Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het oude kerkarchief van Denderleeuw: een uitzonderlijke aanwinst van lokaal ancien régime-archief

Texte petit  Texte normal  Texte grand
20/09/2016 - Inventarisatie - Publicaties - Rijksarchief te Gent

Het oude kerkarchief van Denderleeuw werd in de loop van 2014 zonder enige toegang binnengebracht in het Rijksarchief te Gent. Door de verhuis van het Gentse Rijksarchief liep de ontsluiting ervan vertraging op, maar intussen is dit kerkarchief geïnventariseerd en het blijkt inhoudelijk veel rijker dan vermoed. Een dergelijke aanwinst van lokaal ancien régime-archief is zonder meer uitzonderlijk!

Het oude kerkarchief van Denderleeuw ("kerkfabriek en parochie Sint-Amandus te Denderleeuw", 1571-1875, 2,69 strekkende meter, 475 nrs.), bewaard in het Rijksarchief te Gent, bevat documenten van de kerkfabriek, de parochie en de armentafel van Denderleeuw. Daarin vind je o.a. boekhoudkundige registers en uitgebreide reeksen rekeningen van de kerk en de armentafel, die starten in de 16de eeuw en die worden verantwoord via allerhande bewijsstukken (onkostenstaten, ontvangstbewijzen, losse nota’s, …).

Het goederenbeheer van al die instellingen is bijzonder goed gedocumenteerd. Zo leren we over werken aan de parochiekerk, de klokkentoren en het orgel, kunnen we vaststellen dat zowel de kerk, de pastoor als de armentafel over heel wat gronden, renten, obligaties en tienden beschikten, zijn er beknopte gegevens over een kerkdiefstal in 1758 en verwijzingen naar een oude lazarij in Bakergem.

Het archief bevat ook testamenten van personen die iets nalieten aan de kerk of die een jaargetijde stichtten. Het parochiale gedeelte bevat nota’s van pastoors over de geschiedenis van de parochie, brieven, omzendbrieven, en afschriften van of uitgebreide uittreksels uit de parochieregisters (waarvan de originelen in het Rijksarchief te Antwerpen-Beveren worden bewaard).

Uitzonderlijk is vooral de aanwezigheid van 18de- en begin 19de-eeuwse preken, aantekeningen van liturgische aard én van thematisch geordende catechismuslessen, opgesteld door Denderleeuwse pastoors en/of kosters. Sinds 1630 was er immers al sprake van een dorpsschooltje in het centrum van Denderleeuw, waardoor de lokale koster vaak ook de functie van onderwijzer op zich nam. Dit gebeurde uiteraard onder toeziend oog van de pastoor, die als ‘parochieherder’ de eindverantwoordelijkheid over het lokale onderwijs droeg.

Uiteraard zijn er ook wat curiosa op te noemen. Zo is er een eedaflegging van vroedvrouw Marie Elisabetha Danneboom bewaard (1777) en kan je in het archief de zegening en de gebeden ontdekken die gebruikt werden bij een exorcisme van hondsdolheid (18de eeuw). Er wordt afgesloten met een vleugje cultuur: de stukken zonder merkbaar verband met het archief bevatten enkele fragmenten van een verhaal over “Quinten Quack”, een toneelstuk dat oorspronkelijk werd geschreven door Cornelis de Bie (Lier, 1627-171?).

De inventaris

De inventaris is te koop in het Rijksarchief te Gent, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. Je kan de inventaris ook gratis downloaden door op de titel in onderstaande beschrijving te klikken.

VERFAILLIE Joke, Inventaris van het archief van de kerkfabriek en parochie Sint-Amandus te Denderleeuw (1571-1875), Reeks Inventarissen Rijksarchief te Gent nr. 118, Publ. Nr. 5621, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016, € 4,00 (+ eventuele verzendingskosten).

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement