In 1887 maakte de Belgische regering een uitzonderlijk krediet vrij voor de bouw van meerdere versterkte vestingen in Luik (als verdediging tegen Duitsland) en in Namen (tegen de Fransen). De archieven van de twaalf vestingen op de oevers van de Maas worden bewaard in het Rijksarchief te Luik en zijn ontsloten voor onderzoek.
De oorlog van 1870-1871 had duidelijk gemaakt dat de Belgische defensie ernstige lacunes vertoonde en dat zowel op organisatorisch als op menselijk vlak. Om ons land te behoeden voor een vreemde bezetting, nam de regering een voorstel aan van Alexis Brialmont om een verdedigingslinie op te trekken langs de Maas.
Op 27 juni 1887 maakte de Belgische regering een uitzonderlijk krediet vrij van 8 miljoen frank. Daarmee moesten versterkte vestingen gebouwd worden in Luik (als verdediging tegen Duitsland) en in Namen (tegen de Fransen).
Omwille van de nabijheid van Duitsland en de aanwezigheid van belangrijke spoorlijnen en wegen moest in Luik, langs beide oevers van de Maas, een gordel worden aangelegd van zes grote en zes kleinere forten:
|
Grote forten |
Kleine forten |
|
Barchon |
Chaudfontaine |
|
Boncelles |
Embourg |
|
Flémalle |
Évegnée |
|
Fléron |
Hollogne-aux-Pierres |
|
Loncin |
Lantin |
|
Pontisse (Herstal) |
Liers |
De werken gingen van start in juli 1888 en waren vier jaar later beëindigd.
Bevoegdheden en activiteiten van de provinciale instellingen
In 1888 startte het ministerie van Oorlog met de aankoop van gronden een grootse vastgoedoperatie. De verkoopakten moesten door de provinciegouverneur worden ondertekend, maar het was het ministerie van Oorlog dat, binnen de dertig dagen, de verkoper moest betalen. De Bestendige deputatie van haar kant moest vergunningen afleveren zodat de aannemers wijzigingen mochten aanbrengen aan de infrastructuur van de buurt- en provinciewegen. De Provincieraad zorgde ervoor dat de steenkoolproducenten, de eigenaars van gronden en de gemeenten werden vergoed voor de schade die ze ondervonden als gevolg van de bouw van de forten.
Inhoud van de reeks ‘Forten’
De reeks ‘Forten’ bestaat uit drie delen:
- Het eerste deel bevat vooral briefwisseling en algemene voorschriften.
- Het tweede deel is het belangrijkste en bevat de dossiers over de aankoop van de gronden waarop de 12 forten moesten gebouwd worden.
- Het derde deel betreft de schadeloosstellingen die werden gevraagd door de gemeentes en de grondeigenaars.
De algemene documenten over de onteigeningen en over de schadeloosstellingen verschaffen informatie over het administratief beheer van de verkoopakten, over de relaties en de samenwerking tussen de Luikse provinciegouverneur en de diensten van het leger, over de voortgang van de werken en de gebruikte technieken, over de reacties en commentaren van de gemeenten, over de gevolgen van de onteigeningen voor de budgetten van de gemeenten.
Heemkundigen vinden in deze reeksen gedetailleerde gegevens over de zones waar de forten werden gebouwd en hun omgeving. Genealogen kunnen in de verkoopakten en bijlagen (zoals plattegronden) informatie aantreffen over transacties waarbij hun voorouders waren betrokken, indien die gronden moesten verkopen voor de bouw van de forten of verplicht werden erfdienstbaarheden te aanvaarden.
De inventaris is in papieren vorm te koop in het Rijksarchief te Luik, in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan worden besteld via publicat@arch.be.
Via onze webshop kan u de inventaris gratis downloaden.
- JACQUEMIN Anne, Inventaire des archives de la Province de Liège Série Forts (1887-1896 (1927)), Reeks Inventarissen Rijksarchief te Luik nr. 122, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2012.
Publicatie 5112, € 2,00 (+ eventuele verzendingskosten)
