Het Commissariaat-generaal voor 's Lands Wederopbouw werd in de zomer van 1940 opgericht om tijdens de Tweede Wereldoorlog het stedenbouwkundig beleid in België te coördineren. Na het einde van de oorlog werd in mei 1945 binnen het Ministerie van Openbare Werken een Bestuur voor Stedenbouw opgericht. Het archief van de provinciale afdelingen Henegouwen van beide stedenbouwkundige organen is nu geïnventariseerd.
Op 20 oktober 2014 organiseerde het Rijksarchief te Bergen in samenwerking met de provincie Henegouwen, het Stadsarchief en de Museumpool van Bergen de studiedag La Grande Guerre à Mons et dans sa région. De akten van deze studiedag zijn nu verschenen.
Op 23 september 2015 organiseert het Rijksarchief te Bergen op de site Grand-Hornu een studiedag met de ronkende titel: ‘1814-1815. Van Napoleon I naar Willem I, van het Napoleontisch Keizerrijk naar het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, van het Departement Jemappes naar de Provincie Henegouwen. Overgang en breuklijnen’.
Huizenonderzoek wint almaar aan populariteit, niet alleen bij architectuurhistorici, ook bij wie een sterke band heeft met zijn of haar eigen woning. Wie dit onderzoeksterrein wil verkennen, kan terecht bij het Rijksarchief, dat hierover talloze bronnen bewaart. Opzoekingen in dit soort bronnenmateriaal vergen evenwel een flinke dosis geduld. Hierbij een korte leidraad...
Tijdens de Eerste Wereldoorlog hebben heel wat vrouwen zich onderscheiden in het Verzet. Denk aan Edith Cavell, Jeanne de Belleville, Marie de Croÿ, Louise Thuliez, Marthe Boël, enz. Het Rijksarchief bewaart belangrijke stukken over het verzetsnetwerk Baucq-Cavell, naast archief van prinses Marie de Croÿ.
De Franse Revolutie hechtte veel belang aan de openbaarheid van de wetgeving. Het officiële drukwerk uit de Franse tijd (1794-1810) dat wordt bewaard in het Rijksarchief te Bergen werd onlangs geïnventariseerd.
In Bergen loopt nog tot eind augustus 2015 de tentoonstelling ‘Ouvrir les murs’. De expo toont aan de hand van onuitgegeven documenten, maquettes en computermodellen hoe Bergen in 150 jaar is getransformeerd van een gesloten stad tot de open stad die ze anno 2015 is. Het Rijksarchief te Bergen is co-organisator.
De publicatie Guide d'architecture moderne et contemporaine. Mons et Coeur du Hainaut biedt aan de hand van 300 projecten een ongewone kijk op de architectuur in Henegouwen. Het Rijksarchief is co-uitgever van het boek.
Tweehonderd jaar geleden, op 18 juni 1815, werd de beroemde Slag bij Waterloo uitgevochten. Het Rijksarchief bewaart honderden meters archief uit deze periode, raadpleegbaar aan de hand van archiefgidsen, inventarissen, historische studies, … Naar aanleiding van de herdenking dit jaar staan ook enkele evenementen op stapel.
Vier meter WO I-archief van 30 Henegouwse gemeenten is voortaan ontsloten voor onderzoek. Het archief geeft zeer nuttige informatie over de dagdagelijkse werking van de gemeentelijke instellingen tijdens de bezetting en over de verschillende Duitse gesprekspartners waarmee de gemeentelijke instanties moesten overleggen. De herdenking van 100 jaar Groote Oorlog is hét moment om deze minder gekende heemkundige bron in de kijker te zetten.
