De archieven die het Rijksarchief bewaart, verlaten regelmatig hun vertrouwde depotruimte of leeszaal om tijdelijk bewonderd te worden in musea en expo’s, wereldwijd. Ontdek het verhaal van twee recente bruiklenen van het Rijksarchief Gent!
Deze virtuele tentoonstelling wil een blik werpen op de stand van het onderzoek in het kader van het project “Resolutie-Metissen” en de voornaamste archiefbronnen tonen waarmee de onderzoekers aan de slag gaan. Zo wil het onderzoeksteam bijdragen tot een grotere bewustwording rond deze miskende geschiedenis en bovenal recht doen aan de erkenningsstrijd van de metissen en de individuele en collectieve acties die hieraan hebben bijgedragen.
Een nieuw ontwikkeld zoekinstrument, het resultaat van 13 jaar teamwerk, biedt nieuwe onderzoeksmogelijkheden voor archieven met betrekking tot fiscaliteit. De Daphnis-database brengt de talrijke territoriale en functionele wijzigingen in de bevoegdheden van de externe diensten van de FOD Financiën in kaart. Meer dan 16 strekkende kilometer archief is de afgelopen jaren overgebracht van de FOD Financiën naar het Rijksarchief, waarvan een belangrijk deel afkomstig van de voormalige hypotheek- en registratiekantoren.
Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.
Op 23 juni 1946 ondertekenden Italië en België een akkoord om mijnwerkers naar België te sturen in ruil voor steenkool. Het Algemeen Rijksarchief bewaart in het archief van de Vreemdelingenpolitie talrijke dossiers over Italianen die hun geboortedorp verlieten op zoek naar een beter bestaan. Ook in de gemeentearchieven die verschillende vestigingen van het Rijksarchief bewaren, vind je stukken in verband met Italiaanse immigratie. Onder meer in Bergen en Luik bewaart het Rijksarchief ook nog archief van de steenkoolbedrijven.
8 mei markeert het einde van de Tweede Wereldoorlog in Europa. Wij grepen de herdenking dit jaar aan om de uitzonderlijke carrière van Marie-Céline de Dorlodot uit te lichten, aan wie de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers meer dan een kwart van zijn algemene documentatie te danken heeft, evenals de dossiers over Belgen in Frankrijk tijdens de oorlog.
Rust, vertier, angst, bijgeloof, licht, donker. De nacht kent vele gezichten en dat was vroeger niet anders. Voor sommige snoodaards bood de duisternis een ideale dekmantel voor activiteiten die het daglicht beter niet konden zien, andere onfortuinlijke zielen konden de drank niet de baas en kwamen vooral in de avonduren in een spiraal van dronkenschap en geweld terecht. Voor deze expo dook het Leuvense Rijksarchief in de archieven van schepenbanken – plaatselijke rechtbanken die onder andere optraden bij strafrechtelijke zaken – op zoek naar verhalen over nachtelijke criminaliteit in het 17de en 18de-eeuwse Brabant.
Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.
Er bestaat nogal wat onduidelijkheid over de recente wetswijziging m.b.t. de raadpleging van de registers van de Burgerlijke Stand (wet van 21 december 2018). Er is een Koninklijk Besluit in voorbereiding dat uitvoering geeft aan de bepalingen in verband met (1) afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand (art. 29) en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden (art. 79). Het gaat zowel om de openbare als de niet-openbare akten. De FOD Justitie laat ons weten dat – in afwachting van dit KB – de huwelijksakten van 75 jaar oud en de overlijdensakten van 50 jaar oud kunnen geraadpleegd worden onder dezelfde voorwaarden als die voor de raadpleging van de akten ouder dan 100 jaar. Voor het Rijksarchief verandert er in de praktijk momenteel niets.
Het Social Sciences and Digital Humanities Archive ‘SODHA’ werd zopas gelanceerd. SODHA is een gegevensarchief: een archief voor gegevensreeksen die werden aangemaakt bij wetenschappelijk onderzoek, en waarin onderzoekers herbruikbare gegevens (data) uit alle takken van de sociale wetenschappen en digitale menswetenschappen kunnen opslaan en terugvinden.
