Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Rijksarchief te Bergen

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Contact:

Avenue des Bassins, 66
7000 Bergen
  Hoe te bereiken ?

T : +32 (0)65 400 460
F : +32 (0)65 400 461
archives.mons@arch.be

Openingsuren:

  • Dinsdag, woensdag, donderdag en vrijdag open op afspraak: van 9.00 u tot 16.30 u.
  • Reserveer jouw plaats in het Rijksarchief Bergen via e-mail, minstens twee werkdagen voor de gewenste bezoekersdatum.
  • In juli en augustus: gesloten tussen 12.00 u en 13.00u.
  • Gesloten op maandag, zaterdag, zondag, feest- en brugdagen (en tijdens de bestandscontroleweek)

  Bekijk hier alle sluitingsdagen

05/02/2024

Op maandag 5 februari nam het Rijksarchief tijdens een feestelijke academische zitting na ruim 18 jaar afscheid van Karel Velle als Algemeen Rijksarchivaris. Zowel het personeel van alle Rijksarchiefvestigingen als tal van vertegenwoordigers van het Federaal Wetenschapsbeleid en van partnerinstellingen uit binnen- en buitenland, vrienden en familie tekenden present en gaven Karel Velle een bijzonder hartelijk afscheid. 

Het archief van de nv ‘Entreprises Robert Delbrassinne’, bewaard in het Rijksarchief Bergen, biedt een fascinerende kijk op de 20ste-eeuwse geschiedenis van de burgerlijke bouwkunde (bruggen, watertorens, pompstations, autosnelwegen, ...) in Wallonië.

Het gemeentearchief van Saint-Ghislain, dat tot in 2016 werd bewaard bij het gemeentebestuur van Tertre, is overgebracht naar het Rijksarchief Bergen, waar het werd geïnventariseerd en ontsloten voor onderzoek. Het archief geeft toegang tot een groot aantal onuitgegeven documenten over de geschiedenis van Saint-Ghislain in de 19de en 20ste eeuw. Enkele stukken gaan terug tot het ancien régime.

Hou de komende weken de sluitingen wegens bestandscontroles in het oog

Opgelet: in de loop van september, oktober en november sluiten negen van onze leeszalen (ARA2 - CegeSoma - Rijksarchief Antwerpen - Rijksarchief Bergen - Rijksarchief Beveren - Rijksarchief Brugge - Rijksarchief Doornik - Rijksarchief Kortrijk - Rijksarchief Luik) een weekje de deuren voor de jaarlijkse bestandscontrole. Tijdens bestandscontroles, variërend per leeszaal, worden onze archiefmagazijnen systematisch gecontroleerd om na te gaan of er in het afgelopen jaar geen lacunes ontstaan zijn in de diverse bestanden. Er wordt ook extra tijd vrijgemaakt om archiefaanwinsten te verwerken.

Enkele maanden geleden nam het Stadsarchief Bergen zijn intrek in het gebouw van het Rijksarchief Bergen. Op vrijdag 8 september werd deze verhuis gevierd, in aanwezigheid van de gemeentelijke overheden, de algemeen rijksarchivaris en de voorzitter van het directiecomité van het federaal wetenschapsbeleid.

Tijdens de Franse Revolutie werden kerkelijke goederen genationaliseerd en geveild. Het Rijksarchief Bergen bewaart 467 affiches van die openbare veilingen. Ze werden gedigitaliseerd en zijn nu raadpleegbaar in onze online zoekomgeving. Een nieuwe inventaris ontsluit deze 22 meter archief van het Bestuur voor nationale goederen voor onderzoek.

23/06/2023 - Divers
Huidige inventarissen van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand vanaf 17 juli 2023 offline

OPGELET! Zes maanden na de lancering van onze nieuwe genealogische website, op maandag 17 juli 2023, zullen zoals aangekondigd de huidige inventarissen (geordend per provincie en gemeente) van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zijn vanaf dan enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s zullen verdwijnen. 

09/06/2023 - Evenementen
Internationale Archiefdag 2023 - Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles?

Op 9 juni is het Internationale Archiefdag: hét moment om eens stil te staan bij een vraag die we héél vaak krijgen… Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles? Ontdek in deze video onze drie antwoorden!

23/05/2023 - Publicaties
Jaarverslag 2022: de realisaties en uitdagingen van het Rijksarchief als 'collectief geheugen van België'

Ook wie ziende blind is, kan er niet omheen: de maatschappelijke betekenis van archieven groeit. Dat blijkt onder meer uit een toename van het aantal parlementaire vragen over onze werking, maar er zijn nog tal van andere factoren. Ontdek ze in het jaarverslag 2022: een bloemlezing van de uiteenlopende activiteiten van het Rijksarchief. Onze taken zijn divers, maar bevatten tegelijk een rode draad: het beschikbaar maken van zoveel mogelijk betrouwbare informatie voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het streefdoel van alle 272 medewerkers, of ze nu voor of achter de schermen werken. Samen zorgden ze voor de verwerking van meer dan 12 km nieuwe archieven, wat het totaal op ruim 385 km beheerd analoog archief brengt. Meer dan 5,5 km archief werd raadpleegbaar gemaakt via inventarissen en andere archieftoegangen. Tijdens meer dan 2 miljoen bezoeken aan onze online zoekomgeving werden meer dan 100 miljoen pagina's geconsulteerd. Maar 2022 bracht ook (nieuwe) uitdagingen en bezorgdheden met zich mee. 

Op 8 mei vieren we de 78ste verjaardag van het einde van WO II in Europa. Het Rijksarchief onderneemt actie om de herinnering aan 1940-45 levendig te houden!

Op 4 mei 2023 gaf het Rijksarchief aan de gemeente Gerpinnes het origineel koninklijk besluit van 1 maart 1962 terug waarmee de voormalige gemeente Villers-Poterie haar wapenschild verkreeg. Het document werd eerder verkocht op een rommelmarkt in het Antwerpse.

Stichtingen kunnen studenten een financieel duwtje in de rug geven voor het bekostigen van hun studies. Dit is een lange filantropische traditie. Sommige van die stichtingen gaan terug tot de 16de eeuw, zoals blijkt uit een archiefbestand dat recent ontsloten werd in het Rijksarchief Bergen. De 80 strekkende meter archief over het beheer van studiebeurzen van de 16de eeuw tot heden is van groot belang voor de geschiedenis van gender, onderwijs en familieleven op provinciaal en lokaal niveau. Naast informatie over de stichtingen en hun begunstigden bevat het archief onder meer talrijke genealogische notities en schetsen.

De 10,7 strekkende meter archief van het Weldadigheidsbureel en van de Commissie voor burgerlijke hospitiën van Zinnik is geïnventariseerd: een rechtstreekse blik op de acties die van eind 18de eeuw tot 1925 in Zinnik werden genomen ten voordele van de armsten. Het archief is raadpleegbaar in het Rijksarchief Bergen. In 1925 smolten het Weldadigheidsbureel en de Commissie voor burgerlijke hospitiën samen tot de Commissie voor Openbare Onderstand, voorloper van het huidige OCMW.  

17/01/2023 - Digitalisering - Divers

Goed nieuws voor doorwinterde genealogen en al wie op zoek wil gaan naar sporen van zijn of haar voorouders: de nieuwe website met de genealogische bronnen van het Rijksarchief staat online! De zoekrobot bevat ruim 38,6 miljoen pagina's met geboorte-, doop-, huwelijks-,  overlijdens- en begrafenisakten  evenals de tienjarige tafels voor heel België. Alle bronnen zijn gratis raadpleegbaar. We hopen dat deze langverwachte lancering alle verwachtingen inlost!

De fatsoensregels vormen een spiegel van hun tijd. Dankzij een manuscript van schrijfster Coraly Pirmez (1833-1888), familie van Marguerite Yourcenar, kunnen wij mee in de spiegel kijken. De tekst werd gevonden in familiearchieven die momenteel worden geïnventariseerd in het Rijksarchief Bergen. "Souvenirs des politesses et impolitesses", een bloemlezing van adviezen voor jonge meisjes uit "goede gezinnen”, werd geschreven rond 1885-1886.

De twaalf strekkende meter archief die het Rijksarchief Bergen bewaart over de weldadigheidsinstellingen van Zinnik tijdens het ancien régime is geïnventariseerd. Je vindt er documenten in terug over de leprozerie, het Sint-Jakobshospitaal, het nieuwe hospitaal, het weeshuis en de Armentafel. De inventaris beschrijft daarnaast stukken die werden toegeschreven aan het Officie van de baljuw van Zinnik, een lokale gerechtelijke instelling.

De Doornikse collectie cartularia en obituaria (jaargetijdenboeken) werd gedigitaliseerd en is nu online raadpleegbaar. Het gaat om cartularia van onder meer het bisdom Doornik, de Sint-Maartensabdij van Doornik, het Hospitaal Notre-Dame à la Rose uit Lessen en de abdij van Gellingen. Ook de cartularia en obituaria uit het Rijksarchief Bergen zijn al enige tijd online doorzoekbaar.  

27/10/2022 - Digitalisering - Leuven - Beveren - Bergen

De Amerikaanse non-profitorganisatie Familysearch is de voorbije dagen in de Rijksarchieven van Bergen en Leuven begonnen met de digitalisering van de registers van de Burgerlijke Stand uit de periode 1910-1950. Binnen enkele weken zal in Beveren nog een derde scanatelier geïnstalleerd worden.

De zusters Franciscanessen hebben een belangrijke sociale en educatieve rol gespeeld in de geschiedenis van Zinnik. Vijf eeuwen lang waren ze er veerkrachtig aanwezig, ook toen de zustergemeenschap de revolutionaire periode doormaakte. In de 19de eeuw herpositioneerden de zusters zich met succes en in de 20ste eeuw versterkten ze zelfs hun aanwezigheid op het gebied van onderwijs. In 2008 schonk de congregatie haar archieven aan het Rijksarchief. Na inventarisatie zijn ze nu raadpleegbaar in het Rijksarchief Bergen.

05/09/2022 - Divers
Wijzigingen op til voor de raadpleging van genealogische bronnen

In het kader van de lancering van een nieuwe genealogische zoekwebsite in het najaar van 2022 zullen bepaalde gedigitaliseerde parochieregisters of registers van de burgerlijke stand tijdelijk niet beschikbaar zijn. Zes maanden na de lancering van deze nieuwe website zullen de huidige inventarissen in de zoekrobot (geordend per provincie en gemeente) offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zullen dan nog enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar zijn. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s op termijn zullen verdwijnen. Heb je links naar deze registers verwerkt in een stamboom of op een website? Dan zullen deze na de lancering van de nieuwe website aangepast moeten worden. We doen er alles aan om de overgang zo vlot mogelijk te laten verlopen en danken je alvast voor je begrip.

31/08/2022 - Evenementen - Bergen
Studiedag 4 oktober – De geschiedenis van het Visitandinnenklooster van Bergen

Op dinsdag 4 oktober geeft archivaris Laurent Honnoré in het voormalige klooster van de Visitandinnen een lezing over de geschiedenis van het Rijksarchief Bergen. Archivaris Pierre-Jean Niebes zal het hebben over hoe deze gemeenschappen van vrouwelijke religieuzen getuigen over het leven in Bergen tijdens het ancien régime. De studiedag (met nog heel wat andere sprekers) werpt licht op de geschiedenis van het klooster sinds de stichting in de 17de eeuw en op de verschillende bestemmingen die het in de daaropvolgende eeuwen kreeg, evenals op de recente renovatie ervan.

13/06/2022 - Onderzoek - Namen - Luik - Bergen

Het project FREE, dat de omgang van politieke en religieuze instellingen met laatmiddeleeuwse voedselcrisissen in de Zuidelijke Nederlanden analyseert, is halfweg. Tijd voor een update! Op dit ogenblik wordt er voor de stad Luik een nieuwe databank aangelegd met de inkomsten en uitgaven van verschillende religieuze en liefdadigheidsinstellingen die een belang hadden in het commerciële netwerk van de graanhandel in deze stad. Hierbij worden drie crisisperiodes uit de 15de eeuw onder de loep genomen.

Op 8 mei 2022 is het 77 jaar geleden dat er een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Europa. Vanaf deze datum kunnen de Henegouwse dossiers over oorlogsschade aan particuliere eigendommen ten tijde van de Tweede Wereldoorlog worden geraadpleegd in het Rijksarchief Bergen. 

Het Rijksarchief op Municipalia 2022: beurs voor lokale overheidsmandatarissen

Ook dit jaar neemt het Rijksarchief deel aan Municipalia, een beurs bestemd voor overheidsmandatarissen van gemeenten, provincies, intercommunales, autonome raden, departementen en andere organismen van openbaar nut. Dit jaarlijks event wordt gehouden om beleidsmakers uit de overheidssector in contact te brengen met leveranciers van materiaal en diensten.

11/03/2022 - Divers

Op donderdag 10 maart 2022 besliste de Internationale Archiefraad (ICA), waarvan het Rijksarchief een van de stichtende leden is, om alle betrekkingen op te schorten met de vier Russische en Wit-Russische overheidsinstellingen die momenteel lid zijn van de ICA.   

07/03/2022 - Divers
Solidariteit met de Oekraïense wetenschappelijke gemeenschap

Het Rijksarchief draagt het standpunt van het federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) inzake de huidige situatie in Oekraïne mee uit. Alle federale wetenschappelijke instellingen willen collectief hun volwaardige en volledige solidariteit betuigen met de Oekraïense wetenschappelijke en culturele gemeenschap. Specifiek voor de archiefsector onderschrijft het Rijksarchief als stichtend lid de steunbetuiging van de International Council on Archives (ICA) aan de collega's uit de Oekraïense archiefsector.

14/02/2022 - Divers
Volg ons op Facebook!

Op 14 februari 2022 werd de symbolische kaap gerond van 10.000 volgers op de Franstalige Facebook-pagina van het Rijksarchief! Ook aan Nederlandstalige zijde volgen duizenden mensen het reilen en zeilen in het Rijksarchief: enorm motiverend voor iedereen die met hart en ziel mee aan de kar trekt. Dankjewel daarvoor!

03/02/2022 - Divers

Eind januari bereikte ons het droevige nieuws dat dr. Ernest Persoons, ere-Algemeen Rijksarchivaris, overleden is in het WZC Sint Bernardus in Bertem. Het Rijksarchief herinnert en eert Ernest Persoons als een civil servant in de beste betekenis van het woord.

Sinds 2013 hebben de archiefploegen van SATURN al ruim 30 kilometer archief van de FOD Financiën verwerkt. Wegens succes wordt de samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën voor de selectie, inventarisatie en overbrenging van de archieven verlengd tot 2025. Meer nog, omdat er veel extra werk op de plank ligt, wordt het aantal archiefploegen uitgebreid van drie naar vier: één in Vlaanderen, één in Wallonië en twee in Brussel.

Het project Lokaal Archief Wallonië zag het licht in 2010, maar blijft crescendo gaan qua productiviteit. Intussen telt dit project ruim 100 (!) partners. “Ambulante” archivarissen helpen archiefvormers bij archiefselectie, voorzien opleidingen, geven advies inzake documentbeheer, ...

17/01/2022 - Archiefbeheer - Divers
Vertragingen in de levering van bewaringsmateriaal

Door de gezondheidscrisis en de krappe papiermarkt kampen we momenteel met abnormaal lange leveringstermijnen voor zuurvrije archiefomslagen en -dozen. We doen er alles aan om onze klanten zo snel mogelijk van dienst te zijn. Met onze excuses voor het ongemak.

03/12/2021 - Evenementen - Namen - Bergen - ARA

Van december 2021 tot maart 2022 is in het Franse Beaune een prestigieuze internationale tentoonstelling te bezoeken over drie markante figuren uit het middeleeuwse Bourgondië: de hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute en kanselier Nicolas Rolin. Het Rijksarchief gaf verschillende archiefstukken in bruikleen voor deze tentoonstelling.  

16/11/2021 - Publicaties - Evenementen - Bergen
Het Rijksarchief op het 'Salon du Livre de Wallonie'

Tijdens het weekend van 27 en 28 november 2021 neemt het Rijksarchief Bergen deel aan het Salon du Livre de Wallonie. 125 exposanten en bijna 350 auteurs zullen in Bergen aanwezig zijn om het leesplezier te promoten. Elk jaar publiceert het Rijksarchief meer dan honderd boeken, waaronder vele inventarissen om je op weg te helpen bij je archiefopzoekingen. Gratis toegang!

13/10/2021 - Publicaties - Bergen

De onuitgegeven kroniek van de bedel van de Sint-Germanuskapittelkerk van Bergen en de kronieken van de kloosters van de annuntiaten, de karmelietessen en de visitandinnen dompelen je als lezer onder in gebeurtenissen die Bergen hebben getekend in de 17de en 18de eeuw. De manuscripten werden getranscribeerd en van context voorzien in een boek dat op 1 december 2021 van de persen zal rollen.

Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.

01/07/2021 - Onderzoek - Bergen

In 1889 verliet Sally Kappel Duitsland en vestigde zich in de Grand Rue in Bergen, waar hij een handel in hoeden, handschoenen en korsetten opende. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, baarde zijn Duitse nationaliteit hem zorgen. Hij vroeg om uit zijn Duitse nationaliteit ontzet te worden en werd staatloos. Zijn zoon Yvon Kappel, geboren in Bergen in 1906, verkreeg de Belgische nationaliteit in 1938. Hij werd echter op 5 oktober 1942 bij hem thuis in Bergen gearresteerd "om raciale redenen en zijn anti-Duitse gevoelens" en vervolgens gedeporteerd. Pierre-Jean Niebes, archivaris in het Rijksarchief Bergen, vertelt ons over het tragische lot van de familie Kappel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden 41 inwoners van Bergen van Joodse afkomst naar Duitsland gedeporteerd.

18/06/2021 - Divers - Luik - Bergen - ARA
75 jaar Italiaanse immigratie

Op 23 juni 1946 ondertekenden Italië en België een akkoord om mijnwerkers naar België te sturen in ruil voor steenkool. Het Algemeen Rijksarchief bewaart in het archief van de Vreemdelingenpolitie talrijke dossiers over Italianen die hun geboortedorp verlieten op zoek naar een beter bestaan. Ook in de gemeentearchieven die verschillende vestigingen van het Rijksarchief bewaren, vind je stukken in verband met Italiaanse immigratie. Onder meer in Bergen en Luik bewaart het Rijksarchief ook nog archief van de steenkoolbedrijven.

28/05/2021 - Inventarisatie - Doornik - Bergen

Misdaaddossiers uit het ancien régime zijn zeldzaam in Henegouwen. Vele dossiers – vol waardevolle geschiedkundige, genealogische, gerechtelijke en sociologische informatie – gingen verloren toen het Rijksarchief Bergen in mei 1940 werd gebombardeerd door de Duitse luchtmacht. Het verhaal van Anne Domont en haar medeplichtigen, zoals opgetekend tijdens het proces voor het baljuwschap van Venize-lez-Mevergnies in 1600, is er dus eentjz om te koesteren.

Het archief van het Provinciaal Comité van Winterhulp voor de provincie Henegouwen (en van de lokale afdelingen) vormt een eersterangsbron voor het bestuderen van het dagelijks leven en de sociale omstandigheden van de bevolking van Henegouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu dit archief geïnventariseerd is, liggen tal van onderzoeksmogelijkheden open.

06/04/2021 - Inventarisatie - Bergen

Archief legt soms opmerkelijke verhalen bloot. Marie Meurchin, geboren in het Luikse, was vertrokken naar het bos van Maubeuge (Frankrijk) om er koeien te gaan hoeden. Ze ontmoet er een zekere Henry… Negen maanden later bevalt ze bij toeval in Zinnik. Door twee archiefbronnen die worden bewaard in het Rijksarchief te Bergen te vergelijken, kon het hele verhaal worden gereconstrueerd. Het parochieregister met de geboortes bevestigt namelijk informatie uit de diensten van het baljuwschap Zinnik. De inventaris van het archief van de weldadigheidsinstellingen van Zinnik tijdens het ancien régime (met daarin het document van het baljuwschap) zal binnenkort gepubliceerd worden.

01/04/2021 - Digitalisering

De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.

11/03/2021 - Divers
Het Rijksarchief in 2020: jaarcijfers van een bijzonder jaar

Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.

Het Rijksarchief blijft aandacht hebben voor de toestand van archieven bij lokale besturen. Vanuit het project Lokaal archief Wallonië, een product van deze bezorgdheid, werden de voorbije periode weer heel wat nieuwe hulpmiddelen gelanceerd: van een herziene selectielijst voor gemeentearchief tot tal van nieuwe inventarissen.

16/10/2020 - Divers

Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …

Heel wat plattegronden uit het archief van de kadastercontrole van Bergen, in 2011 overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen, werden nog niet opgenomen in de inventaris van dit archief die in 2013 verscheen. Ze moesten eerst stuk voor stuk in detail worden beschreven. Dankzij vrijwilligster Arlette Dendal is dit titanenwerk intussen gebeurd en zijn nu ook deze plannen raadpleegbaar.

De reeks inventarissen van de archieven van de aankoopcomités, verantwoordelijk voor de aankoop en onteigening van vastgoed voor rekening van de Belgische Staat, werd uitgebreid met een inventaris voor het archief van het aankoopcomité van Charleroi: 33 strekkende meter archief, beschreven in 1.376 inventarisnummers.

30/09/2020 - Divers

Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?

Tijdelijke sluiting de eerste zaterdag van de maand van de Rijksarchieven in Aarlen, Luik, Bergen en Namen

Door de Covid 19-crisis ziet het Rijksarchief zijn genoodzaakt om haar dienstverlening op zaterdag tijdelijk aan te passen. Op zaterdag waren tot nog toe vier leeszalen geopend voor het publiek nl. één maal per maand, op de eerste zaterdag van de maand: in Bergen, Namen, Luik en Aarlen. Welnu, de volgende vier maanden zullen in de voornoemde Rijksarchieven de leeszalen ook op de eerste zaterdag van de maand gesloten zijn. Het gaat hier dus om 5 september, 3 oktober, 7 november en 5 december. Over de eventuele heropening begin 2021 zal tijdig worden gecommuniceerd. Met dank voor uw begrip.

03/05/2020 - Divers

De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat  achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.

Top 10 ArchPoll staat online!

Van 30 maart tot 9 april liep de enquête ArchPoll, waarmee we peilden welke archieven (bestanden/bestanddelen) ons publiek graag zo snel mogelijk online wil. Niet minder dan 2.888 mensen brachten hun stem uit: een aantal dat onze verwachtingen ruim overtrof! We willen alle stemmers dan ook bedanken voor hun deelname. Het werd een experiment dat duidelijk naar meer smaakt. En we houden rekening met jullie voorkeur. De top 10 die uit de ArchPoll naar voren kwam, staat intussen online!

  1. Vrijgeleiden uit Wereldoorlog I (nrs. 414-607)
  2. Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw) (nrs. 314-405)
  3. Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw) (nrs. 164-170, 2327-2605 en 8557-8596)
  4. Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794) (nrs. 977-1045)
  5. Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576) (nrs. 1-400)
  6. Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574) (nrs. 618/1-39)
  7. Kortrijkse poortersboeken (1413-1796) (nrs. 1-5)
  8. Archief van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw) (nrs. 3, 22-29, 51-88, 99, 273-286, 288, 298-306, 387-391, 502-511, 689, 710-725, 812-815, 4751-4755)
  9. Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796) (nrs. 1-179)
  10. Repertoria van notarisarchieven uit Bergen (19de-20ste eeuw) (nrs. 1-57)
21/04/2020 - Divers

In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. In België gebeurde dat op 13 maart 2020, na de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) van 12 maart. Het Rijksarchief sloot zijn leeszalen en ging een periode van minimale dienstverlening in. Maar achter de schermen wordt meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek.

De charterverzameling van de schatkist van de graven van Henegouwen is tijdelijk niet raadpleegbaar

De charterverzameling van de schatkist van de graven van Henegouwen die wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen kan momenteel niet geraadpleegd worden. Het archief wordt namelijk nagekeken met het oog op een restauratie van de 1800 oorkonden in het bestand.

05/11/2019 - Digitalisering - Bergen - ARA

Op 14 mei 1940 werd het gebouw van het Rijksarchief te Bergen geraakt door Duitse brandbommen die het station van Bergen hadden moeten treffen. Twee derde van het archief ging op in de vlammen, vooral ancien régime-archief. Eén van de weinige bestanden die gespaard bleven, was de rijke kaartencollectie. Het digitaliseren van deze kaarten en plattegronden is al enige tijd afgerond, maar nieuw is dat ze sinds kort bijna integraal zijn opgeladen in Cartesius en dus online raadpleegbaar zijn.

30/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties

De Waalse gemeentebesturen krijgen een langverwachte nieuwe archiefselectielijst ter beschikking. Het gaat om een inhoudelijke en vormelijke herziening en aanpassing van een oudere selectielijst die sinds 2005 niet meer herwerkt was. Ook aan Vlaamse zijde is een geactualiseerde versie van de archiefselectielijst voor gemeentearchief beschikbaar, goedgekeurd op 1 juni 2019.

27/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties
Jaarverslag 2018 over het Archieftoezicht

Het Rijksarchief oefent toezicht uit op het archief- en informatiebeheer van de federale overheid. Daartoe publiceren we richtlijnen en aanbevelingen, verrichten we controlebezoeken en stellen archiefselectielijsten op. Dit zijn overzichten van archiefbescheiden met aanduiding van wat op termijn vernietigd, dan wel naar het Rijksarchief moet worden overgebracht. We verzorgen ook opleidingen voor ambtenaren en verlenen advies bij de bouw en inrichting van archiefruimtes. Welke concrete acties we in 2018 ondernamen om deze missie vorm te geven, lees je in het jaarverslag 'Archieftoezicht' dat nu online staat. De conclusie? Het Rijksarchief vraagt bijkomende mensen en middelen om haar wettelijke toezichtstaak en adviesfunctie naar behoren te kunnen uitoefenen...

Het archief van de protestantse kerk van Dour, in 2017 overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen, is ontsloten voor onderzoek: in meerdere opzichten uitzonderlijk erfgoed...

23/05/2019
Jaarverslag 2018

269 personeelsleden, ruim 8 km nieuw verworven archief (wat het totaal op 345 km beheerd archief brengt), 656 inspectiebezoeken, 135 publicaties, ... Jaarcijfers zijn voor elke organisatie cruciaal. Ze zorgen voor interne duidelijkheid, maar veruitwendigen daarnaast op transparante wijze hoe de organisatie het voorbije jaar zijn missie en taken vormgaf. Data helpen verantwoording af te leggen naar beheersorganen toe en kunnen ingezet worden om op het beleid te wegen. Op welke domeinen gaan we voor- of achteruit? Ontdek het in het Jaarverslag 2018!

01/03/2019 - Digitalisering

Onze zoekrobot is geüpdatet! Raadpleeg vanaf nu gratis 34,6 miljoen bladzijden met parochieregisters en registers van de burgerlijke stand.

Het Rijksarchief nam op 13 februari 2019 met veel belangstelling kennis van de tekst van het Memorandum 2019-2024 dat de Association des Archivistes francophones de Belgique heeft voorbereid met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019. De tekst is het resultaat van een brede denkoefening en stelt voor de diverse beleidsniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, regionaal) acties voor die zouden kunnen ondernomen worden, gestaafd met onderbouwde argumenten.  

01/03/2019 - Onderzoek

Ik ben opgeklommen in mijn stamboom tot ca. 1600, en dus tot de oudste parochieregisters. Is het mogelijk om oudere gegevens te vinden, en zo ja: hoe?”

Het Rijksarchief bewaart talrijke brieven en duizenden doodsberichten van soldaten die waren ingelijfd in de legers van Napoleon. Een nieuwe publicatie uit 2019 behandelt 150 van dergelijke brieven die werden geschreven tussen 1800 en 1814. De genealogische gegevens uit de doodsberichten van de soldaten van de Franse departementen kunnen bovendien online geraadpleegd worden.  

Lezing over de protestanten van de Borinage en hun ruimtes voor de eredienst

Op donderdag 21 februari 2019 om 20.00u geeft Laurence Druez, archivaris bij het Rijksarchief te Luik, in Saint-Ghislain een lezing over de protestanten van de Borinage en hun ruimtes voor de eredienst (De Dour à Baudour : les protestants du Borinage à travers leurs lieux de culte). Laurence Druez is co-auteur van een boek uit 2017 over de protestantse erfenis van Wallonië. Haar inventaris van de archieven van de Protestantse kerk van Dour, bewaard in het Rijksarchief te Bergen, verschijnt binnenkort.

Vier cartularia van de stad Chièvres werden gedigitaliseerd en kunnen voortaan online, of in de digitale leeszalen van het Rijksarchief, worden geraadpleegd. Het gaat om fiscale registers, de voorlopers van ons kadaster, uit 1424, 1540, 1574 en 1600.

25/01/2019 - Onderzoek - Publicaties - Bergen - ARA

De Sint-Pieters-benedictijnenabdij van Lobbes (vlakbij de stad Thuin in Henegouwen) werd gesticht in de 7e eeuw en beschikte schijnbaar over talrijke bijzondere troeven voor een eeuwenlang gelukkig bestaan. Toch volgde de abdij een woelig parcours… Een recent boek dat werd gepubliceerd door het Algemeen Rijksarchief, in de reeks Studies in Belgian History, schetst de geschiedenis van de abdij van de 7e tot de 15e eeuw.

21/01/2019 - Evenementen - Bergen
Lezing – Historici en kroniekschrijvers uit Henegouwen van de middeleeuwen tot heden

Op dinsdag  22 en woensdag 23 januari 2019 wordt in het Rijksarchief te Bergen het colloquium Historiens et chroniqueurs du Hainaut du moyen âge à nos jours georganiseerd (Historici en kroniekschrijvers uit Henegouwen van de middeleeuwen tot heden). Een vijftiental specialisten maken een thematische balans op van de geschiedschrijving in Henegouwen. 

18/12/2018 - Publicaties
Nieuw nummer van Science Connection verschenen

Het meest recente nummer van Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft opnieuw enkele Rijksarchiefartikels in de aanbieding: lees over de uitbouw van een federaal webarchief (blz. 32-34), het kennisplatform Temas (blz. 39-42) of de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van WO I  (2014-2018, De herdenkingen lopen ten einde maar het onderzoek gaat verder, blz. 43-46). Veel leesplezier!

Vrijwaring van parochiearchief is voor het Rijksarchief een belangrijke prioriteit. In Henegouwen werkt het Rijksarchief al vele jaren samen met de afdeling ‘Archief en historisch onderzoek’ van de Diocesane Dienst voor Kunst, Cultuur en Geloof. Op zaterdag 15 december 2018 om 14u wordt in het Rijksarchief te Doornik een samenkomst georganiseerd van de verantwoordelijken van de kerkfabrieken van het bisdom. In januari 2019 volgen bezoeken aan de parochies.  

De 107 strekkende meter archief van het aankoopcomité van Bergen (verantwoordelijk voor de aankoop en onteigening van vastgoed voor rekening van de Staat) die in 2014 werd overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen is dankzij de publicatie van een inventaris nu ook raadpleegbaar. Het archief beslaat vooral de periode 1938-1976 en alle gemeenten van de provincie Henegouwen komen erin aan bod. Het archiefbestand bevat onder meer de minuten van akten die door het comité werden verleden, briefwisseling met onteigende personen, plattegronden en uittreksels van het kadaster, onteigeningsplannen, foto’s, expertiseverslagen, hypotheekattesten, enz.

11/11/2018 - Evenementen - Divers - Onderzoek
100 jaar Groote Oorlog: volg ons op Facebook

In het kader van de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van de Groote Oorlog kan je elke dag van november 2018 op de Facebook-pagina van het Rijksarchief kennismaken met een van de aspecten van dit gruwelijke conflict. Het Rijksarchief bewaart in zijn verschillende vestigingen talrijke archiefbestanden over de Eerste Wereldoorlog.

30/10/2018 - Digitalisering

Het Rijksarchief bewaart een enorme collectie kaarten en plattegronden, waarvan sommige meer dan 500 jaar oud zijn. Meer dan 112.000 exemplaren werden reeds gedigitaliseerd, en ruim 78.000 daarvan kunnen digitaal geraadpleegd worden in de leeszalen van het Rijksarchief. Via Cartesius zijn ca. 32.000 kaarten bovendien online toegankelijk.

27/09/2018 - Archiefbeheer

Sinds 25 mei 2018 is de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’, beter bekend als de ‘GDPR’, in de Europese Unie van kracht, dus ook in België. Wat verandert er concreet voor het Rijksarchief en voor jou als gebruiker? 

Het Rijksarchief heeft via Cartesius een duizendtal kaarten van het Rijksarchief te Bergen online geplaatst. De rijke kaartencollectie is één van de weinige bestanden van het Rijksarchief te Bergen die de brand van 1940 overleefde.

Al vijf jaar lang levert het SATURN-project (Selection of Archives and Transfer Under Right coNditions) mooie resultaten op, die een heuse aanwinst betekenen voor de FOD Financiën, het Rijksarchief én de onderzoeksgemeenschap. Eind augustus 2018 werd bijvoorbeeld een bundel gepubliceerd met 17 inventarissen van het archief van de registratiekantoren van het voormalig gerechtelijk arrondissement Bergen. De publicatie vormt een onmisbaar zoekinstrument voor al wie opzoekingen doet naar een erfenisaangifte, een afstand van muurgemeenschap of een onderhandse akte.

14/09/2018 - Inventarisatie - Bergen

Op zoek naar een zinvolle vrijetijdsbesteding? Een boon voor het verleden? Geïnteresseerd om uniek erfgoed te helpen bewaren en ontsluiten? Word vrijwilliger bij het Rijksarchief! Het Rijksarchief te Bergen zoekt momenteel vrijwilligers voor het repertoriëren van faillissementsdossiers (1802-1970) van het voormalige arrondissement Charleroi.   

Gratis toegang tot de leeszalen: reportages in de Rijksarchieven te Luik en Louvain-la-Neuve

Sinds 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we ervoor zorgen dat elke burger toegang heeft tot het archief. Onze archiefdiensten beheren documenten van hoven en rechtbanken, parochieregisters, archief van overheidsbesturen, notarissen, de privésector en particulieren. Kortom, een walhalla voor al wie genealogisch of geschiedkundig onderzoek wil voeren! Bekijk de reportages die door lokale televisiezenders in het Luikse en Waals-Brabant werden gedraaid in respectievelijk het Rijksarchief te Luik en het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve.

18/06/2018 - Evenementen - Bergen
Hoe reconstrueer je de geschiedenis van je huis?

Na Luik en Namen was de tentoonstelling Ieder huis heeft zijn geschiedenis van 26 april tot 17 juni 2018 ook te bezichtigen in Bergen. Via een selectie van geschreven en figuratieve documenten uit de 15e tot de 20e eeuw kreeg je een overzicht van privévastgoed in al zijn facetten: van het ontwerp over milieuaspecten tot de eigendom en de bestemming van het goed en de lotgevallen van zijn bewoners. De tentoonstelling heeft de deuren gesloten, maar voor wie alsnog de geschiedenis van zijn/haar huis wil doorgronden, organiseert het Rijksarchief te Bergen op zaterdag 6 oktober 2018 om 13.30u de workshop Hoe reconstrueer je de geschiedenis van je huis? Onderzoekspistes voor vastgoedgenealogie. Snel inschrijven is de boodschap, want het aantal plaatsen is beperkt.

12/06/2018 - Digitalisering - Bergen

Het overzicht dat in 1609 werd gemaakt van de inkomsten en uitgaven van Karel III de Croÿ (1560-1612) werd gedigitaliseerd en kan in alle leeszalen van het Rijksarchief digitaal worden geraadpleegd. Het vermeldt onder meer de inkomsten van het graafschap Beaumont en het prinsdom Chimay, de uitgaven voor de keuken, het loon van het huispersoneel, de kosten voor de edelknapen en de hofdwerg, de administratie van ceremonies, feesten en spektakels (“menus plaisirs”), en de uitgaven voor de vertrekken van de prins en voor zijn reizen.   

Het archief van het krijgsauditoraat en de krijgsraad van Henegouwen, bewaard in het Rijksarchief te Bergen, is geïnventariseerd. Het archief ouder dan 100 jaar is vrij raadpleegbaar. Om jongere stukken te raadplegen is toelating vereist van het College van Procureurs-generaal.  

Gratis lezerskaart voor iedereen

Vanaf 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we de toegankelijkheid van de archieven die we beheren maximaal garanderen. De online raadpleging van archief, ook die van de genealogische bronnen zoals de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand van meer dan 100 jaar oud, blijft gratis. De tarieven voor opzoekingen en reproducties (op afstand) worden daarentegen gevoelig verhoogd. Het nieuwe tarief voor prestaties van het Rijksarchief werd op 25 mei 2018 ondertekend door de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en zal eerstdaags worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het tarief was sinds 2011 niet meer aangepast of geïndexeerd. Een aanpassing en afstemming op de werkelijke kosten van bepaalde prestaties drong zich op.

25/05/2018 - Divers
Wat doet het Rijksarchief in het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming?

Op 25 mei 2018 trad de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking. Deze nieuwe Europese wetgeving, beter bekend onder de Engelse afkorting GDPR, zorgt ervoor dat jouw persoonsgegevens beter worden beschermd en dat je er meer controle over hebt. We verzekeren alle nieuwsbriefabonnees van het Rijksarchief dat enkel hun e-mailadres in onze databank zit. We gebruiken dit adres niet voor andere doeleinden en delen het ook niet met derden. Als je onze nieuwsbrief wil blijven ontvangen, moet je niets doen. Wil je je voorkeuren aanpassen of wil je je uitschrijven? Dat kan via de link onderaan elke nieuwsbrief, of via deze link.

Nieuwe parochieregisters online

Update van de parochieregisters! Er zijn duizenden nieuwe scans beschikbaar via onze zoekrobot, waaronder registers van Izegem, Menen, Meulebeke, Ronse, Tielt, Werken, Oudenaarde, Roeselare, Wervik, Herne, Sint-Pieters-Kapelle, Waimes, Zele, Herfelingen, Donceel, Angleur, Denderleeuw, Hergenrath, en Gent. Daarnaast werden alle foutmeldingen van de laatste twee jaar gecontroleerd en aangepast. Er zijn nu 27.803 registers of 5.705.858 pagina’s beschikbaar! De update van de burgerlijke stand is voorzien voor begin april. Blijf op de hoogte via de website of via Facebook.

22/02/2018 - Publicaties - Onderzoek - Bergen

Zopas rolden in de drukkerij van het Algemeen Rijksarchief de akten van de studiedag Van Napoleon I naar Willem I, van het Franse Keizerrijk naar het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, van het Departement Jemappes naar de Provincie Henegouwen (1814-1815) van de persen.

Vanaf midden maart 2018 wordt voor het aanvragen van documenten in onze leeszalen een nieuwe interface in gebruik genomen. De aanvraag wordt hiermee gebruiksvriendelijker en eenvoudiger. De vernieuwing kadert binnen de lancering van een nieuw archiefbeheersysteem.

Meer dan 120 strekkende meter archief van de arbeidsrechtbanken van Bergen en Charleroi uit de periode 1970-1986, in 2011 en 2015 overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen, is geïnventariseerd.

09/02/2018 - Publicaties - Evenementen - Luik - Bergen
Lezing - Protestantisme in Bergen en de Borinage: een complexe religieuze minderheid

Op zaterdag 3 maart 2018 om 13.30u geeft Laurence Druez, doctor in de geschiedenis aan de universiteit van Luik en werkleidster bij het Rijksarchief te Luik in zaal Saint-Georges in Bergen een lezing over het protestantisme in Bergen en de Borinage als een complexe religieuze minderheid. De lezing kadert binnen de Henegouwse boekenbeurs Hai’nos livres. Laurence Druez is heel het weekend (3 en 4 maart 2018, van 12.45u tot 18u) aanwezig op de boekenbeurs om haar boek over het protestants erfgoed in Wallonië te signeren.

Het Rijksarchief te Bergen bewaart 650 meter archief van de correctionele rechtbank van Charleroi (1800-1994): archief dat dankzij een nieuwe inventaris nu ook toegankelijk is voor onderzoek. Van het archief van de correctionele rechtbank van Bergen verscheen in 2011 reeds een inventaris.  

Het Rijksarchief biedt via zijn online zoekrobotten gratis toegang tot miljoenen gedigitaliseerde archiefdocumenten: een rijk aanbod aan genealogische bronnen, maar ook archieven over de Eerste Wereldoorlog, 38.000 zegelafgietsels, historische kadasterplannen, … Even belangrijk is het om goed te beseffen wat nog niet online beschikbaar is. Wie enkel online zoekt in de meer dan 330 km archief die het Rijksarchief bewaart, mist een groot deel van de koek.

Het Rijksarchief neemt deel aan dé beurs voor de Waalse overheidssector

Op donderdag 8 en vrijdag 9 februari 2018 neemt het Rijksarchief deel aan het  “Salon des Mandataires” in Marche-en-Famenne, hét ontmoetingsmoment voor de Waalse overheidssector. Het Rijksarchief stelt er zijn knowhow voor i.v.m. het vrijwaren en valoriseren van lokaal archivalisch erfgoed, en meer bepaald de activiteiten die worden ontplooid in het kader van het project Archives locales de Wallonie. Lokale mandatarissen worden dus zeker verwacht aan stand 5B08! 

Moord en doodslag, verduistering van overheidsgelden, frauduleus bankroet, valsemunterij, … Je vindt het allemaal terug in het archief van het Hof van Assisen van Henegouwen en zijn rechtsvoorgangers, dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen. De publicatie van een inventaris maakt het archief voortaan vlot toegankelijk voor onderzoek.

In 2017 werd de 500e verjaardag van de protestantse Reformatie herdacht. Naar aanleiding hiervan hebben het Algemeen Rijksarchief en het Waals Erfgoedinstituut samen een boek uitgebracht over het protestants patrimonium in Wallonië. De publicatie is te koop vanaf 18 december 2017.

09/10/2017 - Restauratie - Bergen

Op 5 september 2017 heeft het ministerie van Cultuur van de Franse Gemeenschap een besluit uitgevaardigd waarmee het ontwerp van het doksaal van de Sint-Waltrudiskerk geklasseerd wordt als topstuk. Door die erkenning wordt benadrukt dat het gaat om een uitzonderlijk stuk dat bijzondere bescherming geniet.

De Protestantse Kerk van Dour – een van de oudste van België – heeft eind augustus 2017 haar archief in bewaring gegeven bij het Rijksarchief te Bergen. Het archief wordt momenteel geordend en zal zo snel mogelijk voor onderzoek worden ontsloten.

Het archief van de kastelen van Roisin en van Fontaine l'Évêque (15e-19e eeuw) werd opnieuw geïnventariseerd en kan geraadpleegd worden in het Rijksarchief te Bergen.

25/08/2017 - Archiefbeheer

Op de website van het Rijksarchief is een geactualiseerde versie van de selectielijst voor de archieven van de lokale politie beschikbaar. De vernieuwde selectielijst kwam tot stand dankzij de input en medewerking van tal van politiemedewerkers, en dankzij de gewaardeerde steun van de Vaste Commissie van de Lokale Politie, die ook instond voor de officiële goedkeuring ervan.

03/08/2017 - Onderzoek - Bergen - ARA

De voorbije maanden heeft een archivaris van het Rijksarchief de archieven van de stad Chièvres onder de loep genomen om archeologische opgravingen ter plaatse te documenteren. Ze is van oordeel dat in deze archieven nog een schat aan onuitgegeven informatie te vinden is over de geschiedenis van de stad Chièvres. Intussen werden ook twee nieuwe kaarten gemaakt van Chièvres die tonen hoe de stad eruit zag in 1424 en in 1600.

09/06/2017 - Archiefbeheer

Eind maart 2017 werd een wetswijziging goedgekeurd inzake de organisatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In de nieuwe wettekst zijn diverse bepalingen i.v.m. het archief van deze diensten opgenomen. Er wordt onder meer voorzien in een verlenging van de termijn waarin de Veiligheid van de Staat haar archief moet overbrengen naar het Rijksarchief, wat het Rijksarchief betreurt. Maar er zijn vanuit archiefperspectief ook positieve signalen op te vangen in dit dossier.

16/05/2017 - Digitalisering

Op 16 mei 2017 werd de onlinecollectie historische kadasterplannen en -documenten uit de eerste helft van de 19de eeuw gelanceerd in aanwezigheid van de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid. De creatie van het ‘primitief’ (in de zin van ‘eerste’) kadaster in de eerste helft van de 19de eeuw ging gepaard met de opmaak van tienduizenden kaarten en van de ‘processen-verbaal van afpaling van gemeentegrenzen’. Dankzij een scanningsoperatie van Financiën staan al deze stukken nu online, via de zoekrobot van het Rijksarchief. Nieuwsgierig? Bekijk ons filmpje! Overtuigd? Duik online in de collectie (ca. 85.000 beelden)!

04/05/2017 - Divers

Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.

04/04/2017 - Inventarisatie - Divers - Bergen

Juridisch archief vormt een onuitputtelijke bron aan informatie. In het archief van het Assisenhof van Henegouwen, dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen, zit bijvoorbeeld een dossier over de zaak van de “gehaktballetjes van Wasmes”, een affaire die in de Borinage welbekend is. In het verlengde van enkele weetjes over deze affaire volgt een overzicht van de gerechtelijke archieven die raadpleegbaar zijn in het Rijksarchief te Bergen.

17/03/2017 - Evenementen - Bergen - ARA
Lezing in Bergen: De deportaties tijdens de Eerste Wereldoorlog
Eind 2016 werd op diverse wijzen herdacht dat 100 jaar geleden talrijke Belgische burgers als werkkrachten naar Duitsland werden gedeporteerd. Het Algemeen Rijksarchief bewaart diverse archiefbestanden waarin het lot van deze gedeporteerden gedocumenteerd wordt. Op woensdag 22 maart 2017 om 19u geeft Arnaud Charon, doctorandus en medewerker van het project The Great War from below bij het Algemeen Rijksarchief, een lezing over de vaak vergeten problematiek van de deportaties

Sinds 2010 hebben al meer dan 80 lokale besturen uit Wallonië zich aangesloten bij het project Lokaal archief Wallonië. Via ambulante archivarissen biedt het Rijksarchief gemeenten en OCMW’s hulp bij hun archiefbeheer en de almaar toenemende documentenflow waarmee ze worden geconfronteerd. 

17/02/2017 - Evenementen - Bergen
Lezing over twee eeuwen muziekgeschiedenis van de stad Zinnik en haar kapittelkerk

Op zaterdag 18 februari 2017 om 15u geeft musicoloog Fabien Guilloux een lezing over twee eeuwen muziekgeschiedenis van de stad Zinnik en haar kapittelkerk. De lezing vindt plaats in het stadhuis van Zinnik, op wandelafstand van de kerk. Het muziekarchief van de kapittelkerk Sint-Vincentius van Zinnik kan worden geraadpleegd in het Rijksarchief te Bergen.

Het Rijksarchief tekent present op het 'Salon des Mandataires'

Het Rijksarchief nam op donderdag 16 en vrijdag 17 februari 2017 deel aan het Salon des Mandataires in Marche-en-Famenne: een evenement voor lokale overheden uit het Waals Gewest. In het kader van het project 'Lokaal archief Wallonië' gaven rijksarchivarissen er advies over archiefbeheer aan de administratieve en politieke verantwoordelijken van lokale instellingen.

08/02/2017 - Evenementen - Bergen
Lezing over het karmelietessenklooster van Bergen en zijn archief

Op woensdag 15 februari 2017 om 20u geeft Pierre-Jean Niebes, archivaris bij het Rijksarchief te Bergen en auteur van een inventaris van het archief van het karmelietessenklooster van Bergen, een lezing over de weinig bekende geschiedenis van het klooster. Het archief van de kloosters van de ongeschoeide karmelietessen van Brugelette, Bergen, Mont-sur-Marchienne en Zinnik werd in juni 2013 naar het Rijksarchief te Bergen gebracht. Vandaag is het geïnventariseerd en raadpleegbaar.

Opnieuw stroom in het Rijksarchief te Bergen

De stroompanne die deze voormiddag, dinsdag 31 januari 2017, het Rijksarchief te Bergen trof (en andere instellingen op en rond de site Grand Prés), is intussen voorbij. De leeszaal is opnieuw open voor het publiek, tot 16.30u, zoals gewoonlijk. 

21/12/2016 - Archiefbeheer

Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.

13/12/2016 - Evenementen - CegeSoma - Bergen
Boekvoorstelling: Wallonië tijdens de Groote Oorlog

Donderdag 15 december 2016, om 18.30u, stellen historici Mélanie Bost en Alain Colignon hun nieuwe boek ‘Wallonië tijdens de Groote Oorlog’ voor in het Mons Memorial Museum in Bergen. Het Rijksarchief te Bergen en het CegeSoma zijn co-organisator. Het boek La Wallonie dans la Grande Guerre toont aan de hand van origineel en kwalitatief hoogstaand fotografisch erfgoed hoe het leven eruit zag in Wallonië tijdens WO I.

01/12/2016 - Evenementen - Bergen
Tentoonstelling over de evolutie van de wetgeving in het graafschap Henegouwen tijdens het ancien régime

Wat waren de belangrijkste fasen in de evolutie van de wetgeving in het graafschap Henegouwen tijdens het ancien régime? En welke archiefstukken documenteren de praktische aspecten van deze wetgeving? Van 27 oktober tot 23 december 2016 loopt in partnerschap met het Rijksarchief te Bergen in het Maison Losseau de tentoonstelling '750 jaar rechtspraak in Henegouwen'. U ontdekt er o.m. een aantal topstukken die de brand in het Rijksarchief te Bergen in 1940 hebben overleefd.

25/11/2016 - Digitalisering

In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.

In 1825 werd begonnen met de kanalisatie van de Samber, onder meer door aanleg van 22 sluizen. Vanaf 1828 werden ook vaarrechten geheven. Het archief van de kantoren die de vaarrechten op het Samberkanaal inden in Châtelineau, Farciennes en Solre-sur-Sambre (1860-1975) is dankzij een nieuwe inventaris voortaan vlot raadpleegbaar.

08/11/2016 - Publicaties - Evenementen - Bergen
Het muziekarchief van de kapittelkerk van Sint-Vincentius: voorstelling van de inventaris + concert

Op 8 november 2016 geeft het ensemble Harmonia Sacra om 18.00u een concert in het Rijksarchief te Bergen. Die avond wordt eveneens de inventaris van het muziekarchief van de kapittelkerk van Sint-Vincentius van Zinnik voorgesteld.

03/11/2016 - Evenementen - Bergen - ARA
De deportaties vanuit Zinnik tijdens de Eerste Wereldoorlog

Honderd jaar geleden werden voor het eerst burgers als werkkrachten naar Duitsland gedeporteerd. Op maandag 7 november 2016 om 20u geeft Arnaud Charon, doctorandus en een van de gangmakers van het project The Great War from below bij het Algemeen Rijksarchief, een lezing over de deportaties vanuit Zinnik tijdens Wereldoorlog I.

21/10/2016 - Evenementen - Bergen
Tentoonstelling over 750 jaar rechtspraak in Henegouwen

Wat waren de belangrijkste fasen in de evolutie van de wetgeving in het graafschap Henegouwen tijdens het ancien régime? En welke archiefstukken documenteren de praktische aspecten van deze wetgeving? Van 27 oktober tot 23 december 2016 loopt in partnerschap met het Rijksarchief te Bergen in het Maison Losseau de tentoonstelling '750 jaar rechtspraak in Henegouwen'. U ontdekt er o.m. een aantal topstukken die de brand in het Rijksarchief te Bergen in 1940 hebben overleefd.

  Lees meer

Mededeling aan de bezoekers en partners van het Rijksarchief

Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot  informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.

Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris

04/10/2016 - Publicaties

U bent nieuwsgierig naar de geschiedenis van uw huis of van ander privévastgoed? In september 2016 verscheen een boek van Laurence Druez, werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, dat onderzoekers die de geschiedenis van een woning willen achterhalen wegwijs maakt in de talloze bronnen die in dit verband worden bewaard, onder meer bij het Rijksarchief.

Het archief van de kloosters van de ongeschoeide karmelietessen van Brugelette, Bergen, Mont-sur-Marchienne en Zinnik werd in juni 2013 naar het Rijksarchief te Bergen gebracht. Vandaag is het geïnventariseerd en raadpleegbaar.

03/09/2016 - Divers - Bergen

Op 3 september 1666 werd in het dorp Charnoy (vandaag de stad Charleroi) gestart met de bouw van een vesting. De parochieregisters uit het ancien régime die worden bewaard in het Rijksarchief te Bergen bevatten een uniek document uit deze periode over de geschiedenis van Charleroi.

Het Rijksarchief te Bergen heeft de inventaris opgemaakt van meer dan 250 strekkende meter kadasterarchief van Charleroi, La Louvière, Bergen, Quaregnon, Zinnik en Edingen. Dit archief en deze inventaris maken het mogelijk de geschiedenis van een woning te reconstrueren of de evolutie van een gemeentegebouw te bestuderen. Kadasterdocumenten ouder dan 100 jaar zijn vrij raadpleegbaar.

Het Rijksarchief heeft een inventaris gepubliceerd met alle notarisminuten die worden bewaard in het Rijksarchief te Bergen: een zoekinstrument op maat van notariskantoren, genealogen en andere onderzoekers.  

Het archief van de Gewestelijke Directie Registratie van Bergen, dat in 2011 naar het Rijksarchief werd overgebracht, is geïnventariseerd en kan voortaan in het Rijksarchief te Bergen worden geraadpleegd. De dossiers handelen onder meer over de ontmanteling van het fort van Aat en de vestingwerken van Bergen, de Eerste en de Tweede Wereldoorlog, nalatenschappen die toekwamen aan de Staat, enz. Kortom, rijk bronnenmateriaal voor familiegeschiedenis, erfgoed en heemkunde.  

07/07/2016 - Digitalisering - Divers
Instructiefilmpje over de zoekrobotten van het Rijksarchief online!

Het Rijksarchief bewaart meer dan 315 kilometer archief. Jaarlijks komt daar, na selectie, meer dan 10 km bij. Hoe begin je te zoeken in die onvoorstelbare berg informatie? Hét werkinstrument om je op weg te helpen is de zoekwebsite http://search.arch.be. In deze instructievideo krijg je, na een korte voorstelling van het Rijksarchief, heel concrete tips over hoe je het maximale uit de zoekrobotten van het Rijksarchief kan halen.

 Klik hier om de instructievideo te bekijken via YouTube

06/07/2016
Gevangenisarchieven geven hun geheimen prijs

Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft zopas nr. 51 (juni-juli 2016) uitgebracht met allerhande nieuws over en van de 10 federale wetenschappelijke instellingen. Op blz. 4 vindt u een artikel over het gevangenisarchief dat in het Rijksarchief kan worden geraadpleegd. De inventarissen van de gevangenissen van Charleroi, Bergen, Verviers, Hoei, Dinant, enz. zijn te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief .

Klik hier om Science Connection nr. 51 (juni-juli 2016) gratis te downloaden

13/04/2016 - Evenementen - Bergen
Studienamiddag over de verering van Sint-Vincentius en Sint-Waltrudis

Zeventien jaar na haar 400ste verjaardag wijdt de broederschap van Sint-Vincentius uit Zinnik op zaterdag 16 april 2016 opnieuw een studienamiddag (14.00u) aan de verering van haar eigen patroonheilige, maar ook van de heilige Waltrudis. Het Rijksarchief te Bergen is co-organisator. Deelname is gratis, inschrijving aanbevolen.

  Lees meer

11/04/2016 - Digitalisering

België beschikt over een unieke reeks registers met bevolkingsstatistieken over de periode 1841-1976. Nergens in Europa zijn er zulke oude, gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. In 2001 kwamen de registers in het Rijksarchief terecht. Ze werden integraal gedigitaliseerd, ontsloten via een databank en zopas online gezet.

Sinds 1976 maken de dorpen Buzet, Liberchies, Luttre, Obaix, Thiméon en Viesville deel uit van de gemeente Pont-à-Celles. Bijna 14 meter archief m.b.t. tot deze dorpen, in 2003 overgedragen aan het Rijksarchief, is dankzij een nieuwe inventaris voortaan beschikbaar voor onderzoek. Belangrijke noot: in 1982 ging een groot deel van het archief van de fusiegemeente Pont-à-Celles verloren bij een brand in het gemeentehuis.

Zopas verscheen een inventaris waarin de rekeningregisters uit de periode 1362-1794 van veertien Henegouwse steden worden beschreven. De 572 rekeningen in kwestie maken deel uit van het archief van de Rekenkamer, bewaard en bijgevolg raadpleegbaar in het Algemeen Rijksarchief in Brussel.

Het muziekarchief van de kapittelkerk Sint-Vincentius in Zinnik heeft uitzonderlijke erfgoedwaarde en kent een lange voorgeschiedenis. Reeds in 1543 liet kroniekschrijver Jacques de Leussauch zich lovend uit over de kunde van de zangers uit zijn streek, die volgens hem konden wedijveren met die van de kathedraal van Kamerijk. Meer dan 13.000 gedrukte en handgeschreven documenten over de muziekgeschiedenis van Zinnik zijn vandaag ontsloten en raadpleegbaar in het Rijksarchief te Bergen.

25/02/2016 - Publicaties

Het Algemeen Rijksarchief heeft een repertorium heruitgegeven dat een overzicht biedt van alle parochies van de Oostenrijkse Nederlanden, de prinsdommen Luik en Stavelot-Malmédy, en het hertogdom Bouillon in 1787.

03/12/2015 - Digitalisering
Update van 1 miljoen pagina’s Burgerlijke Stand

* Toevoeging van nieuwe gemeenten, aktetypen of jaren voor alle provincies.
* Verbetering van fouten in de beschrijvingen + toevoegen van ontbrekende pagina’s.
* Terbeschikkingstelling van de jaren 1914 en 1915.

Enkele steden/gemeenten die ofwel volledig nieuw beschikbaar zijn of waar er nieuwe aktetypen of jaren bij komen:
* Vlaanderen: Boutersem, Erembodegem, Hamme, Kemmel, Lochristi, Mechelen, Moelingen,Tollembeek, Waregem, Zelzate,…
* Brussel: Brussel, Etterbeek, Schaarbeek, Watermaal-Bosvoorde,…
* Wallonië : Ath, Cheratte, Froidmont, Izier, Landenne, Luik, Namen, Neufvilles, Ramelot, Tubeke,…

Veel succes met de opzoekingen in http://search.arch.be!

15/10/2015 - Inventarisatie - Bergen

Het Commissariaat-generaal voor 's Lands Wederopbouw werd in de zomer van 1940 opgericht om tijdens de Tweede Wereldoorlog het stedenbouwkundig beleid in België te coördineren. Na het einde van de oorlog werd in mei 1945 binnen het Ministerie van Openbare Werken een Bestuur voor Stedenbouw opgericht. Het archief van de provinciale afdelingen Henegouwen van beide stedenbouwkundige organen is nu geïnventariseerd.

29/09/2015 - Publicaties - Bergen

Op 20 oktober 2014 organiseerde het Rijksarchief te Bergen in samenwerking met de provincie Henegouwen, het Stadsarchief en de Museumpool van Bergen de studiedag La Grande Guerre à Mons et dans sa région. De akten van deze studiedag zijn nu verschenen.

29/08/2015 - Evenementen - Bergen
Studiedag: Henegouwen 1814-1815. Overgang en breuklijnen

Op 23 september 2015 organiseert het Rijksarchief te Bergen op de site Grand-Hornu een studiedag met de ronkende titel: ‘1814-1815. Van Napoleon I naar Willem I, van het Napoleontisch Keizerrijk naar het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, van het Departement Jemappes naar de Provincie Henegouwen. Overgang en breuklijnen’.

06/08/2015 - Publicaties

Huizenonderzoek wint almaar aan populariteit, niet alleen bij architectuurhistorici, ook bij wie een sterke band heeft met zijn of haar eigen woning. Wie dit onderzoeksterrein wil verkennen, kan terecht bij het Rijksarchief, dat hierover talloze bronnen bewaart. Opzoekingen in dit soort bronnenmateriaal vergen evenwel een flinke dosis geduld. Hierbij een korte leidraad...

06/08/2015 - Inventarisatie - Bergen - ARA

Tijdens de Eerste Wereldoorlog hebben heel wat vrouwen zich onderscheiden in het Verzet. Denk aan Edith Cavell, Jeanne de Belleville, Marie de Croÿ, Louise Thuliez, Marthe Boël, enz. Het Rijksarchief bewaart belangrijke stukken over het verzetsnetwerk Baucq-Cavell, naast archief van prinses Marie de Croÿ.

06/08/2015 - Inventarisatie - Bergen

De Franse Revolutie hechtte veel belang aan de openbaarheid van de wetgeving. Het officiële drukwerk uit de Franse tijd (1794-1810) dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen werd onlangs geïnventariseerd.

09/07/2015 - Evenementen - Bergen
Tentoonstelling: Bergen sloopt zijn stadsmuren. 1865-2015

In Bergen loopt nog tot eind augustus 2015 de tentoonstelling ‘Ouvrir les murs’. De expo toont aan de hand van onuitgegeven documenten, maquettes en computermodellen hoe Bergen in 150 jaar is getransformeerd van een gesloten stad tot de open stad die ze anno 2015 is. Het Rijksarchief te Bergen is co-organisator.

  Lees meer

07/07/2015 - Publicaties - Bergen

De publicatie Guide d'architecture moderne et contemporaine. Mons et Coeur du Hainaut biedt aan de hand van 300 projecten een ongewone kijk op de architectuur in Henegouwen. Het Rijksarchief is co-uitgever van het boek.

Tweehonderd jaar geleden, op 18 juni 1815, werd de beroemde Slag bij Waterloo uitgevochten. Het Rijksarchief bewaart honderden meters archief uit deze periode, raadpleegbaar aan de hand van archiefgidsen, inventarissen, historische studies, … Naar aanleiding van de herdenking dit jaar staan ook enkele evenementen op stapel.

11/06/2015 - Publicaties - Bergen

Vier meter WO I-archief van 30 Henegouwse gemeenten is voortaan ontsloten voor onderzoek. Het archief geeft zeer nuttige informatie over de dagdagelijkse werking van de gemeentelijke instellingen tijdens de bezetting en over de verschillende Duitse gesprekspartners waarmee de gemeentelijke instanties moesten overleggen. De herdenking van 100 jaar Groote Oorlog is hét moment om deze minder gekende heemkundige bron in de kijker te zetten.

11/06/2015 - Evenementen - Bergen
Tentoonstelling in Bergen: Soldaat in het leger van Napoleon of niet? Het lot beslist

Wat zou u verkiezen: in naam van Frankrijk op veroveringstocht trekken door Europa of thuis blijven in Bergen waar het dagelijks leven grote veranderingen ondergaat onder invloed van de Franse Revolutie?
De tentoonstelling Un numéro, un destin au service de Napoléon, rijk geïllustreerd met documenten uit de collecties van het Rijksarchief, laat zien hoe onze voorouders, van de slag bij Jemappes (1792) tot de slag bij Waterloo (1815), op volledig arbitraire basis werden ingelijfd in de Franse legers.

09/06/2015 - Inventarisatie - Aanwinsten

De medewerkers van het project SATURN hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan?

Blokken in het Rijksarchief?

Juni betekent… examens. Op zoek naar een rustige plek om samen met anderen te studeren? Wees welkom in één van onze volgende leeszalen in Brussel (Algemeen Rijksarchief, Rijksarchief te Brussel), Vlaanderen (Antwerpen-Beveren, Brugge, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven) of Wallonië (Aarlen, Bergen, Louvain-la-Neuve, Luik, Namen). Studenten betalen voor een jaarkaart € 10,00, maar krijgen daarvoor de luxe van een studiezaal, waar een sfeer van historisch onderzoek hangt!

SATURN & MONETA: nieuws over onze bestaande en nieuwe archiefprojecten met betrekking tot de FOD Financiën

De projectmedewerkers van SATURN – de ‘archiefploegen Financiën’ – hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan? We geven u enkele onderzoektips. Om naast de specifieke inventarissen ook een algemeen overzicht te kunnen bieden van het archief van de centrale diensten van de FOD Financiën, wordt sinds april 2015 aan een archiefgids, getiteld MONETA, gewerkt.

