Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog heerste de grootste onwetendheid over het lot van de individuele politieke gevangenen. Daarom waren de verklaringen van teruggekeerden erg belangrijk: waar hadden ze verbleven, wie waren hun medegevangenen? Die ondervragingen, meestal afgenomen bij de terugkeer van de gedeporteerden in België in 1945, vormen binnen de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers een apart bestand van 1.969 getuigenissen, die dankzij een herverpakkingsoperatie en invoer in een databank nu beter doorzoekbaar zijn.
De 1.969 getuigenissen werden aangeduid met de archiefcode ‘Ref. X’. Interessante documenten, die in de eerste plaats gebruikt werden om andere slachtoffers te traceren. Die ‘kruisverwijzingen’ verklaren wellicht de wat eigenaardige ‘X’ in de naam van het bestand. Alleen: van het document kwam slechts een korte samenvatting terecht in de dossiers van de getuige zelf, waardoor veel informatie onzichtbaar bleef voor de nabestaanden.
Vandaag hebben de medewerkers van de Dienst Archief Oorlogsslachtoffers alle getuigenissen verpakt in nieuwe zuurvrije archiefmappen en -dozen, gekoppeld aan een digitale overzichtslijst van alle 1.969 personen die getuigden. Of iemand een getuigenis naliet in deze collectie, kan nu snel en correct opgezocht worden. Een belangrijke aanvulling voor wie onderzoek doet naar zijn of haar familie!
De Dienst Archief Oorlogsslachtoffers bewaart twaalf kilometer archief van het Belgisch Commissariaat voor Repatriëring en van de voormalige DG Oorlogsslachtoffers, en is dé referentiedienst voor onderzoek naar burgerlijke oorlogsslachtoffers.
