Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De inventarisatie van het archief Goffinet: startpunt voor nieuw onderzoek naar (Belgisch) Congo

Texte petit  Texte normal  Texte grand
06/10/2020 - Onderzoek - Inventarisatie - Publicaties - Archief van het Koninklijk Paleis

20 jaar geleden kocht de Koning Boudewijnstichting het archief van de familie Goffinet. Als vertrouwelingen van de koninklijke familie bieden de ‘Goffinets’, via hun archieven, een uitzonderlijke blik op de Belgische monarchie ‘achter de schermen’. Vooral het koningschap van Leopold II en zijn rol in Congo trekken de aandacht, maar ook de documenten over de koninklijke financiën zullen ongetwijfeld heel wat onderzoekers interesseren. Nu het archief Goffinet geordend en geïnventariseerd is, ligt de weg voor onderzoek open.

Aan het eind van de jaren 1980 doken in veilinghuizen loten documenten op die rechtstreeks in verband stonden met de koninklijke familie. Het waren oude stukken die werden teruggevonden in de kelders van het kasteel van Hyon (regio Bergen), dat op dat ogenblik werd afgebroken. Professor Jean Stengers van de ULB kreeg lucht van de vondst. Hij gaf zich vrij vlug rekenschap van de uitzonderlijke waarde van dit archief, aangelegd door de familie Goffinet, vertrouwenspersonen van koning Leopold II en bij uitbreiding van de Belgische koninklijke familie. Samen met Gustaaf Janssens, destijds archivaris van het Archief van het Koninklijk Paleis, wist Stengers de Koning Boudewijnstichting ervan te overtuigen dit archief te verwerven. In 1993 en 1995 volgden effectief twee grote aankopen. De documenten werden ondergebracht in het depot van het Archief van het Koninklijk Paleis in Brussel.   

Het archief Goffinet bestaat uit documenten die sinds het overlijden van Leopold II verloren werden gewaand. Een eerste deel van dit archief bevat persoonlijke papieren van drie generaties Goffinets: Adrien, zijn zonen Constant en Auguste, en hun achterneef Robert. De documenten gaan over hun activiteiten en hun banden met het Koninklijk Huis van de tweede helft van de 19e eeuw tot het interbellum. Een tweede deel bevat documenten die door de Goffinets werden bewaard op vraag van de Belgische koninklijke familie en met name door Leopold II zelf. Het omvat ook privébriefwisseling, officiële akten, diplomatieke stukken en onuitgegeven historische documenten. Dit archief biedt onderzoekers heel diverse perspectieven voor het bestuderen van de geschiedenis van de koninklijke familie en de monarchie. Het bevat bijvoorbeeld een deel van de briefwisseling van Leopold I, op vraag van een erfgenaam toevertrouwd aan de Goffinets. De regeerperiode van Leopold II neemt echter de meest centrale plaats in. Historici zullen ongetwijfeld veel aandacht hebben voor een reeks brieven die werden gericht aan de koning. Ze dragen de handtekeningen van belangrijke Belgische en buitenlandse politici, van buitenlandse vorsten, ontdekkingsreizigers en wetenschappers.   

Ook op de koninklijke financiën biedt dit archief een uitzonderlijke blik. De tweeling Constant en Auguste Goffinet waren vertrouwensmannen van Leopold II en tevens de beheerders van zijn fortuin. Gedetailleerde rekeningen maken het mogelijk zich een zeer nauwkeurig beeld te vormen van de manier waarop de koninklijke gelden werden beheerd. Voor onderzoekers die de rol van Leopold II in Congo bestuderen, bevat dit archief eveneens een massa interessante documenten. Tenslotte is er nog de briefwisseling tussen de koning en Adolphe de Cuvelier. Die brieven werden nog maar recent verworven door de Koning Boudewijnstichting. Voordien vormden ze een onderdeel van het archief van het kasteel van Hyon, maar ze werden samengevoegd met de andere stukken die reeds werden opgenomen in het Archief van het Koninklijk Paleis. In de huidige context, waarin de omgang met het koloniaal verleden zeer kritisch wordt benaderd, lijkt een grondige studie van het archief Goffinet voor de hand te liggen. Het biedt immers inzichten over het koloniale denken van de koning en over het opzetten van een “Leopoldiaans systeem” in Congo.

Het archief Goffinet heeft geleden onder het verblijf in de kelders van het kasteel van Hyon. Het werd geordend en geïnventariseerd, maar een aantal stukken zijn nog kwetsbaar en moeten gerestaureerd worden alvorens ze kunnen worden geraadpleegd. We kunnen alleen maar hopen dat de Koning Boudewijnstichting de valorisatie van dit uitzonderlijk historisch erfgoed verderzet.

De inventaris

De inventaris is in papieren versie voor €8,00 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. De papieren versie bestellen kan via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden in pdf-formaat via onze webshop.

Lees meer

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement