Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Rijksarchief te Brussel

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Contact:

Luttrebruglaan 74
1190 Vorst
  Hoe te bereiken ?

T : 02 524 61 15
rijksarchief.brussel@arch.be

Openingsuren:

  • Open op dinsdag, woensdag en donderdag van 9u tot 12u en van 12.30u tot 16.30u (sluiting tussen 12u en 12.30u).
  • Gesloten op maandag, vrijdag, zaterdag, zondag, feest- en brugdagen en tijdens de bestandscontroleweek (maandag 12 tot vrijdag 16 juni 2023). Het personeel is tijdens deze sluitingsdagen niet bereikbaar per telefoon.
  • Het is niet langer verplicht om een afspraak te maken, maar documenten min. 24 uur op voorhand reserveren per e-mail blijft sterk aangeraden.

  Bekijk hier alle sluitingsdagen

05/02/2024

Op maandag 5 februari nam het Rijksarchief tijdens een feestelijke academische zitting na ruim 18 jaar afscheid van Karel Velle als Algemeen Rijksarchivaris. Zowel het personeel van alle Rijksarchiefvestigingen als tal van vertegenwoordigers van het Federaal Wetenschapsbeleid en van partnerinstellingen uit binnen- en buitenland, vrienden en familie tekenden present en gaven Karel Velle een bijzonder hartelijk afscheid. 

23/06/2023 - Divers
Huidige inventarissen van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand vanaf 17 juli 2023 offline

OPGELET! Zes maanden na de lancering van onze nieuwe genealogische website, op maandag 17 juli 2023, zullen zoals aangekondigd de huidige inventarissen (geordend per provincie en gemeente) van de gedigitaliseerde parochieregisters en registers van de burgerlijke stand offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zijn vanaf dan enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s zullen verdwijnen. 

09/06/2023 - Evenementen
Internationale Archiefdag 2023 - Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles?

Op 9 juni is het Internationale Archiefdag: hét moment om eens stil te staan bij een vraag die we héél vaak krijgen… Waarom digitaliseert het Rijksarchief niet alles? Ontdek in deze video onze drie antwoorden!

Leeszaal van het Rijksarchief Brussel (Vorst) gesloten van 30 mei tot en met 16 juni

Door de vele afwezigheden onder het personeel van het Rijksarchief Brussel (Vorst) wordt de leeszaal tijdelijk gesloten van dinsdag 30 mei tot en met vrijdag 16 juni. Deze periode van tijdelijke sluiting omvat ook de bestandscontrole 2023 van het Rijksarchief Brussel. De dienst blijft telefonisch en via mail bereikbaar. Een minimale dienstverlening blijft gewaarborgd.

23/05/2023 - Publicaties
Jaarverslag 2022: de realisaties en uitdagingen van het Rijksarchief als 'collectief geheugen van België'

Ook wie ziende blind is, kan er niet omheen: de maatschappelijke betekenis van archieven groeit. Dat blijkt onder meer uit een toename van het aantal parlementaire vragen over onze werking, maar er zijn nog tal van andere factoren. Ontdek ze in het jaarverslag 2022: een bloemlezing van de uiteenlopende activiteiten van het Rijksarchief. Onze taken zijn divers, maar bevatten tegelijk een rode draad: het beschikbaar maken van zoveel mogelijk betrouwbare informatie voor zoveel mogelijk mensen. Dat is het streefdoel van alle 272 medewerkers, of ze nu voor of achter de schermen werken. Samen zorgden ze voor de verwerking van meer dan 12 km nieuwe archieven, wat het totaal op ruim 385 km beheerd analoog archief brengt. Meer dan 5,5 km archief werd raadpleegbaar gemaakt via inventarissen en andere archieftoegangen. Tijdens meer dan 2 miljoen bezoeken aan onze online zoekomgeving werden meer dan 100 miljoen pagina's geconsulteerd. Maar 2022 bracht ook (nieuwe) uitdagingen en bezorgdheden met zich mee. 

17/01/2023 - Digitalisering - Divers

Goed nieuws voor doorwinterde genealogen en al wie op zoek wil gaan naar sporen van zijn of haar voorouders: de nieuwe website met de genealogische bronnen van het Rijksarchief staat online! De zoekrobot bevat ruim 38,6 miljoen pagina's met geboorte-, doop-, huwelijks-,  overlijdens- en begrafenisakten  evenals de tienjarige tafels voor heel België. Alle bronnen zijn gratis raadpleegbaar. We hopen dat deze langverwachte lancering alle verwachtingen inlost!

De archieven van de Raad van Brabant blijven intrigeren. In een nieuwe inventaris zijn nu de procesdossiers van particulieren aan de beurt, bewaard door de procureur-generaal in de periode 1452-1794. Bijzonder, om verschillende redenen!

Rijksarchief Brussel (Vorst) opnieuw drie dagen per week open

Vanaf 1 oktober is de leeszaal van het Rijksarchief Brussel (Vorst) open op dinsdag, woensdag en donderdag. Het is niet langer verplicht om een afspraak te maken, maar documenten min. 24 uur op voorhand reserveren per e-mail blijft sterk aangeraden.

05/09/2022 - Divers
Wijzigingen op til voor de raadpleging van genealogische bronnen

In het kader van de lancering van een nieuwe genealogische zoekwebsite in het najaar van 2022 zullen bepaalde gedigitaliseerde parochieregisters of registers van de burgerlijke stand tijdelijk niet beschikbaar zijn. Zes maanden na de lancering van deze nieuwe website zullen de huidige inventarissen in de zoekrobot (geordend per provincie en gemeente) offline worden gehaald. De gedigitaliseerde registers zullen dan nog enkel via de nieuwe genealogische website raadpleegbaar zijn. Concreet betekent dit dat de huidige URL’s op termijn zullen verdwijnen. Heb je links naar deze registers verwerkt in een stamboom of op een website? Dan zullen deze na de lancering van de nieuwe website aangepast moeten worden. We doen er alles aan om de overgang zo vlot mogelijk te laten verlopen en danken je alvast voor je begrip.

01/09/2022 - Onderzoek - Evenementen - Brussel - ARA
Studiedag 16 september – Artificiële intelligentie en burgerwetenschap in gerechtelijk archief uit het ancien régime

De archiefwereld staat aan de vooravond van een revolutie. Op basis van vaak eeuwenoude archieven wordt op verschillende plaatsen de aanzet gegeven voor een hele nieuwe onderzoeksinfrastructuur. Door digitalisering, het werken met vrijwilligers, Citizen Science (burgerwetenschap), de toepassing van artificiële intelligentie en het creëren van doorzoekbare bestanden en databanken wordt steeds meer materiaal beschikbaar. Onderzoeksmogelijkheden worden parallel steeds ruimer. Dergelijke projecten plaatsen we centraal in deze workshop in het Algemeen Rijksarchief in Brussel. Laatste dagen om je aan te melden (tot 7 september)! 

Op 20 mei vond in Eupen de Dag van de Nieuwste Geschiedenis plaats: place to be voor Belgische historici van de hedendaagse geschiedenis. Dit jaar stond de tweejaarlijkse conferentie in het teken van het thema ‘publieksgeschiedenis’, met presentaties en discussies over de stand van zaken op dit gebied in België en Europa. Publieksgeschiedenis draait in grote lijnen om de omgang met en de valorisatie van geschiedenis buiten de academische wereld. Het spreekt vanzelf dat archieven in het algemeen en het Rijksarchief in het bijzonder daarover een belangrijke stem hebben.

De voorbije jaren werd in het Rijksarchief Brussel (Vorst) binnen het project Social Hotspots. Procesdossiers als bronnen voor de geschiedenis van de vroegmoderne Nederlanden hard gewerkt aan de inventarisatie van de archieven van de Raad van Brabant, de hoogste rechtbank in het hertogdom Brabant tijdens het ancien régime. 71 meter archief van het Officie-Fiscaal en van de procureur-generaal was vooralsnog niet ontsloten en dus onbekend voor onderzoek. Daar komt met de publicatie van twee gloednieuwe inventarissen nu verandering in.

11/03/2022 - Divers

Op donderdag 10 maart 2022 besliste de Internationale Archiefraad (ICA), waarvan het Rijksarchief een van de stichtende leden is, om alle betrekkingen op te schorten met de vier Russische en Wit-Russische overheidsinstellingen die momenteel lid zijn van de ICA.   

Het Rijksarchief zet steeds meer in op zijn online aanbod. Vrijwel alle inventarissen kan je intussen van thuis uit raadplegen, en in sommige gevallen ook scans van archiefstukken zelf. Maar hoe kiezen we wat we digitaal beschikbaar maken uit onze collecties van meer dan 350 strekkende km? In 2020 organiseerden we hierover een bevraging bij het publiek. De Brabantse volkstellingen uit de 17de en de 18de eeuw, bewaard in het Rijksarchief Brussel (Vorst), scoorden daarbij erg hoog. Benieuwd wie er in je dorp of stad woonde in die jaren? Of heb je misschien voorouders die er leefden? Neem een kijkje via onze zoekrobot! 

09/03/2022 - Onderzoek - Digitalisering - Brussel - ARA

Sinds kort zijn de vonnisboeken van de Raad van Brabant, die worden bewaard in het Rijksarchief Brussel (Vorst), integraal online raadpleegbaar via de zoekrobot van het Rijksarchief en dat kan zonder meer spectaculair worden genoemd. Het gaat om een doorlopende reeks van maar liefst 584 registers, goed voor 318.462 beelden. De historische waarde van deze vonnisboeken is onschatbaar. Ze geven inzicht in vele tienduizenden rechtszaken: van uit de hand gelopen burenruzies over een lap grond of een gemeenschappelijke huismuur, over familievetes inzake erfenissen, tot beroemde rechtszaken waarin opstandsleiders zoals Frans Anneessens ter dood werden veroordeeld.

07/03/2022 - Divers
Solidariteit met de Oekraïense wetenschappelijke gemeenschap

Het Rijksarchief draagt het standpunt van het federaal Wetenschapsbeleid (Belspo) inzake de huidige situatie in Oekraïne mee uit. Alle federale wetenschappelijke instellingen willen collectief hun volwaardige en volledige solidariteit betuigen met de Oekraïense wetenschappelijke en culturele gemeenschap. Specifiek voor de archiefsector onderschrijft het Rijksarchief als stichtend lid de steunbetuiging van de International Council on Archives (ICA) aan de collega's uit de Oekraïense archiefsector.

14/02/2022 - Divers
Volg ons op Facebook!

Op 14 februari 2022 werd de symbolische kaap gerond van 10.000 volgers op de Franstalige Facebook-pagina van het Rijksarchief! Ook aan Nederlandstalige zijde volgen duizenden mensen het reilen en zeilen in het Rijksarchief: enorm motiverend voor iedereen die met hart en ziel mee aan de kar trekt. Dankjewel daarvoor!

03/02/2022 - Divers

Eind januari bereikte ons het droevige nieuws dat dr. Ernest Persoons, ere-Algemeen Rijksarchivaris, overleden is in het WZC Sint Bernardus in Bertem. Het Rijksarchief herinnert en eert Ernest Persoons als een civil servant in de beste betekenis van het woord.

Sinds 2013 hebben de archiefploegen van SATURN al ruim 30 kilometer archief van de FOD Financiën verwerkt. Wegens succes wordt de samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën voor de selectie, inventarisatie en overbrenging van de archieven verlengd tot 2025. Meer nog, omdat er veel extra werk op de plank ligt, wordt het aantal archiefploegen uitgebreid van drie naar vier: één in Vlaanderen, één in Wallonië en twee in Brussel.

17/01/2022 - Archiefbeheer - Divers
Vertragingen in de levering van bewaringsmateriaal

Door de gezondheidscrisis en de krappe papiermarkt kampen we momenteel met abnormaal lange leveringstermijnen voor zuurvrije archiefomslagen en -dozen. We doen er alles aan om onze klanten zo snel mogelijk van dienst te zijn. Met onze excuses voor het ongemak.

Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.

01/04/2021 - Digitalisering

De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.

11/03/2021 - Divers
Het Rijksarchief in 2020: jaarcijfers van een bijzonder jaar

Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.

Het Rijksarchief te Brussel bewaart 215 strekkende meter archief van de Dijle-prefectuur (de latere provincie Brabant), tot voor kort slechts summier ontsloten. Volgens de grondwet van het jaar VIII (1799) vormden de prefecturen een essentiële schakel in de institutionele structuur van de Franse Republiek. Om deze onmisbare bron voor de geschiedenis van de Franse tijd beter te kunnen gebruiken, heeft François Antoine, archivaris bij het Rijksarchief te Brussel, een meer analytische inventaris opgesteld van de dossiers in verband met interne aangelegenheden.

16/10/2020 - Divers

Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …

30/09/2020 - Divers

Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?

16/07/2020 - Aanwinsten - Divers - Brussel

De voorbije decennia legde kunsthistoricus Joan Nica met veel liefde en geduld een indrukwekkende verzameling notities aan, met referenties naar archiefdocumenten over kunst en kunstenaars uit het Brussel van de 16de tot de 18de eeuw. En hij stelt zijn notities nu ter beschikking van het publiek! Ze zijn raadpleegbaar in de leeszaal van het Rijksarchief te Brussel (Vorst): 6.832 pagina’s, ingebonden in 17 delen. De referenties in de nota’s van Joan Nica vormen een unieke toegang op het Brusselse notariaat van de 16de, 17de en eerste helft van de 18de eeuw. 

13/07/2020 - Divers - Brussel

Clément Verdoy, één van de trouwste vrijwilligers van het Rijksarchief te Brussel, is op 8 juli 2020 overleden. Clément was een gepassioneerde genealoog, die zijn genealogische kennis gul deelde met anderen. Het Rijksarchief was en is Clément bijzonder erkentelijk voor zijn jarenlange onvoorwaardelijke vrijwilligersinzet.

01/06/2020 - Divers - Leuven - Brussel

13 jaar lang werkten 150 vrijwilligers, onder coördinatie van Patrick Trio, aan het project ‘Demogen - Huwelijksakten Vlaams-Brabant en Brussel’ (aanvang Burgerlijke Stand tot en met 1910). 631.397 akten werden geanalyseerd, verwerkt in een databank en geïntegreerd in de zoekrobot ‘Zoeken naar personen’. Een ongelooflijke prestatie, waarvoor het Rijksarchief, maar vooral heel de genealogische gemeenschap, de Demogen-vrijwilligers niet genoeg kan bedanken.

03/05/2020 - Divers

De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat  achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.

Top 10 ArchPoll staat online!

Van 30 maart tot 9 april liep de enquête ArchPoll, waarmee we peilden welke archieven (bestanden/bestanddelen) ons publiek graag zo snel mogelijk online wil. Niet minder dan 2.888 mensen brachten hun stem uit: een aantal dat onze verwachtingen ruim overtrof! We willen alle stemmers dan ook bedanken voor hun deelname. Het werd een experiment dat duidelijk naar meer smaakt. En we houden rekening met jullie voorkeur. De top 10 die uit de ArchPoll naar voren kwam, staat intussen online!

  1. Vrijgeleiden uit Wereldoorlog I (nrs. 414-607)
  2. Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw) (nrs. 314-405)
  3. Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw) (nrs. 164-170, 2327-2605 en 8557-8596)
  4. Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794) (nrs. 977-1045)
  5. Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576) (nrs. 1-400)
  6. Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574) (nrs. 618/1-39)
  7. Kortrijkse poortersboeken (1413-1796) (nrs. 1-5)
  8. Archief van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw) (nrs. 3, 22-29, 51-88, 99, 273-286, 288, 298-306, 387-391, 502-511, 689, 710-725, 812-815, 4751-4755)
  9. Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796) (nrs. 1-179)
  10. Repertoria van notarisarchieven uit Bergen (19de-20ste eeuw) (nrs. 1-57)
21/04/2020 - Divers

In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. In België gebeurde dat op 13 maart 2020, na de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) van 12 maart. Het Rijksarchief sloot zijn leeszalen en ging een periode van minimale dienstverlening in. Maar achter de schermen wordt meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek.

In het archief van het Leenhof van Brabant, bewaard in het Rijksarchief te Brussel, bevinden zich o.a. bijna 3.000 processen die gevoerd werden tussen 1434 en 1795. Tot voor kort bestond van deze processen enkel een handgeschreven inventaris uit de 19e eeuw. Archivaris Harald Deceulaer bewerkte deze tot een nieuwe inventaris, met een uitgebreide historische inleiding, en legde ook verbanden met de procesdossiers van de Raad van Brabant.

02/10/2019 - Onderzoek - Evenementen - Brussel

Op 10 september 2019 verdedigde Tom Bervoets, archivaris in het Rijksarchief te Brussel, met succes zijn proefschrift ‘Pleitbezorgers? De parochieclerus voor de Raad van Brabant in de achttiende eeuw’ aan de KU Leuven. Dit doctoraat kwam tot stand binnen het Rijksarchief en steunt in belangrijke mate op de zogenaamde ‘processen van de clerus’ uit het archief van de Raad van Brabant, waarvan de 18e-eeuwse dossiers in het kader van dit onderzoeksproject werden geïnventariseerd. Proficiat, Tom!

30/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties

De Waalse gemeentebesturen krijgen een langverwachte nieuwe archiefselectielijst ter beschikking. Het gaat om een inhoudelijke en vormelijke herziening en aanpassing van een oudere selectielijst die sinds 2005 niet meer herwerkt was. Ook aan Vlaamse zijde is een geactualiseerde versie van de archiefselectielijst voor gemeentearchief beschikbaar, goedgekeurd op 1 juni 2019.

Het archief van de gevangenis van Sint-Gillis werd jarenlang bewaard in afschuwelijke omstandigheden, in vochtige kelders vol schimmels, ratten, muizen en duiven, ondanks herhaald protest van archivarissen van het Rijksarchief. Enkele jaren geleden werd het archief toch overgedragen. En met de digitale publicatie van de inventaris wordt dit moeilijke dossier nu mooi afgerond. De inhoudelijke waarde van het archief kan moeilijk overschat worden…

27/08/2019 - Archiefbeheer - Publicaties
Jaarverslag 2018 over het Archieftoezicht

Het Rijksarchief oefent toezicht uit op het archief- en informatiebeheer van de federale overheid. Daartoe publiceren we richtlijnen en aanbevelingen, verrichten we controlebezoeken en stellen archiefselectielijsten op. Dit zijn overzichten van archiefbescheiden met aanduiding van wat op termijn vernietigd, dan wel naar het Rijksarchief moet worden overgebracht. We verzorgen ook opleidingen voor ambtenaren en verlenen advies bij de bouw en inrichting van archiefruimtes. Welke concrete acties we in 2018 ondernamen om deze missie vorm te geven, lees je in het jaarverslag 'Archieftoezicht' dat nu online staat. De conclusie? Het Rijksarchief vraagt bijkomende mensen en middelen om haar wettelijke toezichtstaak en adviesfunctie naar behoren te kunnen uitoefenen...

23/05/2019
Jaarverslag 2018

269 personeelsleden, ruim 8 km nieuw verworven archief (wat het totaal op 345 km beheerd archief brengt), 656 inspectiebezoeken, 135 publicaties, ... Jaarcijfers zijn voor elke organisatie cruciaal. Ze zorgen voor interne duidelijkheid, maar veruitwendigen daarnaast op transparante wijze hoe de organisatie het voorbije jaar zijn missie en taken vormgaf. Data helpen verantwoording af te leggen naar beheersorganen toe en kunnen ingezet worden om op het beleid te wegen. Op welke domeinen gaan we voor- of achteruit? Ontdek het in het Jaarverslag 2018!

30/04/2019 - Brussel

De minister bevoegd voor onderzoek in de Federatie Wallonië-Brussel, Jean-Claude Marcourt, heeft een subsidie van € 60.000 toegekend ter ondersteuning van een interuniversitair project. Het consortium dat daarvoor werd opgericht, wordt gecoördineerd door de vzw La Fonderie, terwijl de wetenschappelijke coördinatie wordt waargenomen door het Rijksarchief te Brussel. Concreet bestaat het consortium uit de ULB, het Centrum voor geschiedenis van wetenschappen en techniek van de universiteit van Luik, de pool geschiedenis en sociologie van het leefmilieu van de universiteit van Namen, het Earth and Life Institute van de UCL, Brusselfabriek - Sociaal en Industrieel Patrimonium, en het Rijksarchief.

01/03/2019 - Digitalisering

Onze zoekrobot is geüpdatet! Raadpleeg vanaf nu gratis 34,6 miljoen bladzijden met parochieregisters en registers van de burgerlijke stand.

Het Rijksarchief nam op 13 februari 2019 met veel belangstelling kennis van de tekst van het Memorandum 2019-2024 dat de Association des Archivistes francophones de Belgique heeft voorbereid met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019. De tekst is het resultaat van een brede denkoefening en stelt voor de diverse beleidsniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, regionaal) acties voor die zouden kunnen ondernomen worden, gestaafd met onderbouwde argumenten.  

01/03/2019 - Onderzoek

Ik ben opgeklommen in mijn stamboom tot ca. 1600, en dus tot de oudste parochieregisters. Is het mogelijk om oudere gegevens te vinden, en zo ja: hoe?”

Het Rijksarchief bewaart talrijke brieven en duizenden doodsberichten van soldaten die waren ingelijfd in de legers van Napoleon. Een nieuwe publicatie uit 2019 behandelt 150 van dergelijke brieven die werden geschreven tussen 1800 en 1814. De genealogische gegevens uit de doodsberichten van de soldaten van de Franse departementen kunnen bovendien online geraadpleegd worden.  

20/12/2018 - Inventarisatie - Brussel

1 september 1923, 11.58u, de vlakte van Kanto, Japan. Honshu, het belangrijkste eiland van het Land van de Rijzende Zon, wordt getroffen door een aardbeving met een magnitude van 7,9 tot 8,4. Ook steden met een grote bevolkingsdichtheid zoals Tokio en Yokohama worden zwaar getroffen. Honderdduizenden inwoners en gebouwen verdwijnen in de catastrofe, die wereldwijd wordt gevolgd. In een tijd waarin van grote reddingsoperaties nog geen sprake was, komt toch solidariteit op gang met het lijden van een bevolking die zich aan het andere eind van de aardbol bevindt. Vrijwilligster Véronique Brasseur heeft het archief bestudeerd dat hierover wordt bewaard in het Rijksarchief te Brussel.

18/12/2018 - Publicaties
Nieuw nummer van Science Connection verschenen

Het meest recente nummer van Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft opnieuw enkele Rijksarchiefartikels in de aanbieding: lees over de uitbouw van een federaal webarchief (blz. 32-34), het kennisplatform Temas (blz. 39-42) of de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van WO I  (2014-2018, De herdenkingen lopen ten einde maar het onderzoek gaat verder, blz. 43-46). Veel leesplezier!

11/11/2018 - Evenementen - Divers - Onderzoek
100 jaar Groote Oorlog: volg ons op Facebook

In het kader van de honderdste verjaardag van de Wapenstilstand van de Groote Oorlog kan je elke dag van november 2018 op de Facebook-pagina van het Rijksarchief kennismaken met een van de aspecten van dit gruwelijke conflict. Het Rijksarchief bewaart in zijn verschillende vestigingen talrijke archiefbestanden over de Eerste Wereldoorlog.

30/10/2018 - Digitalisering

Het Rijksarchief bewaart een enorme collectie kaarten en plattegronden, waarvan sommige meer dan 500 jaar oud zijn. Meer dan 112.000 exemplaren werden reeds gedigitaliseerd, en ruim 78.000 daarvan kunnen digitaal geraadpleegd worden in de leeszalen van het Rijksarchief. Via Cartesius zijn ca. 32.000 kaarten bovendien online toegankelijk.

De late 17e eeuw is een wat mysterieuze periode, die historici nog maar weinig hebben bestudeerd. Een nieuwe inventaris werpt nieuw licht op dit tijdvak. Het gaat om procesdossiers van de Raad van Brabant over de adel. De adel speelde in deze periode een belangrijke maatschappelijke, militaire en politieke rol. De 1.400 dossiers die staan beschreven in de nieuwe inventaris bieden een schat aan informatie voor de lokale geschiedenis van honderden dorpen uit het ancien régime (o.a. over molens, hoeves, kastelen,…), naast een massa aan biografische en genealogische data.

27/09/2018 - Archiefbeheer

Sinds 25 mei 2018 is de ‘Algemene Verordening Gegevensbescherming’, beter bekend als de ‘GDPR’, in de Europese Unie van kracht, dus ook in België. Wat verandert er concreet voor het Rijksarchief en voor jou als gebruiker? 

Gratis toegang tot de leeszalen: reportages in de Rijksarchieven te Luik en Louvain-la-Neuve

Sinds 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we ervoor zorgen dat elke burger toegang heeft tot het archief. Onze archiefdiensten beheren documenten van hoven en rechtbanken, parochieregisters, archief van overheidsbesturen, notarissen, de privésector en particulieren. Kortom, een walhalla voor al wie genealogisch of geschiedkundig onderzoek wil voeren! Bekijk de reportages die door lokale televisiezenders in het Luikse en Waals-Brabant werden gedraaid in respectievelijk het Rijksarchief te Luik en het Rijksarchief te Louvain-la-Neuve.

Gratis lezerskaart voor iedereen

Vanaf 1 juni 2018 is de toegang tot de 19 leeszalen van het Rijksarchief gratis. Met deze maatregel willen we de toegankelijkheid van de archieven die we beheren maximaal garanderen. De online raadpleging van archief, ook die van de genealogische bronnen zoals de parochieregisters en de registers van de burgerlijke stand van meer dan 100 jaar oud, blijft gratis. De tarieven voor opzoekingen en reproducties (op afstand) worden daarentegen gevoelig verhoogd. Het nieuwe tarief voor prestaties van het Rijksarchief werd op 25 mei 2018 ondertekend door de staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid en zal eerstdaags worden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het tarief was sinds 2011 niet meer aangepast of geïndexeerd. Een aanpassing en afstemming op de werkelijke kosten van bepaalde prestaties drong zich op.

29/05/2018 - Digitalisering - Brussel

In 2010 besloot een groepje Brusselse vrijwilligers om de klappers op de Brusselse parochieregisters digitaal te beschrijven. Vandaag, acht jaar later, is hun databank met Brusselse doopgegevens afgewerkt. De ca. 500.000 namen uit de beschrijvingen van Clément, Roger, Robert, Michel en wijlen Aimée zijn geïntegreerd in onze zoekrobot Zoeken naar personen. Zo wordt het een fluitje van een cent om na te gaan of één van jouw voorouders gedoopt werd in Brussel!

25/05/2018 - Divers
Wat doet het Rijksarchief in het kader van de Algemene Verordening Gegevensbescherming?

Op 25 mei 2018 trad de Algemene Verordening Gegevensbescherming in werking. Deze nieuwe Europese wetgeving, beter bekend onder de Engelse afkorting GDPR, zorgt ervoor dat jouw persoonsgegevens beter worden beschermd en dat je er meer controle over hebt. We verzekeren alle nieuwsbriefabonnees van het Rijksarchief dat enkel hun e-mailadres in onze databank zit. We gebruiken dit adres niet voor andere doeleinden en delen het ook niet met derden. Als je onze nieuwsbrief wil blijven ontvangen, moet je niets doen. Wil je je voorkeuren aanpassen of wil je je uitschrijven? Dat kan via de link onderaan elke nieuwsbrief, of via deze link.

Nieuwe parochieregisters online

Update van de parochieregisters! Er zijn duizenden nieuwe scans beschikbaar via onze zoekrobot, waaronder registers van Izegem, Menen, Meulebeke, Ronse, Tielt, Werken, Oudenaarde, Roeselare, Wervik, Herne, Sint-Pieters-Kapelle, Waimes, Zele, Herfelingen, Donceel, Angleur, Denderleeuw, Hergenrath, en Gent. Daarnaast werden alle foutmeldingen van de laatste twee jaar gecontroleerd en aangepast. Er zijn nu 27.803 registers of 5.705.858 pagina’s beschikbaar! De update van de burgerlijke stand is voorzien voor begin april. Blijf op de hoogte via de website of via Facebook.

Vanaf midden maart 2018 wordt voor het aanvragen van documenten in onze leeszalen een nieuwe interface in gebruik genomen. De aanvraag wordt hiermee gebruiksvriendelijker en eenvoudiger. De vernieuwing kadert binnen de lancering van een nieuw archiefbeheersysteem.

Het Rijksarchief biedt via zijn online zoekrobotten gratis toegang tot miljoenen gedigitaliseerde archiefdocumenten: een rijk aanbod aan genealogische bronnen, maar ook archieven over de Eerste Wereldoorlog, 38.000 zegelafgietsels, historische kadasterplannen, … Even belangrijk is het om goed te beseffen wat nog niet online beschikbaar is. Wie enkel online zoekt in de meer dan 330 km archief die het Rijksarchief bewaart, mist een groot deel van de koek.

06/12/2017 - Divers - Brussel - ARA

Op 17 juli 1800 wordt in Antwerpen een baby geboren, zoon van Théodore Pierre Triest en Anne Catherine Van Campenhout. De ouders zijn afkomstig van Brussel, maar verblijven voor zaken in Antwerpen. Het kind krijgt de naam Jean Triest. 217 jaar na zijn geboorte werd de familiegeschiedenis van Jean Triest, net zoals tientallen andere familiegeschiedenissen, gereconstrueerd door onze Demogen-vrijwilligers. Lees het volledige verhaal!

In 2017 werd de 500e verjaardag van de protestantse Reformatie herdacht. Naar aanleiding hiervan hebben het Algemeen Rijksarchief en het Waals Erfgoedinstituut samen een boek uitgebracht over het protestants patrimonium in Wallonië. De publicatie is te koop vanaf 18 december 2017.

25/10/2017 - Archiefbeheer - Brussel - ARA

De verhuis van de Directie Vervoersinfrastructuur van de FOD Mobiliteit en Vervoer (Beliris) naar een nieuwe site in Sint-Joost-ten-Node eerder dit jaar bracht voor het Rijksarchief de vraag mee naar de selectie, de overbrenging en de desgevallende vernietiging van het archief van deze administratie. Een mobiele archiefploeg beoordeelde en verwerkte bijna 1,2 strekkende kilometer documenten die werden bewaard in de twee vestigingen van Beliris.

