Sinds 1830 zijn de douanediensten van de FOD Financiën belast met een reeks opdrachten van primair belang: bestrijding van de handel in namaakproducten en drugs, controle van de invoer aan de grenzen, inning van de douanerechten, toepassing van de douanetarieven, ... Na de ontsluiting in 2015 van duizenden individuele dossiers van douaniers, heeft het Algemeen Rijksarchief nu de centrale dossiers van de douanedienst raadpleegbaar gemaakt. Onderzoekers beschikken voortaan over dezelfde zoekinstrumenten als de toenmalige ambtenaren!
De 107 strekkende meter archief van het aankoopcomité van Bergen (verantwoordelijk voor de aankoop en onteigening van vastgoed voor rekening van de Staat) die in 2014 werd overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen is dankzij de publicatie van een inventaris nu ook raadpleegbaar. Het archief beslaat vooral de periode 1938-1976 en alle gemeenten van de provincie Henegouwen komen erin aan bod. Het archiefbestand bevat onder meer de minuten van akten die door het comité werden verleden, briefwisseling met onteigende personen, plattegronden en uittreksels van het kadaster, onteigeningsplannen, foto’s, expertiseverslagen, hypotheekattesten, enz.
Het kasteel van Annevoie was drie eeuwen lang in handen van de familie de Montpellier, nadat deze het had verworven van de familie de Halloy. Het archief van de familie de Montpellier d'Annevoie en aanverwanten (1587-1983), dat lange tijd in het kasteel werd bewaard, is nu raadpleegbaar in het Rijksarchief te Namen.
De late 17e eeuw is een wat mysterieuze periode, die historici nog maar weinig hebben bestudeerd. Een nieuwe inventaris werpt nieuw licht op dit tijdvak. Het gaat om procesdossiers van de Raad van Brabant over de adel. De adel speelde in deze periode een belangrijke maatschappelijke, militaire en politieke rol. De 1.400 dossiers die staan beschreven in de nieuwe inventaris bieden een schat aan informatie voor de lokale geschiedenis van honderden dorpen uit het ancien régime (o.a. over molens, hoeves, kastelen,…), naast een massa aan biografische en genealogische data.
Aan het eind van de 13e en tijdens de eerste helft van de 14e eeuw braken overal in Europa grote, vaak stedelijke revoltes uit, waarvan de aanstokers aandrongen op “betere” machtsverhoudingen. De toestand werd nog erger toen de spanningen ten top werden gedreven door de hongersnood van 1315-1317, die aan 10 tot 15% van de Noord-Europese bevolking het leven kostte. In De Vrede van Fexhe (1316) en de opstanden in het Prinsbisdom Luik en de Zuidelijke Nederlanden, de 5e uitgave in onze reeks Studies in Belgian History, wordt dit klimaat van rebellie vakkundig gefileerd en geduid.
In oktober 2015 organiseerde het CegeSoma samen met alle Belgische universiteiten de internationale conferentie War and Fatherland. Bijna drie jaar later is er nu ook het boek: Nations, Identities and the First World War. De rode draad? De impact van de Eerste Wereldoorlog op het proces van nationale identificatie.
Het archief van Patrice de Neny (1716-1784), telg uit een oude Ierse adellijke familie, kwam in 1877 in het Algemeen Rijksarchief terecht, maar bleef tot dusver vrij onbekend omdat het ‘verstopt’ zat in de Handschriftenverzameling. Dankzij een aparte inventaris die zopas verscheen, haalden we de Neny uit de vergetelheid.
Op 16 oktober 2018 stelt Paul De Jongh, geassocieerd onderzoeker bij het CegeSoma, zijn boek Grenzeloos verzet. Over spionerende monniken, ontsnappingslijnen en het Hannibalspiel, 1940-1943 voor. Wees welkom om 14.00u in het CegeSoma.
Het Rijksarchief staat in voor het toezicht op de archiefvorming en het archiefbeheer in de overheidsdiensten en ziet erop toe dat een selectie van deze archieven, na het verstrijken van het administratief-juridisch nut, voor permanente bewaring wordt overgebracht. Archieftoezicht is een zaak van het hele Rijksarchief, en levert een caleidoscopisch beeld op van het Belgische archieflandschap.
Al vijf jaar lang levert het SATURN-project (Selection of Archives and Transfer Under Right coNditions) mooie resultaten op, die een heuse aanwinst betekenen voor de FOD Financiën, het Rijksarchief én de onderzoeksgemeenschap. Eind augustus 2018 werd bijvoorbeeld een bundel gepubliceerd met 17 inventarissen van het archief van de registratiekantoren van het voormalig gerechtelijk arrondissement Bergen. De publicatie vormt een onmisbaar zoekinstrument voor al wie opzoekingen doet naar een erfenisaangifte, een afstand van muurgemeenschap of een onderhandse akte.
