Net zoals de voorbije jaren nam het Rijksarchief in 2019 deel aan diverse Europese initiatieven en evenementen: niet enkel om de Belgische archiefsector te vertegenwoordigen, maar ook om best practices van andere Europese archiefinstellingen mee te nemen in de uitbouw van het Belgisch archiefbeleid en -beheer.
Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is van essentieel belang voor vooruitgang en innovatieve ontwikkeling. Toch renderen geïnvesteerde middelen vaak onvoldoende, omdat onderzoeksgegevens binnen een te beperkte kring verspreid worden en/of het bestaan ervan niet gedocumenteerd is. Een Open Data-politiek waarbij onderzoeksgegevens publiek ter beschikking worden gesteld, verhoogt niet enkel het financiële rendement, maar zorgt ook voor een tot nog toe ongekende boost van het wetenschappelijk onderzoek. Uiteraard brengt het publiceren van deze data risico’s met zich mee. Daarom is er nood aan een kwalitatief en regulerend kader dat een brede juridische bescherming biedt.
Eind september 2019 verzamelden data-experten van over heel Europa in Engeland voor het CESSDA Expert Seminar 2019 (CES 2019). België was vertegenwoordigd door het SODA-team, dat een uiteenzetting gaf over de nieuwe richtlijn inzake open data en publieke sector informatie.
Het archief van de Orde der Geneesheren en van de Orde der Apothekers, die tijdens de Tweede Wereldoorlog werden opgericht, is dankzij twee nieuwe inventarissen raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief: fantastisch nieuws voor wie onderzoek wil doen naar de geschiedenis van deze beide beroepsgroepen tijdens de Duitse bezetting.
Ongeacht verjaardagen en modieuze tendensen blijft de Eerste Wereldoorlog intrigeren. Al bijna een eeuw lang verschijnt er wereldwijd elke dag minstens één publicatie over dit thema. En de voorbije honderdjarige herdenking gaf in België alleen al aanleiding tot de opzet van honderden colloquia, lezingen, plechtigheden en tentoonstellingen. De grote verscheidenheid aan benaderingen alsook de verbreding van vakgebieden en verruiming van onderzoeksdomeinen zorgden voor enkele mooie verrassingen. De bibliografie Honderd jaar – en meer – geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog in België nodigt je uit ze te ontdekken. Het naslagwerk van 1.312 pagina’s, inclusief een eerste historiografische balans, telt meer dan 14.000 referenties en ruim 100 afbeeldingen in kleur.
Op 14 mei 1940 werd het gebouw van het Rijksarchief te Bergen geraakt door Duitse brandbommen die het station van Bergen hadden moeten treffen. Twee derde van het archief ging op in de vlammen, vooral ancien régime-archief. Eén van de weinige bestanden die gespaard bleven, was de rijke kaartencollectie. Het digitaliseren van deze kaarten en plattegronden is al enige tijd afgerond, maar nieuw is dat ze sinds kort bijna integraal zijn opgeladen in Cartesius en dus online raadpleegbaar zijn.
De studiedag ‘Saving the Web: the Promise of a Belgian Web Archive’, georganiseerd door de onderzoekers van het PROMISE-onderzoeksproject, op 18 oktober 2019 in KBR klokte af op ruim 100 deelnemers uit binnen- en buitenland. De ontwikkeling van een federale strategie voor het bewaren van het Belgische web mag als een ‘hot topic’ worden beschouwd, zowel voor mensen uit de archief- of bibliotheeksector, als voor personeel van supranationale, federale, regionale en lokale overheidsdiensten, onderzoeksinstellingen en universiteiten, genealogen, …
In 2017 werd met de publicatie van een eerste inventaris van het archief van het Rode Kruis van België een archiefbestand ontsloten dat cruciale informatie bevat over de activiteiten van de organisatie tijdens de Eerste Wereldoorlog. Met de publicatie van een bijkomende inventaris voor de periode 1922-1959 wordt opnieuw een schat aan informatie beschikbaar, met ditmaal een hoofdrol voor de Tweede Wereldoorlog.
Sinds 1831 wordt aan Belgische politici van wie de loopbaan een stempel heeft gedrukt op de geschiedenis van ons land de titel van “minister van Staat” verleend. Het Algemeen Rijksarchief bewaart het archief van een dertigtal ministers van Staat, waaronder Charles Rogier, Frans Schollaert, Henri Jaspar, Pierre Harmel en Wilfried Martens. Recent is aan dit rijtje het archief van Marc-Antoine Pierson toegevoegd.
Op 25 september 2019 werden tijdens een studienamiddag in het Algemeen Rijksarchief de onderzoeksresultaten en de ontwikkelde tools van het pilootproject ‘Waarderen van kabinetsarchieven’ officieel voorgesteld. Ook het onderzoekspotentieel van en de praktijkervaring met deze archieven kwamen op de studiedag uitvoerig aan bod. Het initiatief van het project ging uit van Archiefbank Vlaanderen. Het Rijksarchief, één van de projectpartners, trad op als gastheer.
