In ARA2 zijn er zopas twee kleinere archiefbestanden van het militair gerecht geïnventariseerd. De bestanden werpen nieuw licht op de werking van het Auditoraat-generaal in Groot-Brittannië tijdens de Tweede Wereldoorlog en op het optreden van het militair gerecht te velde bij het Belgische Vrijwilligerskorps in het “Verre Oosten” (Korea).
Sinds de archieven van het militair gerecht (eind 2003 afgeschaft “in vredestijd”) overgemaakt zijn aan het Rijksarchief (2004 en 2017) werken archivarissen hard aan de inventarisering ervan. Zeer recent nog heeft dat geleid tot een omstandige inventaris van de voor de geschiedenis van de naoorlogse repressie (1944-1953) cruciale documentatiedossiers van de “Dienst Algemene Onderrichtingen” bij het Auditoraat-generaal. Naast dit soort van omvangrijke bestanden blijven er ook nog heel wat andere aanverwante archiefvormers en kleinere archiefbestanden te identificeren.
Het zopas geïnventariseerde archief van het Auditoraat-generaal te Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog was daar lange tijd één van. Het documenteert de werking van deze instelling die, net als de Belgische regering, na de Achttiendaagse Veldtocht uitwijkt naar Londen en van daaruit verder functioneert. De klemtoon ligt voornamelijk op alles wat te maken heeft met het toezicht op de werking van de Londense Kamer van het Krijgshof en het Krijgsauditoraat en de Krijgsraad te velde aldaar. Die zijn allemaal nauw betrokken bij de wederopstanding van de Belgische Strijdkrachten die plaatsvindt op Brits grondgebied. Later, in de zomer van 1944, vervelt een deel hiervan tot Brigade Piron. Deze neemt deel aan de bevrijding van het Europese vasteland. Bijzonder aanwezig in deze archieven is de problematiek van de vervolging van militairen die deserteren en/of weigeren dienst te nemen in het Belgische leger in Groot-Brittannië. Meer algemeen is dit archiefbestand bijzonder complementair met de archieven van het Hoog Commissariaat voor ’s Rijks Veiligheid (Algemeen Rijksarchief) en de in Groot-Brittannië ‘opnieuw’ opgerichte Staatsveiligheid (CegeSoma).
De tweede inventaris behandelt de werking van het Krijgsauditoraat en de Krijgsraad te velde bij de Belgische Strijdkrachten in het Verre Oosten (Korea) (1950-1955). Dit archiefbestand maakt deel uit van een omvangrijkere reeks archiefbestanden van de Krijgsauditoraten en Krijgsraden te velde. In tegenstelling tot de permanente (“bestendige”) Krijgsauditoraten en Krijgsraden worden die enkel op zeer specifieke momenten opgericht, namelijk wanneer het Belgische leger gemobiliseerd wordt, aan specifieke operaties deelneemt of buiten de landsgrenzen in actie komt. Dat is onder meer zo tijdens de Eerste Wereldoorlog, de bezetting van het Rijnland (1918-1930), de 18-Daagse Veldtocht (mei 1940), bij de Belgische troepen in Groot-Brittannië (1940-1945), bij de troepen die verblijven op de Belgische militaire basissen in Congo en Ruandi-Urundi (1951-1962), bij de Belgische Strijdkrachten in Duitsland (1945-2003) (BSD) en dus ook bij het Belgische vrijwilligersbataljon dat deelneemt aan de Korea-oorlog (1951-1955).
Naast een reeks algemene documentatiedossiers die de werking van het Krijgsauditoraat belichten, springen vooral de rechtsplegingsdossiers in het oog. Die maken nieuw historisch onderzoek mogelijk naar het leven en welzijn van de Belgische soldaten daar ter plekke.
Opgelet! Raadpleging van deze archieven vereist de schriftelijke toelating van het College van procureurs-generaal. Meer informatie over de raadplegingsmodaliteiten is hier terug te vinden.
De inventarissen
De inventarissen – enkel uitgegeven in elektronische versie – zijn gratis online beschikbaar via onderstaande links.
- NAERT Jan, Inventaris van het archief van het Auditoraat-generaal bij het Militair Gerechtshof te Londen tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1946), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - Depot Joseph Cuvelier nr. 72, publicatie nr. 6484, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024.
- NAERT Jan, Inventaris van de archieven van het Krijgsauditoraat en de Krijgsraad te velde bij de Belgische Strijdkrachten in het Verre Oosten (1950-1955), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - Depot Joseph Cuvelier nr. 73, publicatie nr. 6485, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024.
