Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …
Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?
De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.
Van 30 maart tot 9 april liep de enquête ArchPoll, waarmee we peilden welke archieven (bestanden/bestanddelen) ons publiek graag zo snel mogelijk online wil. Niet minder dan 2.888 mensen brachten hun stem uit: een aantal dat onze verwachtingen ruim overtrof! We willen alle stemmers dan ook bedanken voor hun deelname. Het werd een experiment dat duidelijk naar meer smaakt. En we houden rekening met jullie voorkeur. De top 10 die uit de ArchPoll naar voren kwam, staat intussen online!
- Vrijgeleiden uit Wereldoorlog I (nrs. 414-607)
- Brabantse volkstellingen (17de-18de eeuw) (nrs. 314-405)
- Vonnisboeken van de Raad van Vlaanderen (14de-18de eeuw) (nrs. 164-170, 2327-2605 en 8557-8596)
- Vonnisboeken van de Grote Raad van Mechelen (1475-1794) (nrs. 977-1045)
- Archief van de Raad van Beroerten (1567-1576) (nrs. 1-400)
- Penningkohieren in het archief van de Audiëntie (1569-1574) (nrs. 618/1-39)
- Kortrijkse poortersboeken (1413-1796) (nrs. 1-5)
- Archief van de oude universiteit Leuven (15de-18de eeuw) (nrs. 3, 22-29, 51-88, 99, 273-286, 288, 298-306, 387-391, 502-511, 689, 710-725, 812-815, 4751-4755)
- Kortrijkse wezerijregisters (1403-1796) (nrs. 1-179)
- Repertoria van notarisarchieven uit Bergen (19de-20ste eeuw) (nrs. 1-57)
In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. In België gebeurde dat op 13 maart 2020, na de beslissing van de Nationale Veiligheidsraad (NVR) van 12 maart. Het Rijksarchief sloot zijn leeszalen en ging een periode van minimale dienstverlening in. Maar achter de schermen wordt meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek.
Bijna 20 jaar geleden stelde het toenmalige diensthoofd Alfred Minke een (tweede) bestandenoverzicht op voor het Rijksarchief te Eupen. Sindsdien is de collectie, vooral ten gevolge van de aanpassing van de archiefwet waardoor de overdrachtstermijn voor overheidsarchieven werd ingekort van 100 tot 30 jaar, aanzienlijk uitgebreid. 30 jaar Rijksarchief te Eupen vormde een mooie aanleiding om werk te maken van een geactualiseerd bestandenoverzicht.
In 2015 begon Vitus Sproten voor zijn master geschiedenis aan de universiteit van Luik onder leiding van historicus Christoph Brüll onderzoek te doen naar de geschiedenis van de radio in Duitstalig België. In zijn masterverhandeling “Ostbelgien hört Ostbelgien” (Oost-België luistert naar Oost-België) uit 2016 onderzocht hij de rol die de Duitstalige openbare radiozender heeft gespeeld in het debat over de autonomie van de regio (1965-1974). Hij identificeerde de plaats die de overheidszender innam in het politieke en medialandschap en analyseerde de eerste aanspraken op zelfstandigheid die werden geuit door de Duitstalige Belgen. De vereniging voor de promotie van het archief van de Duitstalige Gemeenschap heeft samen met het Rijksarchief de verhandeling van Vitus Sproten gepubliceerd.
Op 28 november 2019 viert het Rijksarchief te Eupen zijn 30-jarig bestaan. Onze archiefdienst in Eupen kwam voort uit een samenwerkingsakkoord tussen het Rijksarchief, de Duitstalige Gemeenschap en de stad Eupen. Op 27 november 2019 wordt deze verjaardag feestelijk gevierd in het Eupense klooster Heidberg.
Sinds 2005 oefent de Duitstalige Gemeenschap – en niet het Waals Gewest – voogdij uit over de negen gemeenten waaruit ze bestaat. Ze “erfde” deze bevoegdheid van het Waals Gewest en de provincie Luik. In het kader van een samenwerkingsakkoord heeft het Rijksarchief te Eupen 329 dossiers verworven en geïnventariseerd in verband met de voogdij over de gemeenten tussen 1977 en 2006, afkomstig van het ministerie van de Duitstalige Gemeenschap.
Het Rijksarchief te Eupen heeft 22 strekkende meter historisch archief (1945-heden) van de Duitstalige openbare omroep (BRF) verworven, gewaardeerd (selectie uitgevoerd) en geïnventariseerd.