04/10/2017 - Aanwinsten - Brussel

Het Rijksarchief verwerft elk jaar meer dan 10 km, in hoofdzaak hedendaags, archief. De verwerving van een 15de-eeuwse pauselijke bul is zonder meer uitzonderlijk. Wordt een dergelijk document dan gekocht? En wat is het waard? Het behoort tot het openbaar domein, en is van onschatbare waarde. De bul in kwestie kwam dankzij de opmerkzaamheid van het Brusselse Veilinghuis Henri Godts terecht waar ze hoort, kosteloos.

Het Rijksarchief te Brussel is verhuisd naar een groter en moderner gebouw. Op 1 september openen de deuren van de nieuwe locatie in Vorst en verandert de naam in kortweg ‘Rijksarchief te Brussel’. Het nieuwe adres? Luttrebruglaan 74, 1190 Vorst. Wees welkom!

25/08/2017 - Archiefbeheer

Op de website van het Rijksarchief is een geactualiseerde versie van de selectielijst voor de archieven van de lokale politie beschikbaar. De vernieuwde selectielijst kwam tot stand dankzij de input en medewerking van tal van politiemedewerkers, en dankzij de gewaardeerde steun van de Vaste Commissie van de Lokale Politie, die ook instond voor de officiële goedkeuring ervan.

Tussen april en september 2017 werd meer dan 14 km archief van Anderlecht naar Vorst verhuisd en ook vanuit het Algemeen Rijksarchief 2 - Depot Joseph Cuvelier vertrok 7,7 km archief richting Vorst. De archieven staan opnieuw netjes in de rekken en de nieuwe leeszaal is bijna klaar voor gebruik. Wees welkom op onze nieuwe locatie in Vorst vanaf 1 september 2017!

09/06/2017 - Archiefbeheer

Eind maart 2017 werd een wetswijziging goedgekeurd inzake de organisatie van de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. In de nieuwe wettekst zijn diverse bepalingen i.v.m. het archief van deze diensten opgenomen. Er wordt onder meer voorzien in een verlenging van de termijn waarin de Veiligheid van de Staat haar archief moet overbrengen naar het Rijksarchief, wat het Rijksarchief betreurt. Maar er zijn vanuit archiefperspectief ook positieve signalen op te vangen in dit dossier.

Procesdossiers uit de vroegmoderne periode zijn een erg rijke bron, die veel prijs geeft over het dagelijks leven van onze voorouders. Van de 15de tot de 18de eeuw was de Raad van Brabant de belangrijkste rechtbank in het Hertogdom Brabant en de “Landen van Overmaas”. In het Rijksarchief te Brussel wordt sinds tien jaar hard gewerkt om de procesdossiers van deze rechtbank te ontsluiten voor het publiek. Recent verschenen vijf nieuwe inventarissen.

16/05/2017 - Digitalisering

Op 16 mei 2017 werd de onlinecollectie historische kadasterplannen en -documenten uit de eerste helft van de 19de eeuw gelanceerd in aanwezigheid van de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid. De creatie van het ‘primitief’ (in de zin van ‘eerste’) kadaster in de eerste helft van de 19de eeuw ging gepaard met de opmaak van tienduizenden kaarten en van de ‘processen-verbaal van afpaling van gemeentegrenzen’. Dankzij een scanningsoperatie van Financiën staan al deze stukken nu online, via de zoekrobot van het Rijksarchief. Nieuwsgierig? Bekijk ons filmpje! Overtuigd? Duik online in de collectie (ca. 85.000 beelden)!

04/05/2017 - Divers

Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.

Dankzij de verhuis van het Rijksarchief te Brussel van Anderlecht naar een grotere locatie in Vorst konden enkele archiefbestanden die noodgedwongen elders werden bewaard naar hun rechtmatige plek verhuizen. Zo verhuisden een aantal archiefbestanden m.b.t. ‘Justitie’ vanuit het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier naar het Rijksarchief te Brussel (Vorst), waar ze sinds september 2017 raadpleegbaar zijn.

Het Rijksarchief tekent present op het 'Salon des Mandataires'

Het Rijksarchief nam op donderdag 16 en vrijdag 17 februari 2017 deel aan het Salon des Mandataires in Marche-en-Famenne: een evenement voor lokale overheden uit het Waals Gewest. In het kader van het project 'Lokaal archief Wallonië' gaven rijksarchivarissen er advies over archiefbeheer aan de administratieve en politieke verantwoordelijken van lokale instellingen.

21/12/2016 - Archiefbeheer

Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.

Overdrachten en ontsluiting van gerechtelijk archief? Kijk zelf hoever we staan

Het vijfjarig programma Interuniversitaire Attractiepool ‘Justice & Populations’ is een samenwerkingsverband van 14 universiteiten en federale wetenschappelijke instellingen. Het vertrekpunt is een bottom up-benadering van justitie, met aandacht voor de interacties tussen instellingen, sociale groepen en individuen, van de late 18de eeuw tot vandaag. Projectmedewerkers Christophe en Delphine lichten de twee doelstellingen van dit project toe die voor het Rijksarchief belangrijk zijn: het wegwerken van de achterstanden in de ontsluiting van gerechtelijk archief uit de 19de en de 20ste eeuw, en de overbrenging van archieven die nu nog her en der aanwezig zijn in verschillende rechtbanken of gevangenissen.

 Bekijk de projectfilm om te zien hoever we staan!

25/11/2016 - Digitalisering

In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.

Mededeling aan de bezoekers en partners van het Rijksarchief

Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot  informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.

Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris

04/10/2016 - Publicaties

U bent nieuwsgierig naar de geschiedenis van uw huis of van ander privévastgoed? In september 2016 verscheen een boek van Laurence Druez, werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, dat onderzoekers die de geschiedenis van een woning willen achterhalen wegwijs maakt in de talloze bronnen die in dit verband worden bewaard, onder meer bij het Rijksarchief.

Het archief van de provincie Brabant over subsidies en aankopen van de gemeenten en Commissies voor Openbare Onderstand (de huidige Openbare Centra voor Maatschappelijk Welzijn) is geïnventariseerd. De 19 strekkende meter archief, bewaard in het Rijksarchief te Brussel, is een mooie illustratie van de voogdijbevoegdheden van de provincies.

Vrijwilliger in het Rijksarchief? Bekijk het filmpje en krijg de smaak te pakken!

De vrijwilligers van het Rijksarchief zetten zich via projecten zoals Demogen en Notarius dag in dag uit enthousiast in om eindeloze reeksen genealogische bronnen en notarisakten te analyseren en in te voeren in databanken. Het resultaat van hun werk wordt verwerkt in de zoekrobot Zoeken naar Personen en geraadpleegd door genealogen in binnen- en buitenland. Ook voor het wetenschappelijk onderzoek is de verzameling van “new data” van onschatbare waarde. Bekijk het filmpje waarin enkele vrijwilligers zelf uitleggen hoe ze te werk gaan en waarin voor hen de waarde van hun monnikenwerk schuilt. Professor Koen Matthijs van de KU Leuven licht op zijn beurt toe hoe dataverzameling cruciaal is voor zijn vakgebied, de historische demografie.

 Klik hier om het filmpje over de vrijwilligers van het Rijksarchief te bekijken.

Voortaan kan in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier meer dan een eeuw archief van het Parket-Generaal bij het Hof van Beroep te Brussel worden geraadpleegd. Het archief bevat onder meer stukken over criminele, correctionele, burgerlijke en financiële zaken uit de provincies Brabant, Henegouwen en Antwerpen. Documenten ouder dan 100 jaar zijn vrij raadpleegbaar.

