Op 9 juni is het Internationale Archievendag (IAD). Dit jaar staat deze helemaal in teken van het thema ‘Empowering Archives’. Wereldwijd denken onderzoekers en archiefinstellingen vandaag na hoe archieven zo toegankelijk en transparant mogelijk te maken. Er wordt ook nagedacht over de integratie van diversiteit binnen archiefbeleid. Laat de toegang tot en de transparantie van archieven nu net centraal staan binnen het onderzoeksproject "Resolutie-Metissen", dat in september 2019 van start is gegaan bij het Rijksarchief. Daarom geven we op deze IAD 2021 graag het woord aan projectmedewerkers Chiara Candaele en Delphine Lauwers!
Foto’s van crime scenes vormen een nog onontgonnen, maar waardevolle bron voor onderzoek naar historische interieurs. Originele foto’s en plattegronden van plaatsen delict in de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen in de jaren 1920 en ‘30, uit gerechtelijke dossiers die worden bewaard in het Rijksarchief, worden in VANDENHOVE (Gent) voor het eerst vanuit die optiek getoond. Ze bieden een ongecensureerde inkijk in het alledaagse wonen van verschillende bevolkingslagen in diverse woningtypes. De tentoonstelling belicht zowel de oprichting en het vroege functioneren van de gerechtelijke laboratoria van Gent en Antwerpen, als de leefomstandigheden en interieurinrichting tijdens het interbellum.
Tijdens de voorbereidingen van een tentoonstelling over de geschiedenis van het Leuvense gerechtsgebouw, die nog tot 25 april 2021 te bezoeken is, ontdekten de archivarissen van het Rijksarchief te Leuven een brief van 14 september 1944 die een schrijnend beeld schetst van de gerechtelijke werking in de onmiddellijke nadagen van de Tweede Wereldoorlog.
75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog organiseert het Rijksarchief te Brugge, van 15 september tot 23 december 2020, een tentoonstelling over de materiële schade die werd aangericht in West-Vlaanderen. Bijna een kwart van de bestaande gebouwen in deze provincie werd tussen 1940 en 1945 deels beschadigd, of zelfs volledig verwoest door het oorlogsgeweld. Na de oorlog dienden gedupeerden een aanvraag tot een schadevergoeding in bij de overheid. Het Rijksarchief te Brugge bewaart voor West-Vlaanderen 1,1 kilometer archief over oorlogsschade aan private goederen, waarvan meer dan 130.000 individuele dossiers. De schadedossiers bevatten naast administratieve documenten ook een indrukwekkende hoeveelheid onuitgegeven foto’s, bouwplannen, plattegronden en andere opmerkelijke stukken.
In 2020-2021 organiseert de gemeente Beveren een feestjaar rond Joos Vijd, mecenas van de gebroeders Hubert en Jan van Eyck én opdrachtgever van ‘De aanbidding van het Lam Gods’. Eén van de publieksactiviteiten die op de agenda stond, was de tentoonstelling ‘Joos. De (on)eindigheid van Vijd’. De expo zou eind april van start gaan, maar het coronavirus gooide roet in het eten. Met de lancering van een online expo, waaraan ook het Rijksarchief te Gent meewerkte, werd het leed enigszins verzacht. En op 1 juli opent de expo dan toch ook fysiek de deuren.
Het Rijksarchief stelt alle publieksactiviteiten tot en met 20 april 2020 uit om de verdere verspreiding van het Coronavirus tegen te gaan.
Naar aanleiding van de 60e verjaardag van de uitreiking van de Nobelprijs voor de Vrede aan Dominique Pire (1958) organiseert het Rijksarchief te Namen in samenwerking met de universiteit van Namen vanaf 11 december 2019 in BUMP (universitaire bibliotheek Plantijn-Moretus, Namen) een retrospectieve tentoonstelling over pater Pire. In 2018 was de tentoonstelling te zien in het Rijksarchief te Namen.
Net zoals de voorbije jaren nam het Rijksarchief in 2019 deel aan diverse Europese initiatieven en evenementen: niet enkel om de Belgische archiefsector te vertegenwoordigen, maar ook om best practices van andere Europese archiefinstellingen mee te nemen in de uitbouw van het Belgisch archiefbeleid en -beheer.
De krant (Vers) l’Avenir, die op 19 november 1918 werd opgericht in Namen, verzamelde de afgelopen decennia een rijk fotoarchief. Om het duurzaam te bewaren en open te stellen voor het publiek heeft de krant dit archief toevertrouwd aan het Rijksarchief te Namen. Met een tentoonstelling in het Rijksarchief te Namen van 6 december 2019 tot 28 februari 2020 zetten het Rijksarchief, L’Avenir en de vzw Archives Photographiques Namuroises deze uitzonderlijke collectie in de kijker. Door de bril van een regionaal dagblad ontdek je de soms vergeten actualiteit uit de provincie Namen: grote evenementen, faits divers, sport, lokale politiek, socio-economisch leven, cultuur, feestelijkheden, …
Op 24 december 2019 herdenken het Rijksarchief te Luik en de vzw CELIDA de 75e verjaardag van het bombardement op Luik, waarbij ook het Rijksarchief werd getroffen, destijds gevestigd in de stationsgebouwen van Jonfosse. Een deel van de onschatbare archieven over de geschiedenis van het prinsdom Luik ging daarbij verloren. Naar aanleiding van deze herdenking organiseert het Rijksarchief te Luik op donderdag 12 december 2019 vanaf 19.00u een lezingenavond. En van 13 december 2019 tot 31 januari 2020 kan je in het Rijksarchief te Luik ook een tentoonstelling bezoeken rond het depotleven tijdens het conflict, de relatie van het Rijksarchief te Luik met de bezetter en de omstandigheden van het bombardement van 24 december 1944. De inspanningen die werden (en worden) geleverd om de destijds beschadigde documenten te redden/restaureren, komen in de expo eveneens aan bod.
