In de context van de ontsluiting en valorisatie van archief over de kolonisatie heeft het Rijksarchief een inventaris gepubliceerd van het archief van de Maatschappij voor Krediet aan de Middenstand en aan de Nijverheid. Deze twintig meter archief bevat dossiers met kredietaanvragen van een honderdtal ondernemingen en zowat 1.300 privépersonen. Het gaat om de periode 1947-1960.
De Kredietmaatschappij voor de Kolonisten, opgericht in 1947, had als voornaamste opdracht via het toekennen van kredieten ondersteuning te bieden voor kmo’s in Belgisch Congo. Volgens de koloniale machthebber zou de witte middenklasse bijdragen tot de welvaart in de kolonie en zou ze, door voorbeelden te stellen en ervaring over te brengen, ook mee zorgen voor de ontvoogding van de Afrikaanse bevolking die een opleiding had genoten en een gemiddeld socioprofessioneel niveau bezat. Die bevolkingsgroep werd in het koloniaal taalgebruik aangeduid met de term “geëvolueerden”. Op dat ogenblik werd de Belgische bevolking in Congo geraamd op zo’n 23.000 mannen, vrouwen en kinderen. Minister van Koloniën Robert Godding nam zich voor die bevolking in tien jaar te doen verdubbelen. Er werd voorkeur gegeven aan een gemengde kolonistenpopulatie, waarbij werd ingezet op landbouw in combinatie met nijverheid of handel, op een manier die het best in overeenstemming was met “de harmonie die moest worden nagestreefd tussen de Europese en inlandse bedrijvigheden”.
Aan het eind van het boekjaar 1953 had de Kredietmaatschappij voor de Kolonisten en de Nijverheid, zoals ze inmiddels werd genoemd, sinds haar oprichting kredietaanvragen opgetekend voor een totaalbedrag van 1.102 miljoen frank. Van de 1.288 erkende aanvragen voor een bedrag van 534 miljoen frank werd het overgrote gedeelte, namelijk 979 aanvragen, ingediend in Afrika, voor een bedrag van 872 miljoen frank. De provincies Leopoldstad, Katanga en Kivu vertegenwoordigden bijna 60% van de erkende aanvragen. Het is pas in 1954 dat onder de 165 nieuwe kredietnemers een eerste lening wordt toegekend aan een “inlander uit de middenklasse”. In de loop van de volgende boekjaren worden de Congolese begunstigden steeds talrijker: 17 in 1956, 16 in 1957 en 4 in 1958.
Toen Congo in 1960 onafhankelijk werd, werd de Kredietmaatschappij voor de Kolonisten en de Nijverheid omgedoopt tot Maatschappij voor Krediet aan de Middenstand en aan de Nijverheid en werd ze een vennootschap naar Congolees recht. Ze nam de kredieten over die door haar rechtsvoorganger vóór de onafhankelijkheid aan kolonisten waren toegekend. De meesten onder hen hadden alles verloren, maar moesten hun schulden nog afbetalen. De Congolese Kredietmaatschappij probeerde ook aan spotprijzen – zoals dat tenminste werd gezien vanuit het standpunt van de betrokken kolonisten die naar België waren teruggekeerd – de goederen over te kopen die waren “achtergebleven” in Congo.
De individuele dossiers van de Kredietmaatschappij zijn een onmisbare bron voor de analyse van en het inzicht in de opkomst van een kleine blanke middenklasse van handelaars, landbouwers en industriëlen die na WO II door de koloniale machthebbers in het leven werd geroepen. Via memo’s, verslagen, briefwisseling, kaarten, plattegronden en foto’s leggen deze dossiers getuigenis af van het traject dat door de kolonisten werd gevolgd, vanaf hun kredietaanvraag tot hun overhaast vertrek vlak na de onafhankelijkheid van Congo.
De dossiers zijn raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier, volgens de modaliteiten die staan beschreven in de inventaris.
De inventaris
De inventaris (58 blz.) bevat de namen van 1.363 privépersonen en 84 bedrijven die een kredietaanvraag hebben ingediend. Je kan deze inventaris zowel raadplegen via onze online zoekomgeving als downloaden in pdf-formaat via onze webshop. Beide opties zijn gratis. De papieren versie is voor € 4,00 te koop in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan worden besteld via publicat@arch.be.
BERNARDO Y GARCIA Luis Angel, IBULA KABAKA Papy, Inventaire des archives de la Société de Crédit aux Classes moyennes et à l’Industrie : Dossiers individuels des demandeurs de crédit (1947-1969, reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier nr. 45, publicatie nr. 6350, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, 4,00 € (+ eventuele verzendingskosten).
