Op 16 mei 2017 werd de onlinecollectie historische kadasterplannen en -documenten uit de eerste helft van de 19de eeuw gelanceerd in aanwezigheid van de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid. De creatie van het ‘primitief’ (in de zin van ‘eerste’) kadaster in de eerste helft van de 19de eeuw ging gepaard met de opmaak van tienduizenden kaarten en van de ‘processen-verbaal van afpaling van gemeentegrenzen’. Dankzij een scanningsoperatie van Financiën staan al deze stukken nu online, via de zoekrobot van het Rijksarchief. Nieuwsgierig? Bekijk ons filmpje! Overtuigd? Duik online in de collectie (ca. 85.000 beelden)!
Begin 2017 werden binnen het BRAIN-programma van het federaal Wetenschapsbeleid zes nieuwe onderzoeksprojecten geselecteerd waarop het Rijksarchief intekende. In tijden van budgettaire krapte is dit bemoedigend nieuws. De deelname aan BRAIN-projecten is immers een van de weinige mogelijkheden voor het Rijksarchief om bijkomende middelen te verwerven voor de ontwikkeling van wetenschappelijke activiteiten. We zetten voor u de zes nieuwe onderzoeksprojecten op een rijtje.
In het Rijksarchief te Gent is het lokaal ancien régimearchief van Waterdijk geïnventariseerd. Het gaat om het archief van een minder bekende heerlijkheid die anno 1504, met de toestemming van hertog Filips de Schone (toenmalig graaf van Vlaanderen), door een zekere Hiëronymus Lauwereyns werd opgericht. De voormalige heerlijkheid situeert zich in Nederlands-Belgisch grensgebied en kende in de loop der eeuwen wisselende grenzen, zoals duidelijk wordt in het archiefbestand.
Op 20 januari 2017 overhandigde de gemeente Assenede een charter uit 1612 aan het Rijksarchief te Gent. Het charter lag mee aan de oorsprong van het ontstaan van de Sint-Albertpolder en de gelijknamige heerlijkheid in de regio. De gemeente Assenede oordeelde, in overleg met heemkring ‘De Twee Ambachten’, dat het document in zijn context, in het Archief van de Heerlijkheid en van de Polder van Sint-Albert, thuishoort.
De dossiers oorlogsschade aan private goederen (Tweede Wereldoorlog) worden sinds 2015 volledig in het Rijksarchief bewaard. Om de toegankelijkheid van de dossiers te vergroten, werden de fiches die de verschillende series ontsluiten gedigitaliseerd. De fiches met betrekking tot oorlogsschade aan ondernemingen en verenigingen zijn intussen ook online raadpleegbaar.
Op 21 december 2016 is in het Belgisch Staatsblad een ministerieel besluit verschenen over de technische voorschriften en normen waaraan archieflokalen van de overheden en openbare instellingen opgesomd in art. 2 § 2, moeten voldoen. Voor het Rijksarchief is de publicatie van dit ministerieel besluit een nieuwe, belangrijke stap in de richting van een sluitend reglementair kader, dat tot doel heeft overheden tot een rationeel archiefbeleid aan te zetten en de duurzame bewaring van maatschappelijk relevante overheidsinformatie te waarborgen.
In 1934 schonk de Nederlandse regering honderden kaarten en plattegronden aan ons land. De collectie bestond vooral uit de plannen van de fortificaties van Zuid-Nederlandse steden, van de 17de eeuw tot de eerste helft van de 19de eeuw. Een 700-tal kaarten uit deze collectie zijn nu toegevoegd aan www.cartesius.be en dus online te bekijken.
Op 24 augustus 2016 vond een atypische schenking plaats. Die dag nam het Rijksarchief te Gent de bibliotheek van de Roosenbergabdij uit Waasmunster in ontvangst: 52 verhuisdozen vol boeken uit de 16de tot de 21ste eeuw. Deze bijzondere aanwinst krijgt momenteel een definitieve plaats in het bibliotheekmagazijn van het Gentse Rijksarchief.
Het Rijksarchief is zich ervan bewust dat de instelling een belangrijke rol vervult inzake de toegang tot informatie en archieven. Reeds vele jaren werden aanzienlijke inspanningen geleverd om alle gebruikers een kwaliteitsvolle dienstverlening te bieden. Als gevolg van de daling van het budget en de inkrimping van het personeelsbestand en door de gewijzigde noden van het publiek, zal het Rijksarchief zich de komende maanden evenwel genoodzaakt zien om die dienstverlening op een andere manier in te vullen. De heroriëntatie zal de komende weken worden voorbereid. Verschillende opties liggen nog open, maar het is reeds duidelijk dat er gevolgen zullen zijn voor de openingstijden van de studiezalen. We informeren u zo snel mogelijk over de beslissingen die in dat verband zullen genomen worden.
Karel Velle
Algemeen Rijksarchivaris
U bent nieuwsgierig naar de geschiedenis van uw huis of van ander privévastgoed? In september 2016 verscheen een boek van Laurence Druez, werkleidster bij het Rijksarchief te Luik, dat onderzoekers die de geschiedenis van een woning willen achterhalen wegwijs maakt in de talloze bronnen die in dit verband worden bewaard, onder meer bij het Rijksarchief.
