Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Archief van de centrale douanedienst van het ministerie van Financiën (1933-1948) raadpleegbaar

Texte petit  Texte normal  Texte grand
03/12/2018 - Inventarisatie - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

Sinds 1830 zijn de douanediensten van de FOD Financiën belast met een reeks opdrachten van primair belang: bestrijding van de handel in namaakproducten en drugs, controle van de invoer aan de grenzen, inning van de douanerechten, toepassing van de douanetarieven, ... Na de ontsluiting in 2015 van duizenden individuele dossiers van douaniers, heeft het Algemeen Rijksarchief nu de centrale dossiers van de douanedienst raadpleegbaar gemaakt. Onderzoekers beschikken voortaan over dezelfde zoekinstrumenten als de toenmalige ambtenaren! 

De centrale douanedienst van het ministerie van Financiën, in Brussel gevestigd, was in de periode 1833-1948 verantwoordelijk voor de algemene coördinatie van het douanebeleid. Dit behelsde onder meer de voorbereiding en uitvoering van douanewetgeving en van handels- en scheepvaartverdragen, de coördinatie van de strijd tegen fraude, de organisatie van de douanekantoren en entrepots, de behandeling van vragen van buitendiensten en derden omtrent import, export, transit, de verlening van vrijstellingen van douanerechten en van de toelating tot de vestiging van bedrijven in de “tolkring”.

De ordening van het archief was tot 1948 gebaseerd op een rubriekenstelsel. Concreet werden bij de aanleg van een dossier het jaartal, het rubrieknummer en een uniek volgnummer op de omslag genoteerd. Gerichte opzoekingen waren mogelijk via de per jaar en rubriek opgestelde indicateurs van de dossiers.

Het archief werd in drie fasen – meer bepaald in 1971, 1973 en 1984 – naar het Algemeen Rijksarchief overgebracht, maar bleef al die tijd onontsloten. Belangrijkste knelpunten waren het complexe rubriekenstelsel, de grote aantallen (sub)dossiers, het gebrek aan gedetailleerde overbrengingslijsten en het verlies van de oorspronkelijke ordening. Vandaag zijn opzoekingen echter mogelijk via verschillende eigentijdse toegangen (registers, steekkaarten, inventarissen), die dankzij een scanningsoperatie ook online raadpleegbaar zijn. De onderzoeker beschikt voortaan dus over dezelfde zoekinstrumenten als de toenmalige ambtenaren.

Archivaris Geert Leloup voegde aan het einde van de inleiding van de inventaris een duidelijke handleiding toe over hoe je opzoekingen kan doen in dit complexe archiefbestand. Zoeken ligt niet altijd voor de hand, maar levert wel steevast mooie vondsten op. Eén voorbeeld is een dossier uit 1896 over de levering van een klavier voor de beiaard van de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal in Antwerpen. Het systeem van de Nederlandse fabrikant Smulders betekende  “een aanzienlijke verlighting van de taak van den carillonneur” aangezien “… het carillon met hetzelfde gemak als een piano kan bespeeld worden”. De vraag van de stad Antwerpen om geen douanerechten te moeten betalen wegens “het algemeen belang”, wordt echter bij gebrek aan wettelijke regeling afgewezen.

De inventaris

De inventaris is raadpleegbaar via onze zoekrobot of kan via onze webshop gratis worden gedownload in pdf-formaat.

LELOUP Geert, Inventaris van het archief van het Ministerie van Financiën: Administratie van Douane en Accijnzen: Douane (1830-1948), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 647, publicatie 5916, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2018.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement