Van december 2021 tot maart 2022 is in het Franse Beaune een prestigieuze internationale tentoonstelling te bezoeken over drie markante figuren uit het middeleeuwse Bourgondië: de hertogen Filips de Goede en Karel de Stoute en kanselier Nicolas Rolin. Het Rijksarchief gaf verschillende archiefstukken in bruikleen voor deze tentoonstelling.
Tijdens het weekend van 27 en 28 november 2021 neemt het Rijksarchief Bergen deel aan het Salon du Livre de Wallonie. 125 exposanten en bijna 350 auteurs zullen in Bergen aanwezig zijn om het leesplezier te promoten. Elk jaar publiceert het Rijksarchief meer dan honderd boeken, waaronder vele inventarissen om je op weg te helpen bij je archiefopzoekingen. Gratis toegang!
De onuitgegeven kroniek van de bedel van de Sint-Germanuskapittelkerk van Bergen en de kronieken van de kloosters van de annuntiaten, de karmelietessen en de visitandinnen dompelen je als lezer onder in gebeurtenissen die Bergen hebben getekend in de 17de en 18de eeuw. De manuscripten werden getranscribeerd en van context voorzien in een boek dat op 1 december 2021 van de persen zal rollen.
Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.
In 1889 verliet Sally Kappel Duitsland en vestigde zich in de Grand Rue in Bergen, waar hij een handel in hoeden, handschoenen en korsetten opende. Toen de Eerste Wereldoorlog uitbrak, baarde zijn Duitse nationaliteit hem zorgen. Hij vroeg om uit zijn Duitse nationaliteit ontzet te worden en werd staatloos. Zijn zoon Yvon Kappel, geboren in Bergen in 1906, verkreeg de Belgische nationaliteit in 1938. Hij werd echter op 5 oktober 1942 bij hem thuis in Bergen gearresteerd "om raciale redenen en zijn anti-Duitse gevoelens" en vervolgens gedeporteerd. Pierre-Jean Niebes, archivaris in het Rijksarchief Bergen, vertelt ons over het tragische lot van de familie Kappel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden 41 inwoners van Bergen van Joodse afkomst naar Duitsland gedeporteerd.
Op 23 juni 1946 ondertekenden Italië en België een akkoord om mijnwerkers naar België te sturen in ruil voor steenkool. Het Algemeen Rijksarchief bewaart in het archief van de Vreemdelingenpolitie talrijke dossiers over Italianen die hun geboortedorp verlieten op zoek naar een beter bestaan. Ook in de gemeentearchieven die verschillende vestigingen van het Rijksarchief bewaren, vind je stukken in verband met Italiaanse immigratie. Onder meer in Bergen en Luik bewaart het Rijksarchief ook nog archief van de steenkoolbedrijven.
Misdaaddossiers uit het ancien régime zijn zeldzaam in Henegouwen. Vele dossiers – vol waardevolle geschiedkundige, genealogische, gerechtelijke en sociologische informatie – gingen verloren toen het Rijksarchief Bergen in mei 1940 werd gebombardeerd door de Duitse luchtmacht. Het verhaal van Anne Domont en haar medeplichtigen, zoals opgetekend tijdens het proces voor het baljuwschap van Venize-lez-Mevergnies in 1600, is er dus eentjz om te koesteren.
Het archief van het Provinciaal Comité van Winterhulp voor de provincie Henegouwen (en van de lokale afdelingen) vormt een eersterangsbron voor het bestuderen van het dagelijks leven en de sociale omstandigheden van de bevolking van Henegouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Nu dit archief geïnventariseerd is, liggen tal van onderzoeksmogelijkheden open.
Archief legt soms opmerkelijke verhalen bloot. Marie Meurchin, geboren in het Luikse, was vertrokken naar het bos van Maubeuge (Frankrijk) om er koeien te gaan hoeden. Ze ontmoet er een zekere Henry… Negen maanden later bevalt ze bij toeval in Zinnik. Door twee archiefbronnen die worden bewaard in het Rijksarchief te Bergen te vergelijken, kon het hele verhaal worden gereconstrueerd. Het parochieregister met de geboortes bevestigt namelijk informatie uit de diensten van het baljuwschap Zinnik. De inventaris van het archief van de weldadigheidsinstellingen van Zinnik tijdens het ancien régime (met daarin het document van het baljuwschap) zal binnenkort gepubliceerd worden.
De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.
