Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Bronnengids over de geschiedenis van de kolonisatie

Kleine letters  Normale letters  Grote letters

De bronnengids voor de geschiedenis van de kolonisatie is een belangrijke stap voorwaarts in de identificatie en beschrijving van het archief over Congo-Vrijstaat, Belgisch Congo en Rwanda-Urundi. De Franstalige gids (meer dan 1500 beschrijvingen over bijna 2300 bladzijden!) is een soort GPS voor de koloniale archieven en stelt voor het eerst burgers en onderzoekers – van waar ook ter wereld – in staat om precies te achterhalen wie welke bronnen bewaart op het Belgisch grondgebied. Naast een gedrukte versie is het werk ook integraal online beschikbaar, dankzij financiering door Belspo.   

Onderzoekers én de bredere samenleving drongen al lang aan op een (betere) toegang tot het “koloniaal archief”, maar tot dusver bestond er geen instrument om de beschikbare bronnen te identificeren en lokaliseren. Nochtans is in meer dan 80 bewaarinstellingen in België alles samen bijna 20 strekkende kilometer archief over de kolonisatie terug te vinden.  

De publicatie, in september 2021, van deze Franstalige bronnengids voor de geschiedenis van de kolonisatie is dus zonder meer een belangrijke stap voorwaarts in de identificatie en de beschrijving van het archief over Congo-Vrijstaat (1885-1908), Belgisch Congo (1908-1960) en Rwanda-Urundi ([1916] 1923-1962). De gids behandelt het archief dat werd gevormd door het koloniaal bestuur, de vorsten, ondernemingen, religieuze missies, universiteiten, stichtingen, kolonisten én de Afrikaanse actoren zelf.

De gids is een soort GPS voor de geschiedenis van de kolonisatie en stelt voor het eerst burgers en onderzoekers – waar ook ter wereld– in staat om zeer nauwkeurig te weten wie wat bewaart op Belgisch grondgebied. Zo beantwoordt deze gids aan de noden van de wetenschap, de samenleving en de herinneringsplicht.  

Onderzoekers én de bredere samenleving drongen al lang aan op een (betere) toegang tot het “koloniaal archief”, maar tot dusver bestond er geen instrument om de beschikbare bronnen te identificeren en lokaliseren. Nochtans is in meer dan 80 bewaarinstellingen in België alles samen bijna 20 strekkende kilometer archief over de kolonisatie terug te vinden.  

Meer dan 1500 beschrijvingen over bijna 2300 bladzijden bieden een beschrijving en een contextualisering van alle koloniale archieven en collecties, hun belang voor het onderzoek en linken met andere archieven en collecties. De inleiding situeert het archief over de Belgische kolonisatie in het internationaal debat en stelt gevoelige vragen rond  het delen van erfgoed, de terugkeer van het archief naar Afrika en de herinneringsopbouw. De gids maakt ook een gedetailleerde historiografische balans op en reikt pistes aan om bronnen over de Belgische kolonisatie terug te vinden die worden bewaard in het buitenland. Tenslotte is er nog een katern met honderden illustraties.

Het boek is het resultaat van een lange samenwerking tussen het Rijksarchief en het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en werd geschreven door meer dan dertig archivarissen en historici, onder leiding van Pierre-Alain Tallier, Marie Van Eeckenrode en Patricia Van Schuylenbergh. Het werk wordt ingeleid door Thomas Dermine, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid, en heeft voorwoorden van algemeen rijksarchivaris Karel Velle en van Guido Gryseels, directeur van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Het inleidende gedeelte is van de hand van Guy Vanthemsche.

De publicatie

TALLIER Pierre-Alain, VAN EECKENRODE Marie en VAN SCHUYLENBERGH Patricia (dir.), Belgique, Congo, Rwanda et Burundi. Guide des sources de l’histoire de la colonisation (19e-20e siècle). Vers un patrimoine mieux partagé !, 2 volumes, Onderzoek en beschrijvingen door Lien Ceûppens, Laure d’Ursel, Sigrid Dehaeck, Stéphanie Hocq, Patricia Van Schuylenbergh, Tom Morren, Luis Angel Bernardo y Garcia, Marie Van Eeckenrode, Delphine Lauwers, Pierre-Alain Tallier, Bérengère Piret en alii, Turnhout, Brepols, 2021, 2294 blz. ISBN 978-2-503-59598-6.

De uitgave (in twee volumes) van de Guide des sources de l’histoire de la colonisation werd verzorgd door Brepols, met de steun van de Universitaire Stichting van België. De gids is voor € 65,00 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. Bestellen kan via publicat@arch.be (+ verzendingskosten).

Het volledige werk is ook gratis online beschikbaar in Open Access, dankzij financiering door het Belgisch Federaal Wetenschapsbeleid.

Lees- en kijktips

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement