In de 19de en de 20ste eeuw wordt veel informatie systematisch geregistreerd in chronologisch geordende registers (notulen bijvoorbeeld). Daarnaast leiden vooral rechtspraak en fiscaliteit tot de vorming van bijzonder omvangrijke dossierstelsels, waarin documenten zaaksgewijs worden geordend (vb. dossiers van de vreemdelingenpolitie). Vooral registers zijn gedigitaliseerd, niet alleen omwille van hun hoge onderzoekswaarde, maar ook omdat ze vaak toegang verlenen tot dossiers.
- Notulen van de Ministerraad
- Veldboeken van de Rijkswacht
- Activiteitenverslagen en informatiebulletins van de Federale Politie
- Bevolkingsstatistieken
- Registers van fabrieks- en handelsmerken
- Notulen van de Filmkeuringscommissie
Notulen van de Ministerraad (1918-1991)
De notulen van de Ministerraad vormen een uitermate belangrijke bron voor onderzoek naar de meest uiteenlopende thema’s zoals de koningskwestie, de schoolstrijd, de onafhankelijkheid van Kongo, de taalgrensproblematiek, enzovoort. De originele documenten, ingebonden per jaar, worden bewaard in de Kanselarij van de Eerste Minister. In totaal gaat het om meer dan 60.000 pagina’s. Een afzonderlijke zoekrobot laat toe om full-text op trefwoord te zoeken en op periode te filteren. Hoewel de kwaliteit van het typeschrift op doorslagpapier niet feilloos is, biedt het full-text zoeken toch heel wat mogelijkheden.
In samenwerking met de Kanselarij van de Eerste Minister.
Veldboeken van de Rijkswacht (1952-1968)
Aan het begin van de jaren 1950 vroeg de generale staf van de Rijkswacht aan alle eenheden om zowel overdag als ’s nachts informatie te verzamelen over gebeurtenissen die zouden kunnen leiden tot verstoring van de openbare orde. Die inlichtingen werden opgetekend in zogenaamde “veldboeken”.
Ze geven van dag tot dag een uitzonderlijk overzicht van alle gebeurtenissen die de Belgische samenleving hebben verontrust. Alle stakingen, betogingen en incidenten die steden en dorpen in beroering brachten, staan erin beschreven. De boeken bulken van de details over het aantal deelnemers, de algemene sfeer tijdens een betoging of over de acties die door rijkswachters werden uitgevoerd ergens in het land.
- Inventaris online
- Scans online (78 items of 17.505 scans)
- Archieven van de Generale Staf van de Rijkswacht, nrs. 1-78
- Meer weten:
Activiteitenverslagen en informatiebulletins van de Federale Politie (1950-1996)
De maandelijkse, vanaf 1958 tweemaandelijkse, bulletins waren bestemd voor officieren van de Rijkswacht. Ze gaven een stand van zaken van de situatie in België op sociaal, politiek en economisch vlak. Zo vormen ze een soort foto van de samenleving en van de (bekommernissen van de) bevolking, bekeken door de bril van wie tot opdracht had over haar veiligheid te waken.
De documenten werpen een nieuw licht op gebeurtenissen die in België voor opschudding zorgden in de jaren 1950-1970, een periode die werd gekenmerkt door de Koude Oorlog, belangrijke sociale bewegingen, communautaire debatten en strijd tussen extreemrechts en -links. Ze geven eersterangsinformatie over alle politieke en sociale bewegingen die door de Rijkswacht als een bedreiging van de openbare orde werden gezien.
- Inventaris online
- Scans online (68 items of 11.771 scans)
- Archief van het Documentatiecentrum van de Federale Politie, nrs. 3252-3276 en 3360-3402.
- Meer weten:
Bevolkingsstatistieken (1841-1976)
De ‘Mouvement de la Population’ (in het Nederlands ‘Loop van de bevolking’) vormt een unieke reeks van 23.000 tabellen met bevolkingsstatistieken, die tot op het niveau van de gemeente uitgewerkt zijn. België was in de negentiende eeuw koploper op het vlak van bevolkingsstatistiek: nergens anders in Europa zijn er zulke oude, homogene en gedetailleerde bevolkingscijfers beschikbaar. Voor alle Belgische gemeenten brengt deze bron gegevens samen uit de registers van de burgerlijke stand (geboorten, huwelijken, overlijdens); bevolkingsregisters (vertrek en aankomst in de gemeente, vorige verblijfplaats, bestemming); registers van doodgeborenen; doodsoorzakenregisters (vanaf 1851, naar aanleiding van de cholera-epidemie in de jaren 1840; registers van vertrek (1866) en aankomst (1900); vreemdelingenregisters (vanaf 1933)
- Inventaris online
- Scans online (704 items of 188.480 scans)
- Meer weten
Digitalisering uitgevoerd in het kader van DIGIT, het digitaliseringsprogramma van het Federaal Wetenschapsbeleid.
Registers van fabrieks- en handelsmerken (1879-1970)
De toenemende industrialisering en commercialisering leidden in de loop van de 19de eeuw tot meer overheidsreglementering. Zo voorzag de wet van 1 april 1879 in een algemeen kader voor de registratie van merken. Het exclusieve gebruik van merken door ondernemingen moest voortaan geregistreerd worden, zowel bij de plaatselijke rechtbank van koophandel als bij de nationale overheid. Een dergelijke inschrijving verleende exclusieve rechten met betrekking tot het gebruik van een bepaald teken voor de aangeboden waren of diensten.
De bulk van het archief van de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom/Fabrieks- en handelsmerken van het Ministerie van Economische Zaken bestaat uit chronologisch geordende, meestal geïllustreerde processen-verbaal van neerlegging van merken. Als iconografische documenten, aanvankelijk vaak in Art Nouveau of Art Deco stijl, vormen die merkdepots een uitgelezen bron voor de geschiedenis van de reclame en de mentaliteitsgeschiedenis in het algemeen. De 36 chronologisch geordende registers van fabrieks- en handelsmerken, die toegang geven tot de processen-verbaal, zijn integraal gedigitaliseerd.
- Inventaris online
- Scans online (36 items of 11.109 scans)
- Archief van de Dienst Handels- en Nijverheidseigendom bij het Ministerie van Economische Zaken, nrs. 1-36
- Meer weten
Digitalisering uitgevoerd in het kader van DIGIT, het digitaliseringsprogramma van het Federaal Wetenschapsbeleid.
Notulen van de Filmkeuringscommissie (1921-1992)
In 1920 mondde het debat tussen voor- en tegenstanders van de ‘cinema’ uit in de Wet Vandervelde. Voortaan kon de filmindustrie op vrijwillige basis films voorleggen aan een keuringscommissie bij het Ministerie van Justitie, die drie adviezen kon geven: kinderen (-16 jaar) toegelaten, kinderen niet toegelaten, of kinderen toegelaten mits het knippen van de gewraakte passages.
Het archief van deze Filmkeuringscommissie geeft een indringend beeld van de manier waarop geweld/criminaliteit en seks/erotiek in de loop van de twintigste eeuw gepercipieerd werden. Bij de start in 1922 was het oordeel van de commissie vaak erg streng. De volgende decennia kwam het taxeren van de invloed van film op het kind centraal te staan. In 1992 werd de laatste ‘coupure’ opgelegd. Meer dan 70 jaar lang werd knippen in films als een normale praktijk beschouwd. De reeks notulen met nauwkeurige opgave van de te knippen passages vormen een opmerkelijk tijdsdocument.
- Inventaris online
- Scans online (46 items of 11.718 scans)
- Archief van de Filmkeuringscommissie bij het Ministerie van Justitie, nrs. 65-121
- Meer weten
Update pagina: 28/06/2022