  MONETA: een archiefgids over de archieven van de FOD Financiën
  SATURN: onderzoektips voor hypotheekarchief

Op 2 maart 1916 schreef rijkswachter Arthur Pollet volgend briefje aan zijn echtgenote: “Zorg goed voor onze Robert en houd moed. Denk vaak aan mij. Dat de familie mij niet vergeet. Ik heb de sacramenten ontvangen. ‘k Wens jullie veel goede moed. Ik heb ook moed. Meer kan ik niet zeggen.” Enkele minuten later werd hij door een Duits executiepeloton gefusilleerd. Het is slechts één van de duizenden getuigenissen die beschreven staan in de pas verschenen inventaris van het archief van de Commissie voor het archief van de Patriottische Diensten (1914-1930).

Op 11 maart 2015 overleed Jean-Christian Servais. Hij was meer dan tien jaar lang een trouwe vrijwilliger van het Rijksarchief te Brussel, waar hij onder meer ruim 11.700 namen invoerde in de zoekrobot Zoeken naar personen.

Het archief van de congregatie van de Dochters van het Heilig Hart van Jezus kwam tussen 2007 en 2011 in het Rijksarchief terecht en is intussen geïnventariseerd. De congregatie werd in 1814 gesticht in Bergen en fusioneerde in 1955 met de Congregatie van de Dochters van Maria (Paridaens) te Leuven. De Dochters van Maria-Paridaens verblijven vandaag in Beaumont. Het archief geeft onder meer duiding over de vastgoedgeschiedenis van verschillende wijken van Bergen. Het bevat ook een kroniek over de congregatie tijdens de Eerste Wereldoorlog.

Het Rijksarchief heeft een overeenkomst afgesloten met de Archeologische Dienst van Wallonië. De doelstelling is om archeologen die actief zijn op de sites van Liernu, Chièvres, Dinant en Namen relevante (ancien régime) bronnen en wetenschappelijke expertise aan te reiken vanuit het Rijksarchief.

27/03/2015 - Archiefbeheer - Aanwinsten

Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar het fenomeen is in heel België merkbaar. In samenspraak met de bisdommen, en met de hulp van vele vrijwilligers, werkt het Rijksarchief mee aan lange termijn oplossingen. Een blik op het bisdom Gent leert dat dit tot mooie resultaten kan leiden.

19/02/2015 - Divers
Procesdossiers en de Bibliografie van de Geschiedenis van België in 'Science Connection'

Het Rijksarchief bewaart vele honderden meters procesdossiers, verspreid over zijn verschillende vestigingen in België. Ontsluiting en valorisatie van dit interessante bronnenmateriaal heeft sinds kort een nieuwe adem gevonden, die wordt toegelicht in het laatste nummer van Science Connection (p. 28 t/m 30). En ook de Bibliografie van de Geschiedenis van België, sinds 2012 gerealiseerd binnen het Rijksarchief, komt aan bod, op p. 20 t/m 23.

10/02/2015 - Publicaties - Bergen

Het biografisch woordenboek bevat een duizendtal steekkaarten met info over overleden persoonlijkheden die door hun daden, ideeën, invloedssfeer of faam hun stempel hebben gedrukt op de geschiedenis van de stad Bergen en omgeving, van de Middeleeuwen tot in de 20ste eeuw. De publicatie is sinds februari 2015 te koop in het Algemeen Rijksarchief en in het Rijksarchief te Bergen.
 

Het archief van de Weldadigheidsburelen en de Commissies voor openbare Onderstand (19de-20ste eeuw) van Hensies en zijn deelgemeenten, dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen, is geïnventariseerd.

22/01/2015 - Evenementen - Bergen
Mons Superstar! Over ideeën en mensen

Wat hebben de wetenschapper Jean-Charles Houzeau, de astronoom Charles Malapert en de feministe Isabelle Blume gemeen? Ontdek het vanaf 24 januari 2015 in de tentoonstelling ‘Mons Superstar! Over ideeën en mensen’.

De tentoonstelling is een organisatie van Mons 2015 – Culturele Hoofdstad van Europa, i.s.m. het Rijksarchief te Bergen, en loopt nog tot 12 april 2015 in de voormalige slachthuizen van Bergen.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd grote schade aangericht aan privébezittingen, waarvoor nadien schadevergoeding kon worden aangevraagd. Het Rijksarchief bewaart honderdduizenden van dergelijke ‘oorlogsschadedossiers'. De dossiers bevatten een schat aan unieke en gediversifieerde informatie, die ongetwijfeld talrijke onderzoekers – zowel vakspecialisten als het grote publiek – van waarde kan zijn.

Om het grote publiek een aanlokkelijk overzicht van het archivalisch patrimonium rond de Eerste Wereldoorlog voor te schotelen, heeft het Rijksarchief een nieuwe website op touw gezet: http://14-18-wallonie.arch.be. U vindt er een uitgebreide waaier van documenten terug: brieven, affiches, foto's, notulen, enz.

Ontsluiting van het archief van het kasteel van Beaumont

De inventaris van het archief van het kasteel van Beaumont (16de – 20ste eeuw) werd afgelopen zomer gepubliceerd (juli 2014). Het archiefbestand met een omvang van 4,5 strekkende meter kan worden geraadpleegd in het Rijksarchief te Bergen. Het bevat onder meer stukken over de families Croÿ, Arenberg, Hennin-Liétard, Riquet en aanverwanten, evenals documenten over het beheer van de landerijen die de familie bezat in Henegouwen, elders in België of in Frankrijk en Nederland. De inventaris kan gratis worden gedownload via de webshop (tabblad “Publicaties”, auteur “Niebes”) en is te koop in brochurevorm via publicat@arch.be (€ 10,00 + verzendingskosten; publicatie 5342).

04/03/2014 - Divers

Op 27 januari 2014 trad het Koninklijk besluit in werking dat een wijziging inhoudt van de regels rond raadpleging van de bevolkings- en vreemdelingenregisters.

Wat verandert er voor u als lezer/klant/partner van het Rijksarchief?

De reorganisatie van de diensten van Patrimoniumdocumentatie (FOD Financiën) leidde ertoe dat in 2011 en 2012 heel wat archieven werden overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen. In de periode 2013-2016 werden/worden nog bijkomende overdrachten gerealiseerd in het kader van het project ‘Archiefploegen Financiën’.

In 2004 leidde een systematische inspectiecampagne bij de archiefdiensten van de vredegerechten van de arrondissementen Charleroi en Bergen tot diverse overdrachten van archief naar het Rijksarchief te Bergen. De inventarissen van de bestanden in kwestie zijn beschikbaar.

Het Rijksarchief publiceerde in 2012 een dossier met praktische raadgevingen voor het beheer van de archieven van kerkfabrieken en van parochies in Wallonië. Kerkfabrieken zijn openbare instellingen en de documenten die ze aanmaken en bewaren vallen onder het toezicht van het Rijksarchief (archiefwet van 24 juni 1955, gewijzigd door de wet van 6 mei 2009 en aangevuld door de koninklijke besluiten van 18 augustus 2009). Parochies daarentegen zijn privéorganisaties die hun archief aan het Rijksarchief kunnen schenken of in bewaring geven.

In 2012 publiceerde het Rijksarchief te Bergen twee inventarissen van de archieven van de ‘kinderrechtbanken’ van Bergen en Charleroi.

In 2012 verscheen de inventaris van de archieven van het Parket van de procureur des Konings bij de rechtbank van Eerste Aanleg van Charleroi. De archieven bieden onder meer interessante pistes voor wie onderzoek doet naar jeugddelinquentie in de jaren 1970 tot 1990.

De archieven van de Correctionele rechtbank van Fontaine-l’Évêque (1795-1798) en vervolgens Thuin (1798-1800), bewaard in het Rijksarchief te Bergen, zijn sinds 2012 open voor onderzoek.

15/12/2008 - Aanwinsten - Bergen

Eind 2008 verwierf het Rijksarchief te Bergen een manuscript uit het begin van de 15de eeuw. De brand in het Rijksarchief te Bergen in mei 1940 en de grote verliezen die daarmee gepaard gingen, maakt de waarde van dit manuscript des te groter. Het gaat om een stuk op perkament dat 70 bladzijden beslaat en dat interessante informatie levert over de stad Bergen en omgeving.

In 2008 verschenen twee inventarissen van archieven die deel uitmaakten van het voormalige ‘fonds français et hollandais’, bewaard in het Rijksarchief te Bergen. Een archiefgids die een jaar eerder verscheen, plaatste de belangrijkste reeksen uit deze bestanden in hun historische context.

De oorsprong van het Rijksarchief te Bergen gaat terug tot het jaar 1788, toen de Staten van Henegouwen beslisten hun archief samen te voegen met dat van de schatkist van de graven van Henegouwen. Later moesten krachtens een Franse wet van 5 brumaire jaar V (26 oktober 1796) alle akten en documenten van de Republiek worden bijeengebracht in de departementshoofdplaatsen. Van 1872 tot 2006 was het Rijksarchief te Bergen gevestigd aan de place du Parc. In 1940 werd het Rijksarchief grotendeels vernield door een Duits luchtbombardement. Op 29 mei 1954 heropende het Rijksarchief te Bergen zijn deuren. Sinds 2006 bevindt het zich op de site “Grands Prés”.

De oorsprong van het Rijksarchief te Bergen gaat terug tot het jaar 1788, toen de Staten van Henegouwen beslisten hun archief samen te voegen met dat van de schatkist van de graven van Henegouwen. Later moesten krachtens een Franse wet van 5 brumaire jaar V (26 oktober 1796) alle akten en documenten van de Republiek worden bijeengebracht in de departementshoofdplaatsen. Tot 1834 lag het archief verspreid over de verdiepingen van drie woningen in de buurt van het stadhuis. Nadien werd het overgebracht naar het gelijkvloers van het voormalige jezuïetenseminarie in de rue des Gades (vandaag rue Marguerite Bervoets). Van 1872 tot 2006 bevond het Rijksarchief zich aan de place du Parc te Bergen, in een vroeger visitandinnenklooster dat in 1796 buiten gebruik werd gesteld en tot 1870 als gevangenis dienst deed.

Op 14 mei 1940 werd het gebouw van het Rijksarchief te Bergen geraakt door Duitse brandbommen die het station van Bergen hadden moeten treffen. Twee derde van het archief ging op in de vlammen, vooral ancien régime-archief maar ook handgeschreven inventarissen die door vele generaties archivarissen waren opgesteld, evenals de registers met gedetailleerde beschrijvingen van het archief en de secretariaatsdossiers. In april 1944 werd het overgebleven archief op verschillende plaatsen in de stad ondergebracht om te vermijden dat geallieerde bombardementen bijkomende schade zouden toebrengen.

Het Rijksarchief te Bergen werd heropgebouwd en opende op 29 mei 1954 de deuren.

De archivarissen hebben steeds een actief verwervingsbeleid van overheids- en privéarchief gevoerd om in Bergen een degelijk Rijksarchief in te richten.

Omdat de archieflokalen stilaan verzadigd geraakten en de bewaaromstandigheden ontoereikend waren verhuisde het Rijksarchief in 2006 naar een nieuw gebouw dat specifiek was ontworpen voor archiefbewaring. Het gebouw heeft een oppervlakte van 12.550 m² en bevindt zich op de site ‘Grands Prés’, in de klederverdieping van de multifunctionele tentoonstellingshal Lotto Mons Expo. De ondergrond is echter moerasachtig en bijzondere voorzorgen moesten dus worden genomen om het archief correct te kunnen bewaren: de kelderruimte kreeg een dubbele wand, waarvan de eerste (sluisvloer en buitenrand) in het water ligt en het gebouw als het ware draagt als een boot terwijl de tweede (vloerplaat) het archief beschermt tegen vocht. De gevels zijn in blauwe hardsteen; daken en gevels zijn bekleed met roestvaststaal.

Bibliografie

De Keyzer W., Archives de l'État à Mons, in : Les Archives de l'État en Belgique. Historique de l'institution et répertoire bio-bibliographique des archivistes, o.l.v. H. Coppens en R. Laurent, Brussel, 1996, p.187-206 (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Miscellanea archivistica. Studia, 150).

De Keyzer W., Le nouveau dépôt des Archives de l’État à Mons, in M. VAN DER EYCKEN en E. HOUTMAN, red., LACH. Liber Amicorum Coppens Herman, Brussel, 2007, p. 89-105 (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën. Studia, 115).

Honnoré (Laurent), Les Archives de l’État à Mons et l’incendie de 1940 : les leçons du passé ? , in Delplancq (Thierry) en Thomas (Catherine), ed., Prévoir l’imprévisible ! La gestion des risques au quotidien dans le monde patrimonial. Actes de la Journée d’études organise au Moulin de Beez (Namen) 22 oktober 2010, Brussel, 2012, p. 51-74 (Archief- en bibliotheekwezen in België, nr. 74).

Honnoré (Laurent), Le nouveau dépôt des Archives de l’État à Mons, in Fr. Hiraux en Fr. Mirguet, ed., De la préservation à la conservation. Stratégies pratiques d’archivage, Louvain-la-Neuve, 2014, p. 151-167 (Publications des Archives de l’Université catholique de Louvain, 31).

Het Rijksarchief te Bergen bewaart meer dan 30 strekkende kilometer archief en heeft een ambtsgebied dat zich uitstrekt over de gerechtelijke arrondissementen Bergen en Charleroi.

Studenten, onderzoekers, liefhebbers van genealogie of geschiedenis kunnen, binnen de perken van de privacybescherming, volgend archief raadplegen in het Rijksarchief te Bergen:

  • regionaal en plaatselijk overheidsarchief uit het ancien régime:
    ° centrale instellingen van het graafschap Henegouwen, schatkist van de graven van Henegouwen, kamer van de clerus van de Staten van Henegouwen, enz.
    ° plaatselijke instellingen: Stad Bergen, Stad Chièvres, heerlijkheid Feluy, hospitaal Sint-Niklaashospitaal te Edingen, enz.

90 % van het ancien régime-archief werd vernield in de brand van 1940. Vandaag heeft nog slechts 150 meter archief betrekking op de instellingen van het ancien régime. Deze bestanden zijn evenwel zeer rijk aan informatie en de verwerving van privaatrechtelijk archief heeft het mogelijk gemaakt een aantal leemtes in de bestanden op te vullen.

  • archief van hedendaagse overheidsinstellingen (na 1795):
    ° hoven en rechtbanken van de gerechtelijke arrondissementen van Charleroi en Bergen: Assisenhof van Bergen, Assisenhof van Hengouwen, burgerlijke rechtbanken, correctionele rechtbanken, jeugdrechtbanken, parketten, enz.  
    ° centraal bestuur (1795-1800) vervolgens prefectuur (1793-1814) van het departement Jemappes.
    ° provinciebestuur ten tijde van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830)
    ° buitendiensten van de overheidsbesturen: bestuur der mijnen van Bergen en Charleroi; hypotheekbewaring, ontvangstbureaus van de registratie, controle van het kadaster, gevangenissen van Bergen en Charleroi, enz.
    ° gemeentebesturen van de gerechtelijke arrondissementen Bergen en Charleroi.
    ° weldadigheidinstellingen: burgerlijke godshuizen en weldadigheidsburelen van Bergen en Zinnik, enz.
    ° kerkfabrieken van de gerechtelijke arrondissementen van Bergen en Charleroi.
     
  • notarisarchief van de gerechtelijke arrondissementen van Bergen en Charleroi: minuten, repertoria en tafels.
     
  • archief van kerkelijke instellingen uit het ancien régime: kapittel van Sint-Vincentius van Zinnik, abdij Bonne-Espérance, abdij Saint-Feuillien te Rœulx, abdij van Onze-Lieve-Vrouw van Épinlieu te Bergen, jezuïetencollege van Bergen, klooster van de Penitentienen te Braine-le-Comte, enz.
     
  • privaatrechtelijk archief:
    ° bedrijfsarchief, voornamelijk van steenkoolactiviteiten van de 18e eeuw tot de jaren 1960:
       ° in de Borinage: Usines et Mines de houille du Grand Homu, Société anonyme des charbonnages d’Hornu et Wasmes
       ° in de regio “Centre”: steenkoolmijnen van Bois-du-Luc te Houdeng-Aimeries, van La Louvière en Sars-Longchamps te Saint-Vaast, van Mariemont-Bascoup te Morlanwelz, van Maurage, van Strépy-Bracquegnies.
       ° in het bekken van Charleroi: steenkoolmijnen van Trieu-Kaisin te Châtelineau, van Bonne-Espérance te Montignies-sur-Sambre.

Ook andere ondernemingen hebben hun archief in bewaring gegeven bij het Rijksarchief te Bergen: Forges, fonderies et usines de la Providence te Marchienne-au-Pont, entreprises Dupont te Fayt-lez-Manage (staalnijverheid), Ateliers Hanrez te Monceau-sur-Sambre (machinebouw).

° archief van families en particulieren die een belangrijke maatschappelijke, politieke of economische rol hebben gespeeld:
   ° families Bonaert, de Bousies de Rouveroy, de Clerque Wissocq de Sousberghe, Dolez, de la Barre, de La Boëssière-Thiennes, de La Roche, Depestre de Seneffe, de Loën d’Enschedé, de Roisin, du Roy de Blicquy, etc.
   ° kasteel van Beaumont, kastelen van Roisin en Fontaine l’Évêque.
   ° oud-ministers Léo Collard, Michel Levie, Fulgence Masson.
   ° advocaat en econoom Charles Périn, de historici Maurice-A. Arnould en Léo Verriest, architect Simon Brigode, enz.

  • parochiearchief
     
  • genealogische bronnen:
    ◦ parochieregisters (16e eeuw-1796) en registers van de burgerlijke stand (1796-1910) op microfilm en online.
    ◦ huwelijkscontracten, verdelingen en testamenten, stamboomuittreksels.
     
  • collectie kaarten en plattegronden (15e-20e eeuw), Popp-plannen (19e eeuw), kadastrale plannen (19e-20e eeuw).
     
  • collecties zegels en zegelafgietsels.
     
  • een wetenschappelijke en administratieve bibliotheek.

Toegangen

De toegangen op de archieven bewaard in het Rijksarchief te Bergen zijn te koop in het Rijksarchief te Bergen en de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kunnen besteld worden via publicat@arch.be

• HONNORÉ Laurent, Guide des fonds et collections des Archives de l'État à Mons, Publicatie nr. 4546, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2006.

Hier vindt u al onze toegangen

Diensthoofd: Laurent Honnoré.

Archivaris: Pierre-Jean Niebes.

Projectmedewerker: SATURN : Abdlemjid Assif.

Onthaal, leeszaal en magazijnbeheer: Loïc Burelle, Laurent Mothy, Damien Pontegnie, Stéphane Vanleynseele, Valérie Vincent.

Onderhoud: Elly Hoencamp, Sabrina Miceli, Sibel Uysal.

Het Rijksarchief bevindt zich in de kelderverdieping van de tentoonstellingshal van Bergen of Lotto Mons Expo, op de site Grands Prés, gelegen op 10 minuutjes wandelen van het station van Bergen.
De bezoekersingang is aan de zijkant van het gebouw (aan de avenue Léo Collard) en is aangegeven met een gele strook op de grond.

Per trein : het station van Bergen is makkelijk bereikbaar vanuit Brussel, Namen, Charleroi, La Louvière-Zuid en Doornik. Raadpleeg de website van de NMBS voor de dienstregeling.

Te voet : Het Rijksarchief van Bergen bevindt zich op 10 minuutjes wandelen van het station van Bergen. Eind januari 2015 werd een voorlopig voetgangersbruggetje aangebracht dat het station verbindt met de site Grands-Prés en het Rijksarchief te Bergen. Op het bruggetje volgt u de richting "Palais des Congrès / Centre commercial" tot voor een bruin gebouw, het MICX (Mons International Congress Xperience). Sla rechts- en vervolgens linksaf rond dit congrescentrum. Steek de rivier La Haine over. U ziet nu het gebouw van Lotto Mons Expo. Sla linksaf in de avenue des Bassins en vervolgens rechtsaf in de avenue Léo Collard. Loop voorbij de hoofdingang van Lotto Mons Expo en neem rechts de voetgangershelling naar de kelderverdieping.

Met de bus vanaf het station van Bergen:
U kan het Rijksarchief te Bergen bereiken met bus nr. 60 die een halte heeft aan de place Léopold, in de nabijheid van het station. Op de site Grands Prés stapt u af aan de halte Mons Expo.
Plan van buslijn 60 Dienstregeling van buslijn 60 te Bergen. Meer info: de website van de Waalse vervoersmaatschappij TEC.

Met de bus, vanuit Bergen en omgeving of verder : het station van Bergen is bereikbaar met de bus vanuit gans de regio Bergen of verder :  Binche (lijn 22), Beaumont (lijn 134/), Maubeuge (lijn 41), enz. Raadpleeg de website van de vervoersmaatschappij TEC voor de dienstregeling.

Met de wagen: Vanaf de autoweg E19-E42 (afrit 24) volgt u de richting “Les Grands Prés”. Aan de eerste rotonde neemt u de avenue Thomas Edison: daar bevindt zich Mons Expo, waar ook het Rijksarchief gevestigd is. Bezoekers van het Rijksarchief kunnen ondanks de werken aan de Grands Prés gratis gebruik maken van de parkings van Lotto Mons Expo. Ook in de avenue Léo Collard kan geparkeerd worden.

Toegang voor personen met beperkte mobiliteit (PBM): Het Rijksarchief verbindt zich ertoe de toegang tot al zijn leeszalen en andere openbare ruimtes te garanderen voor alle gebruikers. In dit kader werden de voorbije jaren reeds aanpassingen aan de gebouwen uitgevoerd zoals aangepaste toiletten voor personen met beperkte mobiliteit, de beschikbaarheid van oprijplaten voor rolstoelen, etc. Hebt u concrete vragen rond de toegang tot het Rijksarchief te Bergen? Contacteer ons via telefoon (+32 (0)65 400 460) of e-mail.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement