De vroegere holding Electrobel (Compagnie Générale d’Entreprises Électriques et Industrielles) was in de 19de-20ste eeuw één van de belangrijkste ‘trusts’ van België en was actief in de sectoren energie (gas, elektriciteit, atoomenergie), vervoer en engineering. Het archief van deze holding, zopas ontsloten, is een belangrijke bron voor de studie van de industriële geschiedenis van België en van de vele andere landen waar de groep actief was.
De geschiedenis van het archief
Het archief beslaat de periode 1862-1989 en werd gevormd door verschillende industriële groepen uit de 19de eeuw die geleidelijk samensmolten en in 1929 opgingen in de holding Electrobel. In 1986 ontstond uit de fusie van Electrobel en Tractionel de groep Tractebel.
In juli 1988 werd de VVBA (Vereniging voor de Valorisatie van Bedrijfsarchieven) gecontacteerd om het historisch archief van Tractebel te behandelen, d.w.z. om het archief uit de periode vóór de fusie van 1986 te selecteren, ordenen en inventariseren. Het ging in totaal om 1.660 strekkende meter archief. Het archief van Tractionel werd bewaard in een voormalig gebouw van de groep in de Wetenschapsstraat. Het archief van Electrobel bevond zich in de kelder van een pand aan de Troonplaats. In 1990 werd het archief aan het Algemeen Rijksarchief geschonken.
De VVBA heeft de behandeling van het archief toevertrouwd aan de onafhankelijke historici René Brion en Jean-Louis Moreau. Het project was aanvankelijk toegespitst op het archief van het algemeen secretariaat van beide groepen, maar werd al vrij snel verruimd. De opdracht die Tractebel via de VVBA aanvankelijk had toevertrouwd aan beide historici werd uitgebreid tot het archief van de talrijke diensten, opgeheven filialen en vroegere bestuurders van de groep. In totaal werd het contract aangevuld met ongeveer 680 bijkomende meter archief, waardoor de teller (vóór archiefselectie) uiteindelijk op 2.340 meter kwam te staan. De behandeling van het archief heeft twee jaar gevergd, met enkele onderbrekingen omwille van verhuisoperaties.
In 2007-2015 werd de inventaris (6.520 archiefnummers) in overeenstemming gebracht met de ISAD(G)-standaarden.
Welke informatie bevatten de dossiers?
Het archief van Electrobel bestaat uit 95 delen, als volgt gegroepeerd:
- archief van de statutaire organen en de directie van de vennootschap (8 deelbestanden)
- archief van het algemeen secretariaat en de documentatieverzameling (3 deelbestanden)
- archief van de bestuurders en kaderleden (5 deelbestanden)
- archief van holdings waarvan de bedrijvigheid werd overgenomen door Electrobel (8 deelbestanden)
- eigen archief van de filialen (62 deelbestanden)
- archief van diverse handelsorganismen (6 deelbestanden)
- archief van organismen met sociaal oogmerk (2 deelbestanden)
- verzameling van oude inventarissen (1 deelbestand)
Het archief heeft betrekking op meerdere industriële sectoren: energie (gas, elektriciteit, aardolie, steenkool, atoomenergie), openbaar vervoer (trams, autobussen, spoorwegen), engineering, technische installaties, metaalbouw en elektrische installaties, media (cinema), telecommunicatie (telefonie, radio, televisie), productie van rekenmachines en computers, bouw en aannemerswerk, bouwmaterialen, vastgoed,…
Ook het aantal betrokken landen is zeer uitgebreid met o.m. België, Congo, Duitsland, Frankrijk, Italië, Letland, Nederland, Oekraïne, Polen, Portugal, Roemenië, Rusland, Spanje, Tsjecho-Slowakije…
Andere bedrijfsarchieven in het Rijksarchief
Het Rijksarchief bewaart diverse andere bedrijfsarchieven die gelijkenissen vertonen met het Electrobel-bestand. Denk aan het archief van de holdings Sofina, Tractionel en Tractebel, die een gelijkaardige rol hebben gespeeld in de sectoren elektriciteit en tramvervoer in België en het buitenland, of aan het archief van Electrabel, de vennootschap die in België de energiebelangen van Electrobel heeft overgenomen.
De inventaris
De (Franstalige) inventaris is te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. U kan de inventaris ook gratis downloaden in pdf-formaat.
- BRION René en MOREAU Jean-Louis, Inventaire des archives du groupe Electrobel alias Compagnie Générale d’Entreprises Électriques et Industrielles (1862-1989), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - Depot Joseph Cuvelier nr. 30, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
Publicatie 5521, € 24,00 (+ eventuele verzendingskosten).
