Het Rijksarchief nam op 13 februari 2019 met veel belangstelling kennis van de tekst van het Memorandum 2019-2024 dat de Association des Archivistes francophones de Belgique heeft voorbereid met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019. De tekst is het resultaat van een brede denkoefening en stelt voor de diverse beleidsniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, regionaal) acties voor die zouden kunnen ondernomen worden, gestaafd met onderbouwde argumenten.
“Ik ben opgeklommen in mijn stamboom tot ca. 1600, en dus tot de oudste parochieregisters. Is het mogelijk om oudere gegevens te vinden, en zo ja: hoe?”
Het Rijksarchief bewaart talrijke brieven en duizenden doodsberichten van soldaten die waren ingelijfd in de legers van Napoleon. Een nieuwe publicatie uit 2019 behandelt 150 van dergelijke brieven die werden geschreven tussen 1800 en 1814. De genealogische gegevens uit de doodsberichten van de soldaten van de Franse departementen kunnen bovendien online geraadpleegd worden.
We kregen onlangs een vraag naar informatie over Jozef V., tijdens WOII verplicht tewerkgesteld in Duitsland, waar hij op 3 april 1945 vermoedelijk werd geëxecuteerd door de SS. Volgens een brief van de vader van het slachtoffer zou een inwoner uit Sint-Niklaas (mogelijk) een rol hebben gespeeld bij deze verplichte tewerkstelling. Om de ware toedracht te kunnen achterhalen van wat er met Jozef V. gebeurde, moeten zowel archieven over de vermoedelijke ‘dader’ als over het slachtoffer in rekening worden gebracht. Een complexe zoektocht…
Het Algemeen Rijksarchief heeft in de reeks Studies in Belgian History een boek gepubliceerd over het ontstaan en de ontwikkeling van de RTB van 1960 tot 1977. Het werk vormt de neerslag van de doctoraatsverhandeling die werd verdedigd door archivaris Flore Plisnier.
Op 1 februari 2019 startte de derde termijn van het SATURN-project. SATURN is een samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën met als doel het selecteren, inventariseren, verpakken en overbrengen van archieven van de FOD Financiën. De voorbije zes jaar verwerkten de medewerkers van SATURN liefst 18 strekkende kilometer archief. Ruim één derde van dat archief wordt bewaard en overgebracht naar het Rijksarchief, twee derde wordt vernietigd. Maar er ligt nog werk op de plank: zo’n 18,2 kilometer 'Financiën-archief' moet nog worden aangepakt door de mobiele archiefploegen Financiën. De FOD Financiën en het Rijksarchief bereikten daarom een akkoord voor de verlenging van het project voor een nieuwe termijn van drie jaar, tot maart 2022.
Op 10 oktober 2016 organiseerde het Rijksarchief een congres over de impact van de Algemene Verordening Gegevensbescherming op de kerntaken van archiefdiensten en hun relaties met de burger en de gebruiker van die diensten. Hoe kunnen archiefdiensten het recht op informatie best verdedigen en bevorderen? Over welke instrumenten kunnen ze beschikken om het recht op kennis te promoten? Het zijn maar enkele van de vragen waarover gebrainstormd werd met eminente sprekers uit het buitenland, leidende ambtenaren, juristen en archivarissen. De Acta van het congres zijn nu verkrijgbaar.
Een bijna vier eeuwen oude kaart van het Land van Aalst, bewaard in het Algemeen Rijksarchief, is dankzij een grondige restauratie in ere hersteld. Deze vooralsnog onbekende grote wandkaart (127 x 160,5 cm) dateert van 1626 en wordt toegeschreven aan de Aspelaarse cartograaf Philips De Dijn.
De Sint-Pieters-benedictijnenabdij van Lobbes (vlakbij de stad Thuin in Henegouwen) werd gesticht in de 7e eeuw en beschikte schijnbaar over talrijke bijzondere troeven voor een eeuwenlang gelukkig bestaan. Toch volgde de abdij een woelig parcours… Een recent boek dat werd gepubliceerd door het Algemeen Rijksarchief, in de reeks Studies in Belgian History, schetst de geschiedenis van de abdij van de 7e tot de 15e eeuw.
De Tweede Wereldoorlog is zonder twijfel de katalysator geweest om de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) te doen aannemen. Het Naziregime en zijn fascistische bondgenoten hadden laten zien dat ook “beschaafde” naties in staat zijn tot gruwelijke misdaden, zelfs tegen hun eigen bevolking, en dat daarom waarborgen moesten worden vastgelegd ter bescherming van burgers, ook tegenover hun eigen regering. De UVRM werd door de Verenigde Naties aangenomen in december 1948 en blies in 2018 dus zeventig kaarsjes uit. Wat is de rol en het belang van archieven in het kader van de UVRM? Daar zoekt Geertje Elaut, wetenschappelijk medewerker van het Rijksarchief, een antwoord op.