Na de Tweede Wereldoorlog kende België een sterke economische en demografische groei, die hand in hand ging met een grote bouwactiviteit. Het Rijksarchief te Brussel bewaart in een bijzonder archiefbestand bijna 15.000 bouwvergunningen mét plannen die deze bouwexpansie mooi illustreren. Recent werden de vergunningen en plannen raadpleegbaar via een digitale inventaris.

07/07/2016 - Digitalisering - Divers
Instructiefilmpje over de zoekrobotten van het Rijksarchief online!

Het Rijksarchief bewaart meer dan 315 kilometer archief. Jaarlijks komt daar, na selectie, meer dan 10 km bij. Hoe begin je te zoeken in die onvoorstelbare berg informatie? Hét werkinstrument om je op weg te helpen is de zoekwebsite http://search.arch.be. In deze instructievideo krijg je, na een korte voorstelling van het Rijksarchief, heel concrete tips over hoe je het maximale uit de zoekrobotten van het Rijksarchief kan halen.

 Klik hier om de instructievideo te bekijken via YouTube

06/07/2016
Gevangenisarchieven geven hun geheimen prijs

Science Connection, het magazine van het Federaal Wetenschapsbeleid, heeft zopas nr. 51 (juni-juli 2016) uitgebracht met allerhande nieuws over en van de 10 federale wetenschappelijke instellingen. Op blz. 4 vindt u een artikel over het gevangenisarchief dat in het Rijksarchief kan worden geraadpleegd. De inventarissen van de gevangenissen van Charleroi, Bergen, Verviers, Hoei, Dinant, enz. zijn te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief .

Klik hier om Science Connection nr. 51 (juni-juli 2016) gratis te downloaden

11/04/2016 - Digitalisering

België beschikt over een unieke reeks registers met bevolkingsstatistieken over de periode 1841-1976. Nergens in Europa zijn er zulke oude, gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. In 2001 kwamen de registers in het Rijksarchief terecht. Ze werden integraal gedigitaliseerd, ontsloten via een databank en zopas online gezet.

Archivarissen van het Rijksarchief zijn samen met enthousiaste vrijwilligers al jaren bezig met de ontsluiting van de procesdossiers van de Raad van Brabant. Hun jongste vrucht is een inventaris die ruim 3.000 procesdossiers van particulieren beschrijft.  De processen schetsen een zeer levendig beeld van het dagelijks leven in late 18de eeuw, maar ook voor onderzoek naar de Brabantse Omwenteling bevatten ze een schat aan informatie.

Archieven van gemeenten bieden zeer interessante gegevens voor de lokale geschiedenis. Jammer genoeg werden (en worden!) sommige lokale archieven verwaarloosd, en is heel wat historisch patrimonium verloren gegaan. In Vorst werd enkele jaren geleden een kentering ingezet, waarvan de publicatie van de inventaris van het gemeentearchief het levende bewijs vormt!

25/02/2016 - Publicaties

Het Algemeen Rijksarchief heeft een repertorium heruitgegeven dat een overzicht biedt van alle parochies van de Oostenrijkse Nederlanden, de prinsdommen Luik en Stavelot-Malmédy, en het hertogdom Bouillon in 1787.

In het Rijksarchief te Brussel wordt meer dan 2 km archief bewaard van honderden notarissen die actief waren in de Brusselse regio tussen de 16de eeuw en ruwweg 1940. Het probleem was echter dat je steeds de naam van de notaris en de datum van de akte moest kennen om iets te kunnen terugvinden over een persoon, een familie, of één van je voorouders. Dankzij de nota’s van Fernand de Jonghe d’Ardoye is daar nu verandering in gekomen.

03/12/2015 - Digitalisering
Update van 1 miljoen pagina’s Burgerlijke Stand

* Toevoeging van nieuwe gemeenten, aktetypen of jaren voor alle provincies.
* Verbetering van fouten in de beschrijvingen + toevoegen van ontbrekende pagina’s.
* Terbeschikkingstelling van de jaren 1914 en 1915.

Enkele steden/gemeenten die ofwel volledig nieuw beschikbaar zijn of waar er nieuwe aktetypen of jaren bij komen:
* Vlaanderen: Boutersem, Erembodegem, Hamme, Kemmel, Lochristi, Mechelen, Moelingen,Tollembeek, Waregem, Zelzate,…
* Brussel: Brussel, Etterbeek, Schaarbeek, Watermaal-Bosvoorde,…
* Wallonië : Ath, Cheratte, Froidmont, Izier, Landenne, Luik, Namen, Neufvilles, Ramelot, Tubeke,…

Veel succes met de opzoekingen in http://search.arch.be!

De (voormalige) provincie Brabant oefende een administratief toezicht uit op de giften en legaten aan kerkfabrieken, burelen van weldadigheid/OCMW’s, gemeenten of hulporganisaties zoals het Rode Kruis. De dossiers over deze giften en legaten vormen geschikt studiemateriaal voor de geschiedenis van het schenken aan en steunen van goede doelen. De analyse ervan door vrijwilligers leverde 3.542 nieuwe namen op in de zoekrobot ‘Zoeken naar Personen’.

28/09/2015 - Digitalisering - Brussel - ARA

Halverwege de 19de eeuw werden alle gemeentelijke wegen en paden geïnventariseerd. Dit gigantisch werk heeft vandaag nog altijd administratief nut. De Atlas die uit deze inventarisatie voortkwam, is een eersterangsbron voor het beslechten van geschillen tussen particulieren en gemeentelijke overheden, maar ook voor de studie van de geschiedenis van de openbare weg en meer in het algemeen van de ruimtelijke ordening. Na de splitsing van de provincie Brabant kwam de betrokken archiefreeks terecht bij drie verschillende bestuurlijke entiteiten.

Pogingen tot oplichting via e-mail, zogenaamde voorschotfraude, zijn helemaal niet zo nieuw als we graag denken. Een projectmedewerker van het IUAP-project 'Justice & Populations: The Belgian Experience in International Perspective, 1795-2015' vond bij het inventariseren van het archief van de gerechtelijke politie van Brussel een staaltje van voorschotfraude terug, op naam van de mysterieuze "Prisonnier espagnol"…

06/08/2015 - Publicaties

Huizenonderzoek wint almaar aan populariteit, niet alleen bij architectuurhistorici, ook bij wie een sterke band heeft met zijn of haar eigen woning. Wie dit onderzoeksterrein wil verkennen, kan terecht bij het Rijksarchief, dat hierover talloze bronnen bewaart. Opzoekingen in dit soort bronnenmateriaal vergen evenwel een flinke dosis geduld. Hierbij een korte leidraad...

06/07/2015 - Digitalisering - Brussel

Er wordt geschat dat de laatmiddeleeuwse stad Brussel enkele tienduizenden inwoners telde. Daarenboven werd de stad bezocht door talloze handelaars, leden van het hof, reizigers, deputaties, vluchtelingen en gelukszoekers. Maar wie waren al die mensen die leefden, woonden, werkten en vertoefden in Brussel? In de zoekrobot Zoeken naar personen is een nieuwe databank geïntegreerd met gegevens van 33.000 personen die leefden of werkten in middeleeuws Brussel (tot 1600).

Op 1 mei 2015 ging Michel Van der Eycken, hoofd van het departement ‘Brussel’, na meer dan 34 jaar trouwe dienst bij het Rijksarchief met pensioen. Bij zijn afscheid kreeg Michel een Liber Amicorum overhandigd, gestructureerd rond de thema’s ‘Archieven, archivistiek en internationale samenwerking tussen archieven’, ‘Duitse orde’ en ‘Lokale geschiedenis van Brabant en Limburg’.

In 1995 werd de unitaire provincie Brabant gesplitst in de nieuwe provincies Vlaams- en Waals-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat deze verdeling het niet eenvoudig maakt om informatie over de oorspronkelijke provincie terug te vinden, spreekt voor zich. Het archief dat destijds nog administratief nut had, werd immers verdeeld over de verschillende rechtsopvolgers van de unitaire provincie Brabant. Het Rijksarchief doet al een aantal jaren belangrijke inspanningen om dit ‘archiefkluwen’ te ontwarren.

09/06/2015 - Inventarisatie - Aanwinsten

De medewerkers van het project SATURN hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan?

Naast het toegankelijk maken van de eigen collecties ondersteunt het Rijksarchief ook de ontsluiting van bijzondere archiefbestanden in externe archiefbewaarplaatsen. Zopas werd de inventaris van het vroegmoderne officialiteitsarchief, bewaard in het Aartsbisschoppelijk Archief van Mechelen, gepubliceerd.

Blokken in het Rijksarchief?

Juni betekent… examens. Op zoek naar een rustige plek om samen met anderen te studeren? Wees welkom in één van onze volgende leeszalen in Brussel (Algemeen Rijksarchief, Rijksarchief te Brussel), Vlaanderen (Antwerpen-Beveren, Brugge, Gent, Hasselt, Kortrijk, Leuven) of Wallonië (Aarlen, Bergen, Louvain-la-Neuve, Luik, Namen). Studenten betalen voor een jaarkaart € 10,00, maar krijgen daarvoor de luxe van een studiezaal, waar een sfeer van historisch onderzoek hangt!

SATURN & MONETA: nieuws over onze bestaande en nieuwe archiefprojecten met betrekking tot de FOD Financiën

De projectmedewerkers van SATURN – de ‘archiefploegen Financiën’ – hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan? We geven u enkele onderzoektips. Om naast de specifieke inventarissen ook een algemeen overzicht te kunnen bieden van het archief van de centrale diensten van de FOD Financiën, wordt sinds april 2015 aan een archiefgids, getiteld MONETA, gewerkt.

  MONETA: een archiefgids over de archieven van de FOD Financiën
  SATURN: onderzoektips voor hypotheekarchief

Op 11 maart 2015 overleed Jean-Christian Servais. Hij was meer dan tien jaar lang een trouwe vrijwilliger van het Rijksarchief te Brussel, waar hij onder meer ruim 11.700 namen invoerde in de zoekrobot Zoeken naar personen.

27/03/2015 - Archiefbeheer - Aanwinsten

Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar het fenomeen is in heel België merkbaar. In samenspraak met de bisdommen, en met de hulp van vele vrijwilligers, werkt het Rijksarchief mee aan lange termijn oplossingen. Een blik op het bisdom Gent leert dat dit tot mooie resultaten kan leiden.

Dit jaar wordt de 200ste verjaardag van de Slag bij Waterloo herdacht. Sinds Napoleon op 18 juni 1815 werd verslagen door een internationale coalitie van Engels-Hollandse legers onder leiding van Wellington en Pruisische troepen onder commando van Blücher, staat Waterloo internationaal op de kaart. Maar kent u de geschiedenis van Waterloo vóór 1815?

19/02/2015 - Divers
Procesdossiers en de Bibliografie van de Geschiedenis van België in 'Science Connection'

Het Rijksarchief bewaart vele honderden meters procesdossiers, verspreid over zijn verschillende vestigingen in België. Ontsluiting en valorisatie van dit interessante bronnenmateriaal heeft sinds kort een nieuwe adem gevonden, die wordt toegelicht in het laatste nummer van Science Connection (p. 28 t/m 30). En ook de Bibliografie van de Geschiedenis van België, sinds 2012 gerealiseerd binnen het Rijksarchief, komt aan bod, op p. 20 t/m 23.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd grote schade aangericht aan privébezittingen, waarvoor nadien schadevergoeding kon worden aangevraagd. Het Rijksarchief bewaart honderdduizenden van dergelijke ‘oorlogsschadedossiers'. De dossiers bevatten een schat aan unieke en gediversifieerde informatie, die ongetwijfeld talrijke onderzoekers – zowel vakspecialisten als het grote publiek – van waarde kan zijn.

13/10/2014 - Publicaties - Luik - Brussel - ARA

Op 11 maart 2013 werd in het Algemeen Rijksarchief de druk bijgewoonde studiedag ‘Het pleit is in den zak! Procesdossiers uit het ancien régime en hun perspectieven voor historisch onderzoek’ georganiseerd. De acta van de studiedag werden in 2014 gepubliceerd.

04/03/2014 - Divers

Op 27 januari 2014 trad het Koninklijk besluit in werking dat een wijziging inhoudt van de regels rond raadpleging van de bevolkings- en vreemdelingenregisters.

Wat verandert er voor u als lezer/klant/partner van het Rijksarchief?

Rechtbank- en gevangenisarchieven overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief 2 – depot Joseph Cuvelier

Het archief van Justitie en van de hoven en rechtbanken van het arrondissement Brussel werd overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. Drie archiefreeksen blijven – in het kader van een IAP-onderzoeksprogramma – nog in het Rijksarchief te Brussel voor inventarisatie en verpakking:

  • de notitieregisters en de zonder gevolg geklasseerde dossiers van het parket van de procureur des Konings van Brussel (1918-1950 en 1962-1969)
  • de dossiers van gevonniste zaken en van buitenvervolgingstelling van de correctionele rechtbank van Brussel (1893-1965)
  • het archief van de gerechtelijke politie van het parket van Brussel (1932-1960, vnl. 1940-1948)
01/08/2013 - Inventarisatie - Brussel

Goed nieuws voor de liefhebbers van kunst(-geschiedenis): in het Rijksarchief te Brussel werd een document ontdekt met daarop de handtekeningen van de schilders Pieter Paul Rubens en Pieter Breughel de Jonge!

28/02/2012 - Inventarisatie - Brussel

De Stichting de Moffarts besliste in 2012 om een substantieel bedrag uit te trekken voor de inventarisatie van de processen van de adel van de Raad van Brabant, voor het Rijksarchief het startschot voor een samenwerking met een belangrijke privésponsor.

Het Rijkarchief te Brussel ontstond in 2002 als gevolg van de splitsing van de provincie Brabant en de oprichting van het bestuurlijk arrondissement Brussel-Hoofdstad. Van 2002 tot 2017 was het Rijksarchief te Brussel gevestigd langs het kanaal van Charleroi te Anderlecht. In 2017 verhuist het naar een ruimer gebouw in Vorst. 

De vierde staatshervorming van 1993 leidde tot de opsplitsing van de provincie Brabant. Op 1 januari 1995 werden twee nieuwe provincies (Vlaams-Brabant en Waals-Brabant) en een apart bestuurlijk arrondissement (Brussel-Hoofdstad) opgericht. Om zich aan de nieuwe institutionele structuur aan te passen, richtte het Rijksarchief drie nieuwe entiteiten op:

In oktober 2002 opende het Rijksarchief te Brussel zijn deuren aan de Fernand Demetskaai 7 te Anderlecht, in een industrieel gebouw dat de in 1964 werd opgetrokken door de Anglo-belge de Bonneterie op de linkeroever van het kanaal van Charleroi.

Verhuis naar een ander ”industrieel gebouw”

Op 31 maart 2017 sloot het Rijksarchief te Brussel zijn deuren aan de Demetskaai 7 te Anderlecht om te verhuizen naar Vorst. Het Rijksarchief zal er twee verdiepingen betrekken van een gebouw gelegen aan de Luttrebrug. Van de jaren 1930 tot 2004 was de onderneming Diamont Boart hier gevestigd (nu met zetel in Gellingen). Het Rijksarchief zal het gebouw delen met de drukkerij van de FOD Financiën (Fedopress). 

De nieuwe leeszaal van het Rijksarchief te Brussel opent op 1 september 2017 zijn deuren voor het publiek.

Het Rijksarchief te Brussel bewaart het archief van overheidsinstellingen met regionale en lokale bevoegdheden, sinds het ancien régime actief in de Brusselse regio. Ook de archieven van de buitendiensten van de Federale Overheidsdiensten (de vroegere ministeries) zijn hier te vinden, evenals de minuten van notarissen gelegen binnen het ressort van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Daarnaast kunnen in het Rijksarchief te Brussel ook de microfilms van de parochieregisters (vóór 1795) en van de registers van burgerlijke stand van Brusselse gemeenten en van de provincies Waals-Brabant, Henegouwen, Luik en Namen worden geconsulteerd. Voor enkele gemeenten van de vroegere provincie Brabant zijn eveneens bevolkingsregisters beschikbaar op microfilm.

Overheidsarchief ancien régime

  • centrale instellingen van het vroegere hertogdom Brabant:
    • Kanselarij van Brabant
    • Staten van Brabant
    • Raad van Brabant
    • Officie Fiscaal van Brabant
    • Leenhof van Brabant
    • Drossaard van Brabant
    • Houtvesterij
    • Consistorie van de Hoorn
  • openbare gewestelijke en lokale instellingen:
    • Douanerechtbank van het departement Brussel
    • Tolkamer van Brussel
  • lokale gerechtelijke en administratieve instellingen:
    • Schepengriffies van het Brussels arrondissement
    • Ambachten en gilden

Overheidsarchief hedendaagse periode

  • archief van arrondissementele instellingen:
    • administratie van het arrondissement Brabant onder de Franse bezetting
  • archief van het departement van de Dijle:
    • administratie van het Dijledepartement
    • administratie van de Dijleprefectuur
  • archief van de provincie Brabant
  • archief van de buitendiensten van de Federale Overheidsdienst Justitie (gevangenissen), zoals gevangenisarchieven van Sint-Gillis en Vorst
  • archief van hoven en rechtbanken binnen het ressort van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (vredegerechten, politierechtbanken, Hof van Assisen enz.)
  • archief van de buitendiensten van de ministeries Financiën en Justitie:
    • kantoren van het kadaster
    • kantoren van de registratie, van de domeinen en de bewaring van de hypotheken
    • gevangenissen
  • archief van gemeentelijke instellingen:
    • volgens de archiefwetgeving van 24 juni 1955 en 12 december 1957 kunnen de openbare administraties zoals de openbare instellingen en de gemeenten hun archief, zonder enige wettelijke verplichting, overdragen aan het Rijksarchief. Het Rijksarchief te Brussel bewaart slecht een klein aantal bestanden van Brusselse gemeenten.

Archief van kerkelijke instellingen

Het kerkarchief van Brabant uit het ancien régime was in oorsprong privaat archief, maar werd openbaar als gevolg van de nationalisatie van de kerkgoederen onder de Franse revolutie. Het groepeert archief van kloosters en abdijen, van kerken en kapittels en van andere lokale kerkelijke instellingen (armentafels). In de loop van de 19de en 20ste eeuw gaven ook vele kerkelijke instellingen hun archief in bewaring bij het Rijksarchief. Dit Brabantse kerkarchief (meer dan 1 strekkende km) werd bij de opsplitsing van de provincie Brabant verdeeld over de drie nieuw bevoegde archiefbewaarplaatsen.  In het Rijksarchief te Brussel worden dus enkel de archieven bewaard van Brusselse kerkelijke instellingen.

Notariaatsarchief

Het notariaatsarchief van het gerechtelijk arrondissement Brussel heeft onder invloed van wijzigende wetgeving ter zake en bestuurlijke herindeling van het gerechtelijk arrondissement een bewogen geschiedenis gekend. Vooral na de nieuwe wet van 28 april 1999 die neerlegging van notariële documenten van meer dan 50 jaar mogelijk maakte en neerlegging van deze repertoria, tabellen en minuten van meer dan 75 jaar oud verplichtte, volgde een toevloed van notariaatsarchief bij de verschillende rijksarchieven, en dus ook in Brussel.

Genealogische bronnen

  • in de leeszaal van het Rijksarchief te Brussel:
    • microfilms van de parochieregisters van vóór 1795
    • microfilms van de registers van de burgerlijke stand (van 1796 tot 1890) van de Brusselse gemeenten, de provincies Waals-Brabant, Henegouwen, Namen en Luik
    • deze microfilms staan in open rekken, gerangschikt volgens provincie
  • online: http://search.arch.be

Diensthoofd: François Antoine.

Archivarissen: Harald Deceulaer, Luc Janssens.

Projectmedewerkers: Sylvie Lefebvre (project Archisols), Klaas Van Gelder (project Access).

Onthaal, leeszaal en magazijnbeheer: Berlinda Bruyland, Pascale Haustrate, Bruno Lenaerts, Vanessa Romand.

Onderhoud: /

Op 31 maart 2017 sloot het Rijksarchief te Brussel de deuren van de leeszaal in Anderlecht en ging de verhuis richting de nieuwe locatie in Vorst van start. Sinds 1 september 2017 is de nieuwe leeszaal in Vorst open voor het publiek. Het nieuwe adres is Luttrebruglaan 74, 1190 Vorst.

Hoe geraak je er?

  • Met het openbaar vervoer:
    • Vanuit het station Brussel-Zuid
      • Bussen 49 (richting Bockstael) en 50 (richting Lot Station) brengen je vlakbij de nieuwe vestiging van het Rijksarchief te Brussel. Stap af aan de halte Gerij (net na halte Wiels). De halte bevindt zich op de hoek van de Gerijstraat en de Luttrebruglaan, op 150 meter van het Rijksarchief. De busrit duurt ongeveer 7 minuten.
      • Vanaf het Zuidstation kan je ook tram 82 nemen (richting Drogenbos Kasteel). Stap af aan halte Wiels in de Van Volxemlaan. Volg daarna de Luttrebruglaan, en ga onder de brug door. Het Rijksarchief bevindt zich aan je rechterkant, net na het speelpleintje. Vanaf de tramhalte is het ongeveer 400 meter wandelen.
        Raadpleeg voor de uurregeling van bus of tram de website van de MIVB.
  • Met de wagen: Langs de Luttrebruglaan zijn een aantal betalende parkeerplaatsen beschikbaar.

De toegang ter plaatse?

  • Bel aan en meld je aan bij het onthaal (Luttrebruglaan 74, 1190 Vorst).
  • Aan het onthaal op het gelijkvloers krijg je na je inschrijving in het register een bezoekersbadge, in ruil voor een persoonlijk document.
  • Je gaat door de draaideurtjes, met de badge, en neemt de lift tot de derde verdieping. Daar neem je de deur links van de lift. Je komt in een gang die uitgeeft op een deur, te openen met de bezoekersbadge. Vervolgens kom je in een tweede gang die uitgeeft op de leeszaal.
  • Als lezer heb je toegang tot de leeszaal op de derde verdieping en het sanitair op de vierde verdieping. Er is geen toegang tot het gelijkvloers, de eerste en tweede verdieping en de magazijnen op de vierde verdieping.
  • Op het einde van de dag geef je de bezoekersbadge terug af aan het onthaal op het gelijkvloers.

Toegang voor personen met beperkte mobiliteit (PBM):
Het Rijksarchief verbindt zich ertoe de toegang tot al zijn leeszalen en andere openbare ruimtes te garanderen voor alle gebruikers. In dit kader werden de voorbije jaren reeds aanpassingen aan de gebouwen uitgevoerd zoals aangepaste toiletten voor personen met beperkte mobiliteit, de beschikbaarheid van oprijplaten voor rolstoelen, etc. Hebt u concrete vragen rond de toegang tot het Rijksarchief te Brussel (Anderlecht)? Contacteer ons via telefoon (+32 02 524 61 15) of e-mail.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement