Het SODA-team heeft een onderzoek onder de Belgische sociale wetenschappers gedaan, waarvan het rapport nu beschikbaar is. Wat is de stand van zaken en wat zijn de noden van sociale wetenschappers zoals sociologen, antropologen, demografen, … wat betreft het archiveren van de grote hoeveelheden gegevens die ze verzamelen in het kader van experimenten, enquêtes of studies? SODA zocht het uit.
Op zondag 26 mei 2019 vinden Europese, federale en regionale verkiezingen plaats. De organisatie van deze verkiezingen is in handen van de Algemene Directie Instellingen en Bevolking (ADIB) van de FOD Binnenlandse Zaken. Deze administratie werkt binnen het wettelijk kader besluiten, omzendbrieven en aanbevelingen uit om ervoor te zorgen dat de verkiezingen vlot, transparant en democratisch verlopen. De voorbije maanden werkte een gemengde werkgroep met vertegenwoordigers van ADIB, van de Dienst Documentatie en Archief van de Kamer van Volksvertegenwoordigers en van het Rijksarchief een informatiebeheersplan uit om de doorstroming van documenten tussen de verkiezingsorganen – stembureaus, stemopnemingsbureaus, kantonhoofdbureaus en hoofdbureaus – te optimaliseren. Dit informatiebeheersplan is nu beschikbaar, in drie talen.
Het eindverslag van het SODA-project, dat verwacht wordt tegen november 2019, zal de beleidsmakers details bezorgen over de maatregelen die moeten genomen worden om in 2020 met een gegevensarchief van start te gaan. Het “gegevensarchief” wil data die werden aangemaakt door onderzoeksgroepen en -instellingen bewaren en communiceren. De meeste Europese landen hebben reeds een dergelijk archief voor de sociale wetenschappen, maar België nog niet, hoewel het lid is van CESSDA (Consortium of European Social Science Data Archives). En daar brengt het SODA-project verandering in.
Sinds de inwerkingtreding van de Algemene Verordening Gegevensbescherming krijgt het Rijksarchief veel vragen over de bewaring en overbrenging van archief met persoonsgegevens. In sommige organisaties wordt via de functionaris voor gegevensbescherming (DPO) geadviseerd om alle persoonsgegevens te vernietigen van zodra hun administratief nut verstreken is, ook in (digitale) documenten die volgens de selectielijst moeten worden bewaard en overgebracht naar het Rijksarchief. Want de Europese AVG zou de Belgische Archiefwet overrulen. Klopt dat?
SODA blikt terug op een eerste succesvol overleg met de Belgische universiteiten op maandag 25 februari 2019 in Brussel. Alle Belgische universiteiten, bij monde van de rectoren verantwoordelijk voor onderzoek, waren door BELSPO uitgenodigd op een informatieve vergadering over het SODA-project.
Het Rijksarchief nam op 13 februari 2019 met veel belangstelling kennis van de tekst van het Memorandum 2019-2024 dat de Association des Archivistes francophones de Belgique heeft voorbereid met het oog op de verkiezingen van 26 mei 2019. De tekst is het resultaat van een brede denkoefening en stelt voor de diverse beleidsniveaus (federaal, gemeenschapsniveau, regionaal) acties voor die zouden kunnen ondernomen worden, gestaafd met onderbouwde argumenten.
Op 10 oktober 2016 organiseerde het Rijksarchief een congres over de impact van de Algemene Verordening Gegevensbescherming op de kerntaken van archiefdiensten en hun relaties met de burger en de gebruiker van die diensten. Hoe kunnen archiefdiensten het recht op informatie best verdedigen en bevorderen? Over welke instrumenten kunnen ze beschikken om het recht op kennis te promoten? Het zijn maar enkele van de vragen waarover gebrainstormd werd met eminente sprekers uit het buitenland, leidende ambtenaren, juristen en archivarissen. De Acta van het congres zijn nu verkrijgbaar.
Op 1 februari 2019 startte de derde termijn van het SATURN-project. SATURN is een samenwerking tussen het Rijksarchief en de FOD Financiën met als doel het selecteren, inventariseren, verpakken en overbrengen van archieven van de FOD Financiën. De voorbije zes jaar verwerkten de medewerkers van SATURN liefst 18 strekkende kilometer archief. Ruim één derde van dat archief wordt bewaard en overgebracht naar het Rijksarchief, twee derde wordt vernietigd. Maar er ligt nog werk op de plank: zo’n 18,2 kilometer 'Financiën-archief' moet nog worden aangepakt door de mobiele archiefploegen Financiën. De FOD Financiën en het Rijksarchief bereikten daarom een akkoord voor de verlenging van het project voor een nieuwe termijn van drie jaar, tot maart 2022.
Eerst en vooral: vanwege het volledige SODA-team zenden we je graag onze beste wensen voor het nieuwe jaar! 2019 is het laatste werkingsjaar voor het SODA-project. Eind 2019 moet het finale rapport op tafel liggen en moeten de krijtlijnen zijn uitgetekend voor het opzetten van een service provider voor de sociale wetenschappen in België. 2019 wordt dan ook een jaar vol uitdagingen, deadlines en kansen voor het SODA-team, in de hoop dat dit leidt tot een duidelijke visie van de Belgische wetgever op het vlak van archivering van gegevens in België. Voor 2019 heeft het team de volgende prioriteiten uitgestippeld ter afronding van het project.
Waardering en selectie van archieven is een thema dat archivarissen nauw aan het hart ligt, in binnen- en buitenland. De Nederlandse Stichting Archiefpublicaties (S@P) publiceerde in 2004 een eerste jaarboek rond verwerving, waardering en selectie van archieven. Dat boek heeft nu een vervolg gekregen, waarin aandacht wordt besteed aan recente ideeën, modellen, strategieën en praktijken van archivarissen en andere informatiedeskundigen. Ook vanuit het Rijksarchief in België werd meegedacht en geschreven. Verplicht voer voor wie zich professioneel (of vrijwillig) met archiefselectie bezighoudt!
