonstelling Cartographiae, een initiatief van de POD Wetenschapsbeleid, het Nationaal Geografisch Instituut en de tien federale wetenschappelijke instellingen, en de tentoonstelling Elisabeth. Passie voor de kunst, waarin heel wat stukken uit het Archief van het Koninklijk Paleis te zien, zoals handgeschreven partituren van Johann-Sebastian Bach en Camille Saint-Saëns. Toegang is gratis.

Goed nieuws voor de bezoekers van de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief. Wie op een snelle en efficiënte manier een inventaris wil terugvinden van een archiefbestand uit het Algemeen Rijksarchief,  heeft voortaan een geactualiseerd hulpinstrument ter beschikking.

07/07/2016 - Digitalisering - Divers
Instructiefilmpje over de zoekrobotten van het Rijksarchief online!

Het Rijksarchief bewaart meer dan 315 kilometer archief. Jaarlijks komt daar, na selectie, meer dan 10 km bij. Hoe begin je te zoeken in die onvoorstelbare berg informatie? Hét werkinstrument om je op weg te helpen is de zoekwebsite http://search.arch.be. In deze instructievideo krijg je, na een korte voorstelling van het Rijksarchief, heel concrete tips over hoe je het maximale uit de zoekrobotten van het Rijksarchief kan halen.

 Klik hier om de instructievideo te bekijken via YouTube

06/07/2016
Gevangenisarchieven geven hun geheimen prijs

Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft zopas nr. 51 (juni-juli 2016) uitgebracht met allerhande nieuws over en van de 10 federale wetenschappelijke instellingen. Op blz. 4 vindt u een artikel over het gevangenisarchief dat in het Rijksarchief kan worden geraadpleegd. De inventarissen van de gevangenissen van Charleroi, Bergen, Verviers, Hoei, Dinant, enz. zijn te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief .

Klik hier om Science Connection nr. 51 (juni-juli 2016) gratis te downloaden

30/06/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Via schenkingen door zijn zoon Jacques – hoogleraar aan de Université libre de Bruxelles en secretaris van koning Leopold III – kwam een deel van het archief van Henri Pirenne (1862-1935) in het Algemeen Rijksarchief terecht. Het archief verzeilde in de Handschriftenverzameling en is weinig gekend bij onderzoekers. Daar komt nu eindelijk verandering in. Het archief van de historicus Pirenne werd uit de Handschriftenverzameling gelicht, in een apart bestand ondergebracht en beschreven in een pas gepubliceerde inventaris.

Projectfilm SATURN: hoe de FOD Financiën 10 km archief lichter werd

In 2012 besliste de FOD Financiën om zijn archiefbeheer te rationaliseren en in overeenstemming te brengen met de huidige archiefwetgeving. Er werd aangeklopt bij het Rijksarchief voor de nodige expertise en in februari 2013 ging het driejarig SATURN-project van start. Het oorspronkelijke doel om 10 kilometer papieren archief van de FOD Financiën te verwerken, werd vlot gehaald. SATURN levert het Rijksarchief niet alleen mooie aanwinsten op, het schept ook - letterlijk en figuurlijk - ruimte voor de FOD Financiën om de werking te verbeteren en de overstap van papier naar digitaal te maken. Eind december 2015 werd SATURN met nogmaals drie jaar verlengd, tot januari 2019. In deze SATURN-projectfilm leggen archivarissen van het Rijksarchief én projectmedewerkers van ‘Financiën’ zelf uit hoe de FOD Financiën 10 km archief lichter werd.

 Klik hier om het filmpje te bekijken

29/05/2016 - Divers - ARA
IMMIBEL: projectwebsite gelanceerd

Het project IMMIBEL is een BRAIN-project dat aan de hand van inter- en cross-disciplinair onderzoek peilt naar de schaal, de chronologie en de aard van de 19de eeuwse migratie naar België. Specifieke aandacht gaat uit naar de politieke, economische, sociale en culturele dimensies van de wisselwerking tussen vreemdelingen en verschillende lagen van de Belgische samenleving. De periode van onderzoek (1840-1890) was een uitzonderlijke periode in de Europese en Belgische geschiedenis, gekenmerkt door opwaartse mobiliteit en toenemende economische integratie. Het opkomen van de ‘moderne natiestaat’ verbreedde de kloof tussen binnen- en buitenland. Projectmedewerkers van IMMIBEL hebben zopas een website online gebracht waar je het project van zeer dichtbij kan volgen!

 Klik hier om naar de IMMIBEL-website te gaan

Op een jaar tijd hebben het Rijksarchief en de FOD Economie samen 8 km archief ‘aangepakt’: 6,3 km werd geselecteerd voor vernietiging, 900 meter blijft na analyse bij de FOD omdat het nog administratief nut heeft en ruim 800 meter wordt verpakt, geïnventariseerd en overgebracht naar het Rijksarchief. Indrukwekkende cijfers!

28/04/2016 - Restauratie - ARA

De voorbije jaren digitaliseerde het Rijksarchief bijna 57.000 kaarten en plattegronden. Een aantal dat nog steeds toeneemt. Hiervan zijn er al bijna 41.000 exemplaren in de leeszalen in digitale vorm beschikbaar voor onderzoek. En we doen verder. Momenteel is het de beurt aan de kaarten en plannen van het Rijksarchief te Luik.  Maar voor ze gedigitaliseerd worden, moeten heel wat kaarten langs het restauratieatelier. 

Duizend Luxemburgse procesdossiers uit de 16de-18de eeuw zijn ontsloten voor onderzoek. Het gaat om archief van de Grote Raad van Mechelen, bewaard in het Algemeen Rijksarchief.

18/04/2016 - Evenementen - ARA
De Lente van de Zavel

Het Algemeen Rijksarchief neemt deel aan het evenement 'De Lente van de Zavel'. Een origineel en kunstzinnig parcours langs de handelszaken van de Brusselse Zavel en omliggende straten laat u kennis maken met werken uit het Joods Museum (foto’s, beeldhouwwerken, schilderijen en ongewone voorwerpen). Tot 23 april 2016 hangt in de inkomhal van het Algemeen Rijksarchief een foto van Vardi Kahana waarop de moeder, een Auschwitz-overlevende, en de kinderen van de fotografe te zien zijn. Meer info over 'De Lente van de Zavel op de website van het Joods Museum.

15/04/2016 - Divers - ARA
Projectfilm The Great War from Below: Dwangarbeiders van de Eerste Wereldoorlog

Het onderzoeksproject The Great War from Below bestudeert de maatschappelijke impact van de Eerste Wereldoorlog via onderzoek naar drie groepen in de samenleving: oud-strijders, verzetsstrijders en collaborateurs, en dwangarbeiders (gedeporteerden en niet-gedeporteerden). Deze laatste groep vormt het onderwerp van de doctoraatsverhandeling die Arnaud Charon in het Algemeen Rijksarchief voorbereidt. Arnaud bestudeert de deportaties die de Duitse bezetter vanaf de herfst 1916 organiseerde om beschikbare werkkrachten in te zetten in Duitsland of achter de frontlijn. Benieuwd welke archieven hij daarvoor gebruikt? Bekijk zijn projectfilm!

Wil u als eerste op de hoogte zijn van nieuwe filmpjes van het Rijksarchief? Abonneer u op het YouTube-kanaal van het Rijksarchief!

11/04/2016 - Digitalisering

België beschikt over een unieke reeks registers met bevolkingsstatistieken over de periode 1841-1976. Nergens in Europa zijn er zulke oude, gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. In 2001 kwamen de registers in het Rijksarchief terecht. Ze werden integraal gedigitaliseerd, ontsloten via een databank en zopas online gezet.

24/03/2016 - Divers - ARA

Hendrik Reynecke uit Kaapstad, Zuid-Afrika, kwam na vijf jaar speurwerk het vreemdelingendossier van zijn overgrootvader Joseph op het spoor, die in de jaren 1920 in Brussel verbleef. Joseph overleed toen zijn dochter Joan – de grootmoeder van Hendrik – amper twee jaar oud was. In het vreemdelingendossier bleek tot verbazing van heel de familie een pasfoto van Joseph te zitten. Een prachtig (archief)verhaal, in Hendriks eigen woorden.

21/03/2016 - Digitalisering - Leuven - ARA

Eind augustus 2015 ging www.cartesius.be online. Duizenden oude kaarten en luchtfoto's werden zo met een muisklik toegankelijk. Meer dan 100.000 unieke bezoekers raadpleegden intussen de website, een groot succes. Uit de collectie van het Rijksarchief zijn via Cartesius een 4000-tal kaarten te raadplegen: een aantal dat blijft aangroeien. Onlangs werd ook één van onze cartografische topstukken, het kaartboek van de abdij van Averbode, raadpleegbaar via Cartesius.

11/03/2016 - Divers - ARA

Van 14 tot 19 maart 2016 voert de Vereniging van Italiaanse archivarissen een sensibiliseringscampagne voor het behoud van het Italiaans archivalisch patrimonium en om het vak van archivaris te promoten. Om onze Italiaanse collega’s een hart onder de riem te steken, brengen we graag hun boodschap over en tonen we ook enkele archiefstukken over de Italiaanse geschiedenis die in het Belgische Rijksarchief worden bewaard.

Projectfilm TIC-Belgium: Transnational Intellectual Cooperation

Het BRAIN-onderzoeksproject TIC-Belgium werkt een nieuw Virtual Research Environment-model uit om internationale organisaties te bestuderen. Doelstelling is aan te tonen dat lokaal activisme, nationale hervormingsagenda’s en transnationale ideeënuitwisseling over sociale hervormingen nauw verweven waren. Nicolas Surdiacourt, projectmedewerker van het Rijksarchief voor TIC-Belgium, legt uit hoe dit project nieuwe perspectieven opent voor geschiedkundig onderzoek naar sociale hervormingen in de periode 1815-1914. Bekijk hier de projectfilm.

Zopas verscheen een inventaris waarin de rekeningregisters uit de periode 1362-1794 van veertien Henegouwse steden worden beschreven. De 572 rekeningen in kwestie maken deel uit van het archief van de Rekenkamer, bewaard en bijgevolg raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief in Brussel.

25/02/2016 - Publicaties

Het Algemeen Rijksarchief heeft een repertorium heruitgegeven dat een overzicht biedt van alle parochies van de Oostenrijkse Nederlanden, de prinsdommen Luik en Stavelot-Malmédy, en het hertogdom Bouillon in 1787.

Duurzaam Digitaal Werken: opleidingstraject voor federale ambtenaren

Paperpoor of paperless en digitaal: elke organisatie streeft ernaar. Maar de overschakeling van papier naar digitaal is minder vanzelfsprekend. Het opleidingstraject ‘Duurzaam Digitaal Werken’, georganiseerd door het OFO, helpt je op weg. Je stelt je kandidaat met een digitaliseringsproject binnen je eigen organisatie. Is je project geselecteerd, dan volg je vier workshops en word je een jaar begeleid bij de implementering van je project. Je gidsen? Ervaren experten informatie-en documentatiebeheer van het Rijksarchief.

  Lees meer

12/02/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Prosper de Haulleville (1830-1898), een van de belangrijkste persfiguren van zijn tijd, richtte o.a. mee de Revue Générale op en leidde van 1878 tot 1890 de Journal de Bruxelles. Zoon Alphonse de Haulleville was van 1910 tot 1927 directeur van het Koloniaal Museum in Tervuren. En kleinzoon Eric de Haulleville was tijdens het interbellum een van de meest veelbelovende Franstalige schrijvers van België. Het archief van de drie de Haullevilles kan voortaan worden geraadpleegd in het Algemeen Rijksarchief in Brussel.

Het Rijksarchief neemt deel aan 'Genealogie zonder grenzen'

Op zaterdag 20 en zondag 21 februari 2016 organiseren Familiekunde Vlaanderen en Geniwal.eu in het stadhuis van Waver voor het eerst samen het tweedaags evenement 'Genealogie zonder grenzen'. Het Rijksarchief is één van de 67 standhouders van de genealogische beurs die je dat weekend in Waver kan bezoeken en op zondag geven Rolande Depoortere en Annelies Coenen van de dienst Digitalisering van het Rijksarchief om 14.00u een lezing in de zaal “Cloître” (gelijkvloers van het stadhuis) om genealogen wegwijs te maken in de zoekmogelijkheden van het Rijksarchief. Klik hier voor meer info.

21/01/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Nadat de Duitse nederlaag een zekerheid was geworden, diep in de herfst van 1918, moest de Belgische regering nadenken over maatregelen die de gevolgen van de oorlogstoestand konden milderen. Er werden diverse diensten en administraties opgericht die zich moesten buigen over de nalatenschap van de Eerste Wereldoorlog. De personeelsdossiers van deze tijdelijke diensten zijn nu geïnventariseerd en raadpleegbaar.

21/01/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Na afloop van de Tweede Wereldoorlog bleef een geruïneerd land en een armlastige staat achter. Volgens het credo dat je het geld moet halen waar het zit en dan vooral bij diegenen die van de bezetting hadden geprofiteerd door goede zaken te doen, mikte Minister van Financiën Camille Gutt op de afroming van de oorlogswinsten. Eén van de nieuwe belastingen die dit beleid voortbracht, was de belasting op het kapitaal. Het archief van de betrokken dienst bij het ministerie van Financiën is nu geïnventariseerd.

15/01/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Brusselaar Victor Vanden Abbeelen, lid van een verzetsnetwerk dat mensen over de Nederlandse grens bracht, werd in januari 1915 door de Duitse bezetter aangehouden en tot opsluiting veroordeeld. Hij zat vervolgens in verschillende Duitse gevangenenkampen. Ernstig verzwakt door de penibele gevangenisomstandigheden werd hij in mei 1916 naar Zwitserland overgeplaatst, waar hij tot het einde van de oorlog geïnterneerd bleef. Na zijn terugkeer naar België begon hij oorlogsarchief te verzamelen en zijn ervaringen op te tekenen in schriftjes. Het persoonlijk archief van Victor Vanden Abbeelen is voortaan raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief.

06/01/2016 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Baron Pierre Wigny was een vooraanstaand Belgisch politicus uit de naoorlogse periode. Als Minister van Koloniën (1947-1950) en Minister van Buitenlandse Zaken (1958-1961) speelde hij een belangrijke rol in de oprichting van de Europese instellingen. In 1976 gaf Pierre Wigny zijn memoires in bewaring bij het Algemeen Rijksarchief. De documenten bieden een inkijk in de politieke achtergronden van twee van de grootste crisissen uit de Belgische geschiedenis: de Koningskwestie en de opstanden in Leopoldville (Congo).

17/12/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In het kader van de alsmaar stijgende vergoedingen van onkosten aan gerechtelijke deskundigen werd vanaf 1920 een Commissie voor Gerechtskosten in Strafzaken opgericht. De archieven van deze Commissie, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, zijn nu ontsloten: uiterst interessant bronnenmateriaal voor wie bezig is met de geschiedenis van de gerechtelijke en politionele praktijk.

15/12/2015 - Divers - ARA - CegeSoma
Margot vertelt over de realisatie van een virtueel Museum over de Tweede Wereldoorlog in België (filmpje)

Van 2014 tot 2019 wordt de 75ste verjaardag van de Tweede Wereldoorlog herdacht, maar ondanks de groeiende belangstelling heeft België geen museum dat een stand van zaken biedt van WO II-onderzoek en ook een overzicht van archief en documentatie ter zake ontbreekt. Het BRAIN-project BELVIRMUS-WW2 wil deze leemte opvullen door een virtueel museum uit te bouwen over de Tweede Wereldoorlog in België, met in eerste instantie een focus op collaboratie en repressie. Projectmedewerkster Margot Brulard licht de plannen verder toe.

  Bekijk het filmpje met Margot
  Lees meer over het BELVIRMUS-project

04/12/2015 - Digitalisering - Divers - ARA
Cartesius wint e-Gov Award

CARTESIUS heeft op 3 december 2015 een e-Gov Award gewonnen in de categorie gebruiksvriendelijkheid. De e-Gov Awards, een organisatie van Agoria ICT, bekronen overheidsdiensten die beloftevolle e-gov-projecten realiseerden op het gebied van administratieve vereenvoudiging, hulp aan burgers en hulp aan ondernemingen. Ruim drie maanden na de lancering hebben al meer dan 100.000 unieke bezoekers een bezoekje gebracht aan www.cartesius.be.

  Lees meer

04/12/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Zowat 26 strekkende meter kostbaar archief over verschillende Europese koninklijke families kan voortaan worden geraadpleegd in het Algemeen Rijksarchief te Brussel. Het archiefbestand “Vendôme-Nemours”, afkomstig van het huis Orléans, bevat een massa brieven, memoires, dagboeken en onuitgegeven handschriften, foto’s, tekeningen en etsen. Onlangs verscheen de inventaris van dit archief. De meest kostbare stukken zullen binnenkort worden gerestaureerd met steun van het Fonds Baillet Latour.

03/12/2015 - Digitalisering
Update van 1 miljoen pagina’s Burgerlijke Stand

* Toevoeging van nieuwe gemeenten, aktetypen of jaren voor alle provincies.
* Verbetering van fouten in de beschrijvingen + toevoegen van ontbrekende pagina’s.
* Terbeschikkingstelling van de jaren 1914 en 1915.

Enkele steden/gemeenten die ofwel volledig nieuw beschikbaar zijn of waar er nieuwe aktetypen of jaren bij komen:
* Vlaanderen: Boutersem, Erembodegem, Hamme, Kemmel, Lochristi, Mechelen, Moelingen,Tollembeek, Waregem, Zelzate,…
* Brussel: Brussel, Etterbeek, Schaarbeek, Watermaal-Bosvoorde,…
* Wallonië : Ath, Cheratte, Froidmont, Izier, Landenne, Luik, Namen, Neufvilles, Ramelot, Tubeke,…

Veel succes met de opzoekingen in http://search.arch.be!

02/12/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Als gevolg van hervormingen bij de FOD Financiën werden in 2009 alle personeelsdiensten en bijgevolg ook hun archieven gecentraliseerd in één Stafdienst Personeel & Organisatie. Tot 2009 werden alle personeelsaangelegenheden van de FOD Financiën behandeld door de afzonderlijke administraties, die elk een eigen aanpak hanteerden. Alles samen bestrijkt dit personeelsarchief, gecentraliseerd in het North-Galaxy complex (Brussel), bijna 4 km: een hele uitdaging voor de "archiefploeg" Brussel van het SATURN-project.  

15/11/2015 - Divers - ARA

Migratie is van alle tijden, zoals dat heet. Vanaf de 19de eeuw is dit fenomeen steeds beter gedocumenteerd in overheidsarchieven. De opkomst van de moderne natiestaat verbreedde het onderscheid tussen ‘binnen- en buitenlanders’ en ging gepaard met een nauwgezettere registratie van migranten. De actualiteit en de huidige vluchtelingencrisis nopen meer dan ooit tot herinneringseducatie, ook op het vlak van migratiegeschiedenis.

12/11/2015 - Divers - ARA
Sarah geeft de aftrap van het IMMIBEL-project (filmpje)

Op 1 oktober 2015 gingen in het Algemeen Rijksarchief enkele BRAIN-projectmedewerkers van start. We laten ze de komende maanden zelf hun project toelichten. Bekijk hier het filmpje waarin Sarah Heynssens vertelt over de aftrap van het IMMIBEL-project: een project dat aan de hand van inter- en cross-disciplinair onderzoek peilt naar de schaal, de chronologie en de aard van de 19de-eeuwse migratie naar België. Meer info over het IMMIBEL-project op de projectpagina.

Het Algemeen Rijksarchief bewaart de archieven van niet minder dan 16 Belgische eerste ministers, van Jean-Baptiste Nothomb tot Wilfried Martens. Samen zijn deze archieven goed voor meer dan 150 jaar politieke geschiedenis van België. In september 2015 vervoegde het archief van Joseph Pholien deze indrukwekkende rij politieke archieven van het Algemeen Rijksarchief.

Papieren en elektronische informatiedragers bestaan al geruime tijd naast mekaar, maar niet altijd zo probleemloos als we zouden willen. Het HECTOR-project focust op het beheer en het archiveren van hybride archief. Het gaat dan bijvoorbeeld over een document dat werd aangemaakt via een onlinetoepassing en vervolgens werd afgedrukt en ondertekend om in die nieuwe vorm zijn weg voort te zetten in de workflow. Op 29 september 2015 zette het Rijksarchief de problematiek van hybride archief op de agenda van het ICA-congres in Reykjavik.

28/09/2015 - Digitalisering - Brussel - ARA

Halverwege de 19de eeuw werden alle gemeentelijke wegen en paden geïnventariseerd. Dit gigantisch werk heeft vandaag nog altijd administratief nut. De Atlas die uit deze inventarisatie voortkwam, is een eersterangsbron voor het beslechten van geschillen tussen particulieren en gemeentelijke overheden, maar ook voor de studie van de geschiedenis van de openbare weg en meer in het algemeen van de ruimtelijke ordening. Na de splitsing van de provincie Brabant kwam de betrokken archiefreeks terecht bij drie verschillende bestuurlijke entiteiten.

25/09/2015 - Inventarisatie - ARA

185 jaar geleden vond de Belgische Revolutie plaats. In de nacht van 26 op 27 september 1830 verlieten de Hollandse troepen het park van Brussel en kwam een tijdelijke regering tot stand. Het Algemeen Rijksarchief bewaart heel wat stukken over deze tumultueuze periode.

21/09/2015 - Digitalisering - ARA

Het Algemeen Rijksarchief bezit de op één na grootste verzameling zegelafgietsels ter wereld. Tot voor kort konden de bijna 38.000 zegelafgietsels en de beschrijvingen ervan enkel in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief worden bekeken. Vandaag kan u de volledige collectie online raadplegen!

10/09/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

56,5 strekkende meter 20ste-eeuwse benoemingsdossiers van burgemeesters zijn sinds kort beschreven in 2734 inventarisnummers. De dossiers bevatten verkiezingsuitslagen van alle gemeenten van het land, maar ook zeer gedetailleerde biografische gegevens over (kandidaat-) burgemeesters. Bijzonder bronnenmateriaal kortom voor wie met lokale geschiedenis bezig is.

28/08/2015 - Digitalisering - ARA

Op 27 augustus 2015 werd in het Algemeen Rijksarchief de Cartesius-website officieel voorgesteld, in het bijzijn van de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en de minister van Defensie. Het Rijksarchief, de Koninklijke Bibliotheek, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en het Nationaal Geografisch Instituut hebben de krachten gebundeld en stellen voor het eerst gemeenschappelijk hun historische geografische gegevens ter beschikking van het grote publiek.

06/08/2015 - Publicaties

Huizenonderzoek wint almaar aan populariteit, niet alleen bij architectuurhistorici, ook bij wie een sterke band heeft met zijn of haar eigen woning. Wie dit onderzoeksterrein wil verkennen, kan terecht bij het Rijksarchief, dat hierover talloze bronnen bewaart. Opzoekingen in dit soort bronnenmateriaal vergen evenwel een flinke dosis geduld. Hierbij een korte leidraad...

06/08/2015 - Inventarisatie - Bergen - ARA

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hebben heel wat vrouwen zich onderscheiden in het Verzet. Denk aan Edith Cavell, Jeanne de Belleville, Marie de Croÿ, Louise Thuliez, Marthe Boël, enz. Het Rijksarchief bewaart belangrijke stukken over het verzetsnetwerk Baucq-Cavell, naast archief van prinses Marie de Croÿ.

06/08/2015 - Inventarisatie - ARA

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan 150 strekkende meter dossiers over werken die werden uitgevoerd aan gebouwen voor de katholieke eredienst (1830-2002), naast 2,5 meter dossiers die door de Dienst Erediensten van het ministerie van Justitie werden aangelegd over de Israëlische eredienst.

04/08/2015 - Publicaties - ARA

In juli 2015 verscheen een nieuw volume van de Bibliografie van de Geschiedenis van België. Dit naslagwerk, sinds 2012 samengesteld door een projectmedewerker in het Algemeen Rijksarchief, bevat een ruime selectie van binnen- en buitenlandse boeken en artikels over de geschiedenis van België, vanaf de prehistorie tot nu.

24/07/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

De personeelsdossiers van de controlediensten die tijdens de Tweede Wereldoorlog actief waren, zijn geïnventariseerd. De administratie richtte deze controlediensten op in het bezette België om d.m.v. fraudebestrijding het economische leven en de voedselbevoorrading te beschermen. De personeelsdossiers (1940-1951), samen ruim 70 strekkende meter archief, hangen een beeld op van de bezettingsadministratie en haar rekruteringspolitiek.

Het archief van de Grote Raad voor de Nederlanden te Mechelen bevindt zich al meer dan 150 jaar in de magazijnen van het Algemeen Rijksarchief. Het overgrote deel van het bestand bestaat uit procesdossiers. In deze inventaris worden de eerste 500 nummers uit de provincie Luxemburg beschreven (1589-1782).

Het voorbije schooljaar hebben leerlingen van de derde graad van het René Magritte-atheneum in Lessen (Lessines, provincie Henegouwen) geleide wandelingen georganiseerd en een brochure en website gemaakt over de geschiedenis van hun stad tijdens WO I. Voor deze werkstukken deden ze opzoekingen in het Algemeen Rijksarchief. Hun project werd bekroond met de Eustory-prijs voor historisch onderzoek.

Tweehonderd jaar geleden, op 18 juni 1815, werd de beroemde Slag bij Waterloo uitgevochten. Het Rijksarchief bewaart honderden meters archief uit deze periode, raadpleegbaar aan de hand van archiefgidsen, inventarissen, historische studies, … Naar aanleiding van de herdenking dit jaar staan ook enkele evenementen op stapel.

Op 1 mei 2015 ging Michel Van der Eycken, hoofd van het departement ‘Brussel’, na meer dan 34 jaar trouwe dienst bij het Rijksarchief met pensioen. Bij zijn afscheid kreeg Michel een Liber Amicorum overhandigd, gestructureerd rond de thema’s ‘Archieven, archivistiek en internationale samenwerking tussen archieven’, ‘Duitse orde’ en ‘Lokale geschiedenis van Brabant en Limburg’.

09/06/2015 - Inventarisatie - Aanwinsten

De medewerkers van het project SATURN hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan?

09/06/2015 - Publicaties - ARA

Het Rijksarchief, de AAFB (Association des archivistes francophones de Belgique, Vereniging van Franstalige archivarissen in België) en actoren uit de privésector hebben samen een herziene versie uitgegeven van het handboek Questions d’archivage.

Blokken in het Rijksarchief?

Juni betekent… examens. Op zoek naar een rustige plek om samen met anderen te studeren? Wees welkom in één van onze volgende leeszalen in Brussel (Algemeen Rijksarchief, Rijksarchief te Brussel), Vlaanderen (Antwerpen-Beveren, Brugge, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven) of Wallonië (Aarlen, Bergen, Louvain-la-Neuve, Luik, Namen). Studenten betalen voor een jaarkaart € 10,00, maar krijgen daarvoor de luxe van een studiezaal, waar een sfeer van historisch onderzoek hangt!

SATURN & MONETA: nieuws over onze bestaande en nieuwe archiefprojecten met betrekking tot de FOD Financiën

De projectmedewerkers van SATURN – de ‘archiefploegen Financiën’ – hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan? We geven u enkele onderzoektips. Om naast de specifieke inventarissen ook een algemeen overzicht te kunnen bieden van het archief van de centrale diensten van de FOD Financiën, wordt sinds april 2015 aan een archiefgids, getiteld MONETA, gewerkt.

  MONETA: een archiefgids over de archieven van de FOD Financiën
  SATURN: onderzoektips voor hypotheekarchief

Sinds het voorjaar van 2015 heeft het Algemeen Rijksarchief een nieuwe ruimte in gebruik genomen voor het ontsmetten en ontstoffen van documenten.

26/05/2015 - Digitalisering - Evenementen - ARA
Internationale Archievendag: Infosessie over Archieven Portaal Europa (APEx)

9 juni 2015 organiseert de AAFB (Association des archivistes francophones de Belgique) n.a.v. de Internationale Archievendag een ontmoetingsdag voor archivarissen en documentbeheerders in de gebouwen van de RTBF (voertaal is Frans). Het Rijksarchief maakt van deze gelegenheid gebruik om het Archieven Portaal Europa (APEx-project) in de kijker te zetten. Hebt u/uw archiefinstelling interesse om mee te werken aan APEx? Schrijf u snel in voor de infosessie over APEx via secretaire@archivistes.be.

Meer info op de website van de AAFB.

22/05/2015 - Inventarisatie - Divers - ARA

130 jaar geleden, op 22 mei 1885, overleed de Franse schrijver Victor Hugo (°1802). In 1851 ontvluchtte Hugo om politieke redenen Frankrijk. Het dossier over zijn ballingschap in België wordt bewaard in het Algemeen Rijksarchief. In het kader van de evenementen rond de 200ste verjaardag van de Slag bij Waterloo is op vrijdag 29 mei 2015 op de RTBF “Sur les traces de Victor Hugo” te zien, een documentaire waaraan ook het Algemeen Rijksarchief heeft meegewerkt.

Met de alsmaar toenemende digitale dienstverlening van archiefinstellingen groeide binnen de Europese archiefgemeenschap de behoefte om haar ervaring en deskundigheid te bundelen in een pioniersproject, namelijk de uitbouw van een gemeenschappelijk archievenportaal. Het Rijksarchief doet mee aan dit APEx-project en neemt de coördinatie van de Belgische bijdragen op zich door andere Belgische archiefinstellingen uit te nodigen om mee te bouwen.

23/04/2015 - Aanwinsten - Doornik - ARA

Op 20 april 2015 overhandigde de stad Doornik aan het Rijksarchief de matrijs van het zegel van Maximiliaan II Emanuel van Beieren, landvoogd van de Zuidelijke Nederlanden van 1711 tot 1714. De matrijs werd teruggevonden in de collecties van het Musée d'Arts décoratifs van de stad Doornik. Hoe het stuk daar terecht kwam, blijft een raadsel…

13/04/2015 - Digitalisering - Divers - ARA

Eind 2009 verkreeg het Algemeen Rijksarchief een digitale kopie van de archieven van de International Tracing Service te Bad Arolsen. Sindsdien hebben honderden bezoekers van het Rijksarchief er dankbaar gebruikt van gemaakt. Inmiddels is ook de structuur van de International Tracing Service veranderd en is de rol van het Rijksarchief binnen deze dienst aanzienlijk toegenomen. De ratificatie van de overeenkomst in verband met de hernieuwde structuur werd eind maart 2015 door de Belgische regering goedgekeurd.

Op 2 maart 1916 schreef rijkswachter Arthur Pollet volgend briefje aan zijn echtgenote: “Zorg goed voor onze Robert en houd moed. Denk vaak aan mij. Dat de familie mij niet vergeet. Ik heb de sacramenten ontvangen. ‘k Wens jullie veel goede moed. Ik heb ook moed. Meer kan ik niet zeggen.” Enkele minuten later werd hij door een Duits executiepeloton gefusilleerd. Het is slechts één van de duizenden getuigenissen die beschreven staan in de pas verschenen inventaris van het archief van de Commissie voor het archief van de Patriottische Diensten (1914-1930).

30/03/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In 2004 verscheen het eerste deel van de inventaris van het archief van Wilfried Martens, waarin de jeugdjaren van Martens aan bod kwamen en zijn prille politieke carrière. Nu is ook het tweede deel van het archief Martens geïnventariseerd, dat de periode van 1978 tot 2009 beslaat. Ditmaal staan zijn jarenlange rol als Belgisch premier en zijn politieke activiteiten op Europees niveau centraal. De inventarissen van het archief van Wilfried Martens bundelen leven en werk van één van de voornaamste politici uit de recente Belgische geschiedenis.

27/03/2015 - Archiefbeheer - Aanwinsten

Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar het fenomeen is in heel België merkbaar. In samenspraak met de bisdommen, en met de hulp van vele vrijwilligers, werkt het Rijksarchief mee aan lange termijn oplossingen. Een blik op het bisdom Gent leert dat dit tot mooie resultaten kan leiden.

Dit jaar wordt de 200ste verjaardag van de Slag bij Waterloo herdacht. Sinds Napoleon op 18 juni 1815 werd verslagen door een internationale coalitie van Engels-Hollandse legers onder leiding van Wellington en Pruisische troepen onder commando van Blücher, staat Waterloo internationaal op de kaart. Maar kent u de geschiedenis van Waterloo vóór 1815?

24/03/2015 - Evenementen - ARA
Studiedag over het Militair gerecht: bronnen en onderzoeksperspectieven

Op 30 april 2015 organiseren het Rijksarchief, de Koninklijke Militaire School, de Université Catholique de Louvain en het CEGESOMA in het kader van de interuniversitaire attractiepool Justice & Populations: The Belgian Experience in International Perspective een internationale studiedag over het Militair gerecht. Gratis toegang, maar verplichte inschrijving vóór 22 april 2015.

  Lees meer

Op 26 maart 2015 wordt in Berlijn de portaalwebsite van de European Holocaust Research Infrastructure (EHRI) voorgesteld. EHRI is een consortium van twintig organisaties uit dertien landen met één gemeenschappelijk doel: het ondersteunen van Holocaust-onderzoek. Het Rijksarchief is met het project ‘Bronnen voor de geschiedenis van de Joden in België’ één van de cooperating institutions and projects van EHRI.

26/02/2015 - Divers - ARA

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan 650 plattegronden van de hand van architect Laurent-Benoit Dewez (1731-1812). Het RTBF-programma Télétourisme (‘La Une’) brengt op zaterdag 28 februari 2015 om 13.45 u een aflevering over deze architect, waaraan ook het Algemeen Rijksarchief meewerkte.

19/02/2015 - Divers
Procesdossiers en de Bibliografie van de Geschiedenis van België in 'Science Connection'

Het Rijksarchief bewaart vele honderden meters procesdossiers, verspreid over zijn verschillende vestigingen in België. Ontsluiting en valorisatie van dit interessante bronnenmateriaal heeft sinds kort een nieuwe adem gevonden, die wordt toegelicht in het laatste nummer van Science Connection (p. 28 t/m 30). En ook de Bibliografie van de Geschiedenis van België, sinds 2012 gerealiseerd binnen het Rijksarchief, komt aan bod, op p. 20 t/m 23.

29/01/2015 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Het archief van de weldadigheidsinstellingen uit de periode 1831-1881 (Ministerie van Justitie, Bestuur van de erediensten en weldadigheidsinstellingen) is ontsloten. Het archief, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, bevat onder meer enquêtes en statistieken over armoede en weldadigheid in de 19de eeuw, evenals dossiers over de emigratie van armen en ex-gevangenen naar de Verenigde Staten.

26/01/2015 - Divers - ARA

Eind 2014 werden binnen het BRAIN-programma van Belspo vier nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten.

20/01/2015 - Evenementen - ARA
The Great War from Below: internationale WOI-studiedag op 3 maart 2015

In het kader van het onderzoeksproject The Great War from Below organiseert het Algemeen Rijksarchief op 3 maart 2015 het internationale colloquium The Great War from Below: van individuele trajecten naar collectieve ervaringen. Nieuwe bronnen, nieuwe perspectieven. Inschrijven kan tot 25 februari 2015 via communicat@arch.be

  Lees meer

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd grote schade aangericht aan privébezittingen, waarvoor nadien schadevergoeding kon worden aangevraagd. Het Rijksarchief bewaart honderdduizenden van dergelijke ‘oorlogsschadedossiers'. De dossiers bevatten een schat aan unieke en gediversifieerde informatie, die ongetwijfeld talrijke onderzoekers – zowel vakspecialisten als het grote publiek – van waarde kan zijn.

Het gebeurt niet vaak dat een thema dat archivarissen na aan het hart ligt, ook internationaal en in zeer diverse middens op ruime publieke belangstelling kan rekenen. Het moeilijke evenwicht tussen bescherming van de persoonlijke levenssfeer (privacy) en het recht op/de plicht tot herinnering is de spreekwoordelijke uitzondering op de regel. Op 2 december 2014 verzamelde een dertigtal experten in het Algemeen Rijksarchief voor een workshop rond dit brandend actuele thema.

19/11/2014 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

De inventaris van het archief van het Rekenhof uit de periode 1830-1939 is gepubliceerd: een mastodontbestand goed voor 340 strekkende meter, 10.800 inventarisnummers en ca. 13.000 etiketten!

03/11/2014 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In 1950 besloot de familie de Merode 750 meter familiearchief in bewaring te geven aan het Algemeen Rijksarchief en zo beschikbaar te stellen voor historisch onderzoek. Decennia van inventarisatie later, werd op 23 oktober 2014 in het Algemeen Rijksarchief een archiefgids over het Merode-archief en een eerste analytische inventaris voorgesteld.

03/11/2014 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Het Algemeen Rijksarchief en het Observatoire des Politiques culturelles de la Fédération Wallonie-Bruxelles hebben in 2014 samen een inventaris opgemaakt van het archief van de besturen belast met het beheer van Franstalige culturele aangelegenheden (na 1945).

03/11/2014 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Vanaf 1945 ijverde de Belgische regering voor een nauwer toezicht op de kunsthandel. Daartoe werden controles verricht op de import, circulatie en export van schilderijen, beeldhouwwerken, tapijten, geelkoperwerk en meubelen, daterend van voor 1801. Deze taak werd toevertrouwd aan een speciaal opgerichte Dienst voor Controle van de Uitvoer en Circulatie van Kunstwerken. De archieven van deze dienst, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, zijn geïnventariseerd.

13/10/2014 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

In september 2014 werd tijdens een studiedag in het Archief van de stad Brussel een repertorium van laatmiddeleeuwse Brusselse cijnsregisters voorgesteld, een publicatie van het Algemeen Rijksarchief.

13/10/2014 - Publicaties - Luik - Brussel - ARA

Op 11 maart 2013 werd in het Algemeen Rijksarchief de druk bijgewoonde studiedag ‘Het pleit is in den zak! Procesdossiers uit het ancien régime en hun perspectieven voor historisch onderzoek’ georganiseerd. De acta van de studiedag werden in 2014 gepubliceerd.

30/07/2014 - Publicaties - ARA

In het Algemeen Rijksarchief is 220 meter archief geïnventariseerd van de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen (1901-2003). Voortaan is dus onderzoek mogelijk naar de wortels en de evolutie van dit controleorgaan: in het licht van de banken- en financiële crisis een uiterst relevante onderzoekstopic.

01/07/2014 - Digitalisering - ARA

100 jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog heeft het Rijksarchief, in samenwerking met de Belgische bisdommen, de parochieverslagen van 1914-1918 gedigitaliseerd en online gezet.

01/07/2014 - Publicaties - ARA

In 350 jaar tijd heeft de Grote Raad voor de Nederlanden – als rechtbank en als bestuursorgaan – minstens 1,5 km archief gevormd. Dat enorme bestand is nog lang niet helemaal ontsloten, maar sinds 2010 is een gids beschikbaar die vorsers wegwijs maakt. Sinds de zomer van 2014 is deze gids ook verkrijgbaar als e-book!

Op 19 maart 2014 heeft het Algemeen Rijksarchief tijdens een plechtigheid in de Duitse ambassade in Brussel – onder grote persbelangstelling – 17 strekkende meter diplomatiek archief uit de periode 1914-1944 overhandigd aan Duitsland. De betrokken documenten werden gevormd in de ambassade van Duitsland in Brussel, het consulaat-generaal in Antwerpen en het consulaat in Luik. Op het einde van de Tweede Wereldoorlog lieten de Duitsers dit diplomatiek archief achter. 

04/03/2014 - Divers

Op 27 januari 2014 trad het Koninklijk besluit in werking dat een wijziging inhoudt van de regels rond raadpleging van de bevolkings- en vreemdelingenregisters.

Wat verandert er voor u als lezer/klant/partner van het Rijksarchief?

09/12/2013 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

Decennialang speelde de Bond van Grote Gezinnen een voortrekkersrol in de Belgische samenleving. Hij voerde strijd voor de verbetering van de levensomstandigheden van gezinnen. Het archief van de Gezinsbond (1921-2002) dat in het Algemeen Rijksarchief wordt bewaard, kan nieuw licht werpen op deze strijd. De inventaris van het archief van de Gezinsbond verscheen in 2013.

05/10/2012 - Publicaties - ARA

Begin oktober 2012 verscheen bij het Rijksarchief een gids over de intercommunales in België. De publicatie Samen sterk! Intercommunales in België, van oorsprong tot heden bevat de resultaten van een onderzoeksproject, maar ook een repertorium. Het onderzoek bekijkt de evolutie van de intercommunales vanuit diverse oogpunten (geschiedenis, wettelijk kader, fiscaliteit, bedrijvigheden,…). Het repertorium vermeldt de 428 intercommunales die tussen 1895 en 2010 in België werden opgericht.

Het Algemeen Rijksarchief bewaart meer dan twee miljoen individuele vreemdelingendossiers, in totaal goed voor 7 strekkende km archief. De dossiers bevatten een schat aan informatie, zowel voor genealogische opzoekingen als voor de migratiegeschiedenis van België.

19/09/2011 - Digitalisering - Aanwinsten - ARA

Sinds 2011 kunnen onderzoekers, slachtoffers (en verwanten) van de nazi-vervolgingen in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief op aanvraag een digitale kopie raadplegen van het archief van de International Tracing Service (ITS) te Bad Arolsen.

14/09/2010 - ARA

Het Rijksarchief bewaart een groot aantal archieven over de koloniale geschiedenis van de Democratische Republiek Congo en de mandataire geschiedenis van Rwanda en Burundi. Met de virtuele tentoonstelling www.expocongo.be zette het Rijksarchief in 2010 dit rijke materiaal in de kijker.

18/03/2010 - Inventarisatie - Publicaties - ARA

De Eerste Wereldoorlog bracht België aan de rand van de financiële afgrond. België probeerde de schade en het verlies gedeeltelijk te compenseren door eigendommen van staatsburgers van vroegere vijandelijke staten onder dwangbeheer of “sekwester” te stellen. In 2010 verscheen de  inventaris ‘Archief van de Dienst van het Sekwester van de Administratie der Domeinen,1919-1996’, die een interessante kijk biedt op deze materie.

Het Algemeen Rijksarchief is gelegen in hartje Brussel. De Ruisbroekstraat vormt een verbinding  tussen de Grote Zavel en de Kunstberg. Het Algemeen Rijksarchief bewaart de collecties van Belgische centrale instellingen en hun rechtsvoorgangers. Daarnaast vormt het Algemeen Rijksarchief de zetel van de algemene directie van het Rijksarchief in België.

Oostenrijkse tijd

Onder het Oostenrijks bewind werd voor het eerst ernstig nagedacht over het lot van het archief en in 1773 werd dan ook een archiefbureau opgericht. Dit bureau werd het algemeen depot voor het voornaamste archief van de Oostenrijkse Nederlanden en vormde dus een eerste aanzet voor de centralisering van het overheidsarchief. De documenten werden aanvankelijk bewaard in de kelders onder de kapel van het voormalige paleis van Brussel (Koudenberg), dat in 1731 was afgebrand. In 1779 werd gestart met de oprichting van een gebouw voor de kantoren van de Rekenkamer en voor het Rijksarchief. De werken waren voltooid in 1783 en het archief werd een jaar later naar deze locatie overgebracht. Na de inval van de Franse troepen werd een groot deel van het archief verhuisd naar Oostenrijk.

Franse tijd

Onder het Franse bewind werden in België twee belangrijke archiefwetten uitgevaardigd. Enerzijds was er de wet van 7 messidor jaar II (25 juni 1794) tot oprichting van een centraal archiefdepot voor de Franse republiek. Deze wet stelde ook als basisbeginsel dat het archief van het rijk beschikbaar moest zijn voor de burgers.

Het decreet van 5 brumaire jaarV (26 oktober 1796) verordende de oprichting van een archiefdepot in elke departementshoofdplaats. In alle departementen werden dus archiefdiensten ingericht, behalve in het departement Twee-Neten (huidige provincie Antwerpen). Vanaf het jaar 1800 kwamen die archiefdiensten onder voogdij van de secretaris-generaal van de prefectuur. In Brussel en Luik, en later ook in Bergen en Gent werden conservators aangesteld die werden bezoldigd door de Staat. In 1814 werd Pierre-Jean L’Ortye benoemd tot secretaris-archivaris van het archiefdepot van Brussel.

Nederlands bestuur

Onder het Nederlands bestuur werd het archiefdepot van Brussel steeds belangrijker.
Het Belgisch archief, dat werd bewaard in een gebouw van de Rekenkamer, werd evenwel ernstig bedreigd toen in december 1820 het paleis van de prins van Oranje in de vlammen opging. Het archief werd inderhaast gered door registers, dozen en bundels vanuit de ramen in het park van Brussel te gooien of ze onder te brengen in het Parktheater. Gelukkig gingen geen stukken verloren.

In 1822 verhuisde het Algemeen Rijksarchief naar een vleugel van het Gerechtsgebouw (voormalig jezuïetenklooster) in de Strostraat te Brussel. Wegens plaatsgebrek en door het risico op brand werden voorbereidingen getroffen om het Algemeen Rijksarchief over te brengen naar de Hallepoort maar dit project werd opgeschort naar aanleiding van de Belgische revolutie.

Van 1830 tot vandaag

Na L’Ortye werd Louis-Prosper Gachard de eerste secretaris-archivaris van het Rijk. In 1851 kwam het  Rijkarchief in de Provinciën onder het bestuur van de Algemeen Rijksarchivaris. In 1859 bekwam Gachard van minister Charles Rogier dat een atelier voor inbindwerk en restauratie werd opgericht in het Algemeen Rijksarchief. In 1890/1891 verhuisde het Algemeen Rijksarchief van het gerechtsgebouw naar een gebouw van het vroegere Hof. Na het in voege treden van de archiefwet van 1955 begonnen de overheidsbesturen massaal hun documenten over te brengen.

In 1958 werd het gebouw achter het paleis van Nassau, waarin het Algemeen Rijksarchief was gevestigd, afgebroken. De diensten van het Algemeen Rijskarchief werden verspreid over vijf locaties in Brussel (Miniemenstraat, Ravensteingalerij, enz.) 

De constructie van de huidige gebouwen in de Ruisbroekstraat werd aangevat in 1961, op basis van plannen van de architecten R. Delers en J. Bellemans. In 1974 namen personeel en archief hun intrek in dit gebouw.
Al gauw was er echter een tekort aan kantoorruimte en in 1980 werd, op basis van plannen van Delers, gestart met een uitbreiding van het gebouw aan huisnummers 8 tot 12.
In 2010 werden, als gevolg van acuut plaatsgebrek, een aantal hedendaagse archiefbestanden overgebracht naar het Algemeen Rijskarchief 2 – depot  Joseph Cuvelier.

Leeswijzer

Het Rijksarchief in België, 1796-1996: geschiedenis van de instelling en bio-bibliografisch repertorium van de archivarissen (o.l.v. H. Coppens en R. Laurent), Algemeen Rijksarchief (Miscellanea Archivistica Studia, vol. 86), Brussel, 1996, 661 p.

Het Algemeen Rijksarchief, de centrale zetel van het Rijksarchief in België, bewaart de archieven van de centrale instellingen van de Bourgondische, Spaanse en Oostenrijkse Nederlanden tot 1795, van de centrale overheidsorganen uit de Franse periode (1795-1815) en het Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) en van de nationale/federale regering vanaf 1830 (met uitzondering van de ministeries van Defensie en van Buitenlandse Zaken).

In de Ruisbroekstraat worden ook particuliere archieven bewaard van o.m. politici en belangrijke families (d’Arenberg, de Merode, d’Ursel) van het land en waardevolle collecties kaarten en plattegronden, prenten, handschriften en zegelafgietsels.

Het Algemeen Rijksarchief huisvest tot slot een belangrijke geschiedkundige en archivistische bibliotheekcollectie.

Ancien régime

Publiekrechtelijke archieven

Archieven van de centrale instellingen vanaf de Bourgondische periode:
  • archief van de regeringsorganen:
    • de collaterale raden:
      • Raad van State
      • Geheime Raad
      • Raad van Financiën
      • Koninklijke Raad van Filips V
      • Algemene Regeringsraad
  • archief van de Rekenkamers
  • archief van de secretarieën die de gouverneur-generaal en de regeringsraden bijstonden:
    • Audiëntie
    • Secretarie van State en Oorlog
    • Duitse Staatssecretarie
  • archief van subalterne instellingen met een specifieke opdracht, ontstaan tijdens de Oostenrijkse periode om de collaterale Raden te ontlasten:
    • Jointe voor de Amortisaties
    • Comité voor de opheffing van de Jezuïetenorde in de Nederlanden
    • Comité voor de Religiekas
  • archief van centrale Rechtbanken:
    • Grote Raad van Mechelen
    • Raad van Beroerten
  • archief van het Huis van Karel van Lotharingen
  • archief van het Officie van de Hofwerken

Zoekinstrumenten:

  • E. AERTS, Geschiedenis en archief van de Rekenkamers, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1996 (Reeks: Gidsen, 27).
  • E. AERTS, M. BAELDE, H. COPPENS, H. DE SCHEPPER, H. SOLY, A.K.L. THIJS, K. VAN HONACKER (eds.) De centrale overheidsinstellingen van de Habsburgse Nederlanden (1482-1795), Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1994 (Reeks: Studia, 55).
  • M. SOENEN, Archives des institutions centrales des Pays-Bas sous l'Ancien Régime, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1994 (Reeks: Gidsen, 15).
  • P. VAN HEESVELDE P. Overheidsinstellingen van de Habsburgse Nederlanden (1477-1793). Een bibliografie, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 1993 (Reeks: Miscellanea Archivistica Manuale, 12).

Familiearchieven

De familiearchieven van het Algemeen Rijksarchief bestaan uit een honderdtal archiefbestanden met een totaalvolume van bijna 3 strekkende kilometer. De archieven van de huizen Arenberg, Merode en d’Ursel beslaan samen twee derde van de collectie. Familiearchief vormt een belangrijke aanvulling op overheidsarchief en kan een interessante bijdrage leveren voor talrijke onderzoeksgebieden, zoals politieke geschiedenis, instellingengeschiedenis, krijgsgeschiedenis, genealogie en heraldiek, sociale geschiedenis en mentaliteitsgeschiedenis, kunstgeschiedenis, literatuurgeschiedenis, enz.

Zoekinstrumenten:

VAN NIEUWENHUYSEN A. (aangevuld door LAURENT R.), Archives de familles et de particuliers, 1997, 233 p. (Reeks: Gidsen, 29)


 

Hedendaagse periode

Publiekrechtelijke archieven

Het Algemeen Rijksarchief bewaart de historisch waardevolle archieven van nationale/federale overheidsdiensten. Hiertoe behoren de vroegere ministeries, de huidige federale overheidsdiensten (FOD’s) en programmatorische overheidsdiensten (POD’s), de instellingen van openbaar nut en de Raad van State. Een kort overzicht van de belangrijkste en meest geraadpleegde bestanden per departement:

  • Kanselarij van de Eerste Minister:
  • Ministerie van Justitie:
    • de individuele dossiers van de voormalige Vreemdelingenpolitie (1839-1943)
    • archief van de Filmkeuringscommissie (inventaris I 526)
    • archief van het Hoog Commissariaat voor de Veiligheid van de Staat
  • Ministerie van Economische Zaken:
    • archief van wereldtentoonstellingen in en buiten België (1850-1958)
  • Ministerie van Openbare Werken:
    • archief van het Bestuur der Gemeentewegen (1836-1951): inventaris I 496
    • archief van het Bestuur der Gebouwen (1860-1982): inventaris I 495
  • Ministerie van Financiën
    • archief van het Algemeen Secretariaat (1914-1945): inventaris T 121-122
  • Ministerie van Binnenlandse Zaken:
    • archief van de gemeentefusies (1832-1988): inventaris I 427
  • Ministerie van Volksgezondheid:
    • archief van het voormalig Bestuur van Volksgezondheid (1850-1972)
  • Ministerie van Verkeerswezen:
    • archief van Belgacom en diens rechtsvoorgangers (1809-2001): inventaris I 551
    • archief van het Bestuur van het Zeewezen (1830-1976): inventaris I 215
  • Ministerie van Nijverheid en Arbeid:
    • notulen van de paritaire comités (1919-2002)
  • Ministerie van Onderwijs:
    • archief van het Bestuur van Schone Kunsten (1847-1937): inventaris T004/02
    • archief van de voormalige BRT (1931-1978): inventaris I 500
  • Ministerie van Landbouw:
    • archief van het Nationaal Instituut voor de Landbouwkunde in Belgisch Kongo, INÉAC/NILCO (1901-1999): inventaris I 546

Voor een overzicht van de geïnventariseerde archiefbestanden

  • L. DE MECHELEER, Overzicht van de archieftoegangen in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2008 (Reeks : Gidsen – Guides, n° 67) of de zoekrobot Zoeken in archieven.

Sommige archieven van het ministerie van Economische Zaken (Dienst Octrooien), van het ministerie van Financiën (Sekwester 40-45) of van het ministerie van Wederopbouw (dossiers over oorlogsschade 40-45) worden momenteel bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier.

Privaatrechtelijke archieven

Het Algemeen Rijksarchief herbergt ook een zeer omvangrijke verzameling hedendaagse privaatrechtelijke archieven, waaronder archieven van voormalige politici en archieven van genootschappen en verenigingen. In tegenstelling tot de publiekrechtelijke archieven is de bewaring van privaatrechtelijke archieven door het Rijksarchief niet wettelijk verplicht. Dit gebeurt op basis van schenking of bewaargeving.

Archieven met betrekking tot de Eerste en de Tweede Wereldoorlog

De Eerste en Tweede Wereldoorlog vormen scharniermomenten in de Belgische en Europese geschiedenis. De voorbije jaren kende de interesse in beide wereldconflicten een sterke heropleving, zowel vanuit wetenschappelijke hoek als in de media. Archieven vormen de basis voor elk onderzoek naar gebeurtenissen uit deze perioden.

Eerste Wereldoorlog

Het Algemeen Rijksarchief is de erfgenaam van het “Oorlogsarchief” dat vanaf 1919 archief en documenten inzamelde over de Eerste Wereldoorlog. Bijgevolg beschikt het Algemeen Rijksarchief over een reeks uiterst belangrijke archiefbestanden over de Groote Oorlog.

  • Raadpleeg onze Archiefgids over België in de Eerste Wereldoorlog.

Een kort overzicht van de belangrijkste archieven die zijn opgenomen in deze gids:

  • Het archief van de Onderzoekscommissie voor de Schendingen van het Volkenrecht: inventaris I 298
  • Het archief van de Commissie van de Vaderlandse Diensten, met een overzicht van alle weerstandnetwerken
  • Het archief van de Raad van Vlaanderen, het officieus Vlaams parlement dat in 1917 werd opgericht: inventaris I 530
  • Het archief van het Nationaal Hulp- en Voedingscomité: inventaris I 446
  • Een reeks van oorlogsverslagen en documenten verzameld door particulieren
  • Het Central Register of War Refugees: inventaris I 420, met gegevens over Belgische vluchtelingen in Groot-Brittannië
  • Het archief van de Dienst der Verwoeste Gewesten: inventarissen I 234, I 265-I 270 en I 414, met een alfabetisch overzicht van de naoorlogse wederopbouw in 242 gemeenten.
  • Het archief van het Belgisch Rode Kruis, met alfabetische steekkaarten op naam van gewonde soldaten en krijgsgevangenen
  • Het archief van de Middendienst voor Krijgsgevangenen: inventaris I 436, met overzichten (per gemeente) van door Duitsers gefusilleerde burgers

Tweede Wereldoorlog

Wat de Tweede Wereldoorlog betreft, bewaart het Algemeen Rijksarchief een digitale kopie van de archieven afkomstig van de International Tracing Service (ITS) te Bad Arolsen in Duitsland. Deze digitale kopie vormt zowat het “geheugen” van de burgerslachtoffers van het Derde Rijk. Lees meer over deze unieke collectie en de aanvraagprocedure voor raadpleging ervan.

Belangrijke archiefbestanden over de repressie van de collaboratie, over oorlogsschade of over het sekwester en de teruggave van goederen tijdens of na de oorlog worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier.

Verzamelingen

Kaarten en plattegronden

De verzameling kaarten en plattegronden van het Algemeen Rijksarchief bevat zowel stukken uit het ancien régime als hedendaagse kaarten en plattegronden.

Om deze rijke cartografische collectie te valoriseren, heeft het Rijksarchief samen met de Koninklijke Bibliotheek, het Nationaal Geografisch Instituut en het Museum voor Midden-Afrika het project Cartesius opgezet. Cartesius wil de cartografische rijkdom bewaard in de vier instellingen in kwestie optimaal aan het publiek aanbieden via de realisatie van een portaalsite die in volle ontwikkeling is.

Zegels, matrijzen en zegelafgietsels

Het Algemeen Rijksarchief bewaart een collectie van 1756 originele matrijzen en ettelijke duizenden losse zegels en wassen zegelafdrukken. Daarnaast bezit het Algemeen Rijksarchief ook een collectie van 37.859 zegelafgietsels, hoofdzakelijk van zegels die worden bewaard in Belgische (openbare en privé-)archieven maar ook van zegels waarvan de originelen worden bewaard in het Groothertogdom Luxemburg en in Frankrijk, naast afgietsels van zegelmatrijzen.

De collectie zegelafgietsels werd gedigitaliseerd en kan volledig online worden geraadpleegd.

Bibliotheek

De bibliotheek van het Algemeen Rijksarchief telt meer dan 500.000 volumes, voornamelijk over de geschiedenis van België (en dan vooral Brabant) en over de archiefwetenschap. Ze bevat ook een zeer rijke collectie aan werken over de Eerste Wereldoorlog, een belangrijke reeks administratieve en juridische werken en een collectie met kostbare werken. Naast de publicaties van het Rijksarchief zelf, bevat de bibliotheek ook een ruime collectie inventarissen van archief dat wordt bewaard in andere Belgische archiefdiensten in België en het buitenland.

De bibliotheekcollectie kan worden doorzocht via de zoekrobot Zoeken in de bibliotheek, waarin geleidelijk alle werken worden opgenomen die worden bewaard in de verschillende rijksarchieven en waarin ook verwijzingen zijn opgenomen naar de Bibliografie van de Geschiedenis van België .

Algemene directie en centrale diensten

Algemeen directeur – Algemeen Rijksarchivaris: Pierre-Alain Tallier (ad interim)

Secretariaat van de directie: Chantale Merckaert

Preventieadviseur: Philippe Fabry

Data Protection Officer: Karin Van Honacker

Dienst toezicht
Diensthoofd: Kathleen Devolder
Archivarissen:  Romain Durieux, Bieke Nouws, Marij Preneel, Stephanie Samyn, Nicolas Surdiacourt, Philippe Wery
Archiefploegen: Phaedra Traweels, Sophie Vanderus

Dienst Internationale relaties
Diensthoofd: Karin Van Honacker
Vertalers: Alexander Hezel, Pascal Neckebrouck

Communicatie en publiekswerking: Stéphanie Deschamps, Geertje Elaut

Dienst Digitale Archivering:
Diensthoofd: Johan Van der Eycken
Wetenschappelijk personeel: Rolande Depoortere

Archives-Development:
Diensthoofd: Yves Lardinois
Ontwikkelaars: Gwendolyn Buntinx, Evy Cuyt, Sélim Teyar, Sandra Théate

Dienst Digitalisering en digitale valorisatie (DiVa):
Diensthoofd: Annelies Coenen
Wetenschappelijk personeel: Raphaëlle Claude
Team van scanners/invoerders/kwaliteitscontrole: Nathalie Dragers, Iason Jongepier, Peter Fraussen, Kathleen Jorissen, Guillaume Lebbe, Claudine Lelubre, Toon Renard, Marie-Noëlle Verhulst

Directie ondersteunende diensten

Directeur ondersteunende diensten: Eric Dam

HR-dienst
Diensthoofd: Caroline Huys
Team: Pascale Bataille, Viky Heirweg, Roxane Leemans

Dienst financieel beheer en controle
Diensthoofd: Eric Dam
Team: Meriam Azzouz, Carine Bourmanne, Yassine El Asmi, Stephan Hamtiaux

ICT
Diensthoofd: Peter Van Overveldt
Team: Patrice Blanche, Frédéric Gatisseur, Benny Huyghe

Facility
Verantwoordelijke: Eric Dam
Team gebouwen en transport: Emmanuel Etienne, Ronny Schoofs
Team onderhoud: Henriette Benvanuta Calligaro, Rik Dewaele, Christel Hanssen, Fatima Siraj, Afafe Taj

Departement Brussel

Waarnemend departementshoofd Brussel: Pierre-Alain Tallier

Afdeling 4: Publiekswerking - Archieven van het ancien régime - Restauratieatelier - Bibliotheek
Afdelingshoofd: Marc Libert
Archivarissen: Lieve De Mecheleer, Dirk Leyder, Antoine Bonnivert
Projectmedewerkers: Gert Gielis
Leeszaal: Charlène Mol
Bibliotheek: Sandy Reynaerts
Restauratieatelier: Bart Boon, Bénédicte Muls, Frank Van Laethem
Reproducties en bruiklenen: Anja Marginet, Olivier Antoine, Benoît Jacquet, Caner Ilgir
Conservatie, preservatie en onderhoud van de magazijnen: Naima Ferrouj, Chantal Heuschen

Afdeling 5: Archieven van de Hedendaagse Periode (ARA + ARA2)
Afdelingshoofd (ARA + ARA2): Pierre-Alain Tallier
Diensthoofd afd. 5 ARA: Michaël Amara
Archivarissen: Guy Coppieters, Madeleine Jacquemin, Filip Strubbe
Projectmedewerkers: Arnaud Charon, Aline Thomas, Sven Van Melkebeke
Conservatie, preservatie en magazijnbeheer: Faissal Beddi, Laurent Caltabellotta, Ilse Van Damme, Michaël Van Leliendael, Chantal Windels, Asmae El Jarmouni, Yasmine Mahmoudi

Operationele directie I

Waarnemend departementshoofd Vlaanderen: Eddy Put

Operationele directie II

Operationeel directeur: Sébastien Dubois

Operationele directie Wallonië: Sébastien Dubois

Dienst publicaties en drukwerk
Diensthoofd: Roland Van der gracht
Drukkerij: Jan Fabri
Projectmedewerkers: Sofie Onghena

Het Algemeen Rijksarchief is gelegen in het centrum van Brussel, in de buurt van de Kunstberg, de Grote Zavel en het Centraal Station.

Met het openbaar vervoer / te voet:

  • Volg bij het verlaten van het station Brussel-Centraal (waar haltes zijn van trein, bus en metro) de Keizerslaan.
  • Neem ter hoogte van huisnummer 4 (dienstingang van de Koninklijke Bibliotheek), de trap naar beneden tot op het Gerechtsplein (herkenbaar aan de 89 vlaggenmasten ‘Blauwen op geel’). Via een voetgangersgalerij bereikt u de Ruisbroekstraat en het Algemeen Rijksarchief. Het is hooguit 5 minuten wandelen.
  • Volg vanaf de Grote Zavel (bushalte) de Strostraat of de Sint-Annastraat richting Ruisbroekstraat.
  • Vanaf de tramhalte aan de kerk op de Zavel, in de Regentschapsstraat, neemt u de Ruisbroekstraat, die halfweg tussen de Zavel en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten ligt.
  • Dienstregeling van metro, tram en bus: www.mivb.be
  • Dienstregeling van de treinen: www.nmbs.be

Met de wagen:

Het Rijksarchief beschikt niet over parkeerplaatsen. De Albertinaparking, een betaalparking met 700 plaatsen, ligt vlakbij aan het Gerechtsplein. Ook in de straten in de buurt is beperkte parkeermogelijkheid.

Toegang voor personen met beperkte mobiliteit (PBM):

Het Rijksarchief verbindt zich ertoe de toegang tot al zijn leeszalen en andere openbare ruimtes te garanderen voor alle gebruikers. In dit kader werden de voorbije jaren reeds aanpassingen aan de gebouwen uitgevoerd zoals aangepaste toiletten voor personen met beperkte mobiliteit, de beschikbaarheid van oprijplaten voor rolstoelen, etc. Hebt u concrete vragen rond de toegang tot het Algemeen Rijksarchief? Contacteer ons via telefoon (+32 (0)2 513 76 80) of e-mail.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement