Een deel van het archief van de ‘Koloniale Veiligheid’ is overgebracht naar het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier . In afwachting van de inventarisatie van deze documenten zijn de fotoalbums die werden overgedragen al online raadpleegbaar.
Deze virtuele tentoonstelling wil een blik werpen op de stand van het onderzoek in het kader van het project “Resolutie-Metissen” en de voornaamste archiefbronnen tonen waarmee de onderzoekers aan de slag gaan. Zo wil het onderzoeksteam bijdragen tot een grotere bewustwording rond deze miskende geschiedenis en bovenal recht doen aan de erkenningsstrijd van de metissen en de individuele en collectieve acties die hieraan hebben bijgedragen.
De bronnengids voor de geschiedenis van de kolonisatie is een belangrijke stap voorwaarts in de identificatie en beschrijving van het archief over Congo-Vrijstaat, Belgisch Congo en Rwanda-Urundi. De Franstalige gids (meer dan 1500 beschrijvingen over bijna 2300 bladzijden!) is een soort GPS voor de koloniale archieven en stelt voor het eerst burgers en onderzoekers – van waar ook ter wereld – in staat om precies te achterhalen wie welke bronnen bewaart op het Belgisch grondgebied. Naast een gedrukte versie is het werk ook integraal online beschikbaar, dankzij financiering door Belspo.
De overbrenging van 9,5 km ‘Afrika-archief’ van de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief is volop bezig. De archivarissen van onze cel AfricArch geven in een videoreeks toelichting bij deze gigantische archiefoperatie!
- Algemene introductie (algemeen rijksarchivaris Karel Velle)
- De archieven met betrekking tot de kolonisatie die worden bewaard in het Rijksarchief (archivaris Marie Van Eeckenrode)
- De herkomst van de archieven met betrekking tot de kolonisatie die worden bewaard in het Rijksarchief (archivaris Luis Angel Bernardo y Garcia)
- Het gebruik van archieven met betrekking tot de koloniale periode (archivaris Marie Van Eeckenrode)
- Het project DIGICOLJUST - Colonial Violence, Subaltern Agency and Shared Archival Heritage: A Digital Platform of Colonial Judiciary Sources (archivaris Tommy De Ganck)
- Het project SHARE: ‘Supply a Fair and Transparent Access to a shared Heritage - the ‘Africa Archives’ - to implement Decolonised Research about Belgian colonisation in Congo, Rwanda and Burundi (1885-1962)’ (archivaris/onderzoeker Bérengère Piret)
Hoewel de archiefbewaarplaatsen van het Rijksarchief gelukkig volledig gespaard bleven, trof de watersnood heel wat elders bewaarde archieven. Het Rijksarchief heeft tot taak toezicht te houden op de archieven van overheidsdiensten. Deze opdracht bestaat onder meer uit het geven van aanbevelingen inzake conservatie en restauratie, met inbegrip van maatregelen die moeten worden genomen in geval van waterschade. Het Rijksarchief is al sinds 14 juli intens bezig met de opvolging van deze taak.
Vanaf 1914 zou Ieper, een welvarend en rustig middeleeuws stadje, een belangrijke plaats worden voor (de herdenking van) de Eerste Wereldoorlog. Dit eerste BTNG-nummer van 2021 (dubbelnummer) is een volledig Engelstalige thematische verkenning van de verschillende facetten van een eeuw intens herdenkingsleven rond deze emblematische plaats met veelvoudige betekenissen.
Om plaats te maken voor nieuwe archieven zullen de oorlogsschadedossiers met betrekking tot de provincie Luxemburg (centrale reeks, provinciale reeks en fiches) binnenkort worden overgebracht van het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier naar het Rijksarchief Aarlen. Vrijdag 4 juni 2021 ging de verhuisoperatie van start, waardoor de dossiers in kwestie tijdelijk niet raadpleegbaar zijn. In de loop van de zomer zullen ze opnieuw raadpleegbaar zijn in het Rijksarchief Aarlen.
De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.
Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.
Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …
