Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De Atlas van Buurtwegen van de provincie Brabant: 1 archiefreeks - 3 bewaarplaatsen

Texte petit  Texte normal  Texte grand
28/09/2015 - Digitalisering - Rijksarchief te Brussel - Algemeen Rijksarchief

Halverwege de 19de eeuw werden alle gemeentelijke wegen en paden geïnventariseerd. Dit gigantisch werk heeft vandaag nog altijd administratief nut. De Atlas die uit deze inventarisatie voortkwam, is een eersterangsbron voor het beslechten van geschillen tussen particulieren en gemeentelijke overheden, maar ook voor de studie van de geschiedenis van de openbare weg en meer in het algemeen van de ruimtelijke ordening. Na de splitsing van de provincie Brabant kwam de betrokken archiefreeks terecht bij drie verschillende bestuurlijke entiteiten.

De geschiedenis van de Atlas van Buurtwegen van de provincie Brabant

Om te verhinderen dat buurtbewoners zich wederrechtelijk delen van de openbare weg zouden toe-eigenen en om ook in een landelijke omgeving het vrij verkeer van goederen en diensten te vrijwaren, gaf de wetgever in de 19de eeuw de opdracht om een atlas op te maken van alle gemeentelijke buurtwegen en -paden. Met de wet van 18 april 1841 werd het bestaand netwerk van openbare wegen officieel erkend en werd het recht op vrije doorgang over landelijke wegen bevestigd. De atlas werd opgemaakt in twee exemplaren, een origineel voor de gemeente en een gewaarmerkte kopie voor de provincie.

Hoe is de atlas samengesteld?

De atlas bestaat uit plattegronden die werden getekend op basis van de primitieve kadasterplannen. Ze zijn gemaakt op schaal 1/10.000 voor de overzichtsplannen per gemeente en op schaal 1/2.500 voor de detailkaarten. De kaarten geven inlichtingen over de richting van iedere weg, de naam ervan, het referentienummer, de lengte, de breedte, wie moet instaan voor het onderhoud ervan, een identiteitskaart van de belendende percelen en gegevens over de betrokken eigenaar.

De gemeenteraad kan buurtwegen bijmaken, wijzigen of afschaffen, waardoor de situatie die de atlas weergeeft, steeds wijzigt. Voor de meeste gemeenten is het origineel nagenoeg onbruikbaar geworden omdat de talrijke veranderingen niet exhaustief werden opgenomen. Op het niveau van de provincie werden de wijzigingen wél ingeschreven in een secundaire atlas.

Wat na de splitsing van de provincie Brabant?

Bij de splitsing van de provincie Brabant op 1 januari 1995 werden de exemplaren van de atlassen die door het provinciebestuur werden bewaard, overgedragen aan respectievelijk de provincies Vlaams-Brabant (ambtsgebied Vlaams Gewest), Waals-Brabant (Waals Gewest) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Hoe raadplegen?

Provinciearchief moet bij wet worden overgebracht naar het Rijksarchief. De Atlas van Buurtwegen heeft echter nog administratief nut en wordt nog gebruikt door het provinciebestuur en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, waardoor overbrenging naar het Rijksarchief nog niet aan de orde is. De rol van het Rijksarchief beperkt zich bijgevolg voorlopig tot het verstrekken van informatie over waar de atlassen te raadplegen zijn. Op termijn streeft het Rijksarchief ernaar (een deel van) deze archieven digitaal beschikbaar te kunnen stellen.

De atlassen zijn vrij raadpleegbaar bij het gemeentebestuur, waar ze meestal worden bewaard bij de dienst Stedenbouw, ofwel bij de bevoegde provinciale diensten:

Om de raadpleging te vereenvoudigen en de bewaaromstandigheden van de plattegronden te verbeteren, hebben de provincies Vlaams- en Waals-Brabant hun kaarten gedigitaliseerd. Voor de gemeenten van Vlaams-Brabant kunnen ze online worden geraadpleegd op de website van Geopunt.

Onderzoektip

U bent bezig met gedetailleerd onderzoek naar gemeentewegen? Neem dan zeker ook eens een kijkje in de Inventaris van het archief van het Ministerie van Openbare Werken. Bestuur der gemeentewegen, 1836-1951, waarin onder meer talrijke plannen beschreven staan die als bijlagen bij de Koninklijke Besluiten van het Bestuur der gemeentewegen werden gevoegd.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement