Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Fabrieks- en nijverheidsmerken: een markante archiefbron voor een analyse van de reclamewereld

Texte petit  Texte normal  Texte grand
12/12/2018 - Onderzoek - Inventarisatie - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

Wil je een studie maken over de reclamewereld of de geschiedenis van een onderneming of handelsactiviteit reconstrueren? Het archief van de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom van het Ministerie van Economische Zaken is hiervoor de aangewezen bron. Het archief is geïnventariseerd, toegankelijk voor onderzoek en raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief.   

Wat hebben een boenmiddel, een chocoladereep, een margarinevloot en een tabaksproduct met elkaar gemeen? Al deze producten werden eind 1918 gelanceerd aan de hand van een merknaam die inspeelde op de actualiteit. Het herwonnen optimisme vlak na de Eerste Wereldoorlog was ook zichtbaar in de winkeletalages.

Van eind 1879 tot december 1970 verzamelde de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom van het Ministerie van Economische Zaken tienduizenden registratieformulieren van Belgische of buitenlandse merken die in ons land in omloop kwamen. Het resultaat is een indrukwekkende reeks fabrieks- en handelsmerken die nagenoeg een eeuw nijverheidsgeschiedenis overkoepelt.

De processen-verbaal van neerlegging die worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief zijn doorgaans geïllustreerd en vermelden de datum en plaats van de neerlegging, de persoon (of bedrijfsvertegenwoordiger) die het depot verrichte en de aard van de goederen of diensten onder de merknaam. Als iconografische documenten vormen de merkdepots een uitgelezen bron om het verleden van productreclame te analyseren.

Wie opzoekingen wil verrichten, kan op drie manieren te werk gaan. Merknamen kunnen alfabetisch of chronologisch worden gevonden door middel van gedigitaliseerde online raadpleegbare registers. Het opzoeken van meerdere merken per nijverheidssector (b.v. voedingswaren, textiel, enz.) gebeurt het best via het gedrukte merkenoverzicht. Merkdepots kunnen tenslotte ook regionaal worden bestudeerd, via jaarlijkse overzichten per gerechtelijk arrondissement. Zo kan een onderzoeker de registratieprocedure kwantificeren: hoeveel merken (en voor welke producten) werden er over een bepaalde periode en in een specifieke regio neergelegd?

Als graadmeter van de commerciële en industriële activiteit vormen de merkdepots ook een interessante bron voor stadsgeschiedenis: hoe verliep de stedelijke inplanting van ondernemingen of bedrijven en welke evoluties tekenen zich af doorheen de tijd? Aan de hand van dit archief kan tenslotte ook worden bestudeerd welk beeld ondernemingen van zichzelf wilden uitdragen.

Het archief van de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom van het Ministerie van Economische Zaken kan worden geraadpleegd in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief.

Brevetten zijn raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief 2- depot Joseph Cuvelier.

     

 

Inventaris

De inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan besteld worden via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden in pdf-formaat via de webshop of rechtstreeks online raadplegen via de zoekrobot.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement