De registers van de Patrimoniumdocumentatie bevatten een schat aan informatie over bezitsstructuren, stadsontwikkeling, evoluties op de vastgoedmarkt en veel meer. Maar ze vragen wat heuristische oefening om er wegwijs in te geraken. Elke opzoeking begint met het achterhalen van het kantoor dat bevoegd was voor de registratie of overschrijving van een akte. Dat kantoor is afhankelijk van de gemeente, en elke gemeente behoorde tot het ambtsgebied of ressort van een bepaald registratie- en/of domeinkantoor, hypotheekkantoor etc. De ambtsgebieden werden doorheen de tijd aangepast in functie van een betere dienstverlening. Het bevoegde kantoor hangt dus ook af van de datum van de akte. En dan zijn er nog de gemeentelijke fusies, die soms op de grens van twee fiscale ressorten gebeurden… De nood aan een handig en compleet overzicht van de ambtsgebieden drong zich op.

Een werk van lange adem

De eerste stappen in die richting werden in 2008 gezet. Pieter De Reu legde toen al de basis van een databank van de ressorten van de registratiekantoren. Op basis van het gemeenterepertorium van Sven Vrielinck (UGent), identificeerde hij de meer dan 3.000 gemeenten die het Belgische grondgebied ooit telde, en begon met het aanduiden van de respectievelijk bevoegde kantoren voor elke gemeente. Dit titanenwerk, dat kaderde in het project ‘Onroerende informatie gebundeld’, moest beperkt worden tot de periode tot 1900 voor Brussel, tot 1950 voor Wallonië en tot 1963 voor Vlaanderen.

Vanaf 2018 groeide het idee om de database van De Reu uit te breiden in de tijd, tot het heden, en in de breedte, met de ambtsgebieden van de voormalige hypotheekkantoren en aankoopcomités. De Algemene Administratie van de Patrimoniumdocumentatie (AAPD), die regelmatig informatie uit de registers nodig heeft voor eigen rekening of externen, zoals notarissen, zette financieel haar schouders onder het nieuwe project.

Een unieke samenwerking

Een wetenschappelijk medewerker (Bieke Nouws) werd aangeworven op 1 mei 2020 voor de inhoudelijke aanvulling van de databank, ondersteund door een team van vakspecialisten en een stuurgroep van de FOD Financiën. Marij Preneel, coördinator van SATURN, trok het geheel. Op vijftien maanden tijd werd de databank uitgebreid met zo’n 45.500 records. Op voorstel van de Rijksarchieven in de provincies werden ook de ressorten van de ontvangkantoren der domeinen, de gespecialiseerde kantoren voor onderhandse akten en erfenisaangiften en de gewestelijke directies van de registratie in de databank opgenomen.

Dankzij de collega’s van ADev werden er grote stappen gezet op vlak van gebruiksvriendelijkheid. Zij ontwierpen een zoekrobot om de database met een eenvoudige zoekopdracht te kunnen raadplegen. De website waarin de zoekrobot geïntegreerd werd, is te vinden op https://daphnis.arch.be.

Opzoekingen in de archieven van de fiscale buitendiensten blijven uitdagend, omwille van de verschillende wijzen waarop kantoren met hun archieven zijn omgegaan, bijvoorbeeld bij de afschaffing van het kantoor of een ressortwijziging. Soms werden registers overgedragen aan hun rechtsopvolger, soms niet, soms deels… Maar dankzij Daphnis is de eerste stap in het proces kinderspel geworden.

De database fiscale ressorten is daardoor een belangrijk hulpmiddel in de promotie en valorisatie van de archieven van wat vandaag gegroepeerd wordt onder de noemer Patrimoniumdocumentatie.

Hier kan je de database raadplegen!

Lees- en kijktips

• Hoe kwam de Daphnis-database tot stand en hoe kan je ze gebruiken voor opzoekingen/onderzoek? Ontdek het in deze video!
• Meer informatie over het project en de mogelijkheden van de bronnen lees je hier.

Contact

• Voor specifieke inhoudelijke vragen of afschriften neem je best rechtstreeks contact op met het Rijksarchief of het kantoor Rechtszekerheid dat de archieven in kwestie bewaart.
• Algemene vragen of suggesties over de database zijn welkom op het adres daphnis@arch.be.