Inhoud
Het project DIGICOLJUST-2 onderzoekt de geschiedenis van de militaire rechtscolleges in koloniaal Congo (1885-1960) en maakt deel uit van de overbrengingsoperatie van het “Afrika-archief” van de FOD Buitenlandse Zaken naar het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier.
In tegenstelling tot in het moederland waar de jonge Belgische natie in 1830 reeds kon verder bouwen op een duidelijk militair rechtsstelsel uit de Franse en Nederlandse periode, was het koloniaal militair recht in de kolonie veel nauwer verweven met het burgerlijk recht. Aanvankelijk bedienden de milities van koning Leopold II zich van een zeer efemere vorm van militaire rechtspraak om de lokale bevolking te onderwerpen en te onderdrukken. Vanaf 1921 functioneerden een dertigtal krijgsraden (waarvan ook zeven krijgsraden van beroep) echter op een permanentere basis en met duidelijker afgebakende bevoegdheden. Het merendeel van hen bleef tot de Congolese onafhankelijkheid in 1960 operationeel.
DIGICOLJUST-2 heeft de ambitie om het onderzoek naar deze geschiedenis van het koloniaal militair recht te faciliteren. Het bouwt daarvoor verder op de resultaten van DIGICOLJUST-1. Tijdens deze eerste fase werden 19 archiefgroepen, elk corresponderend met een specifieke krijgsraad, over de periode van 1891 tot 1956 geïdentificeerd. In totaal werden zo ongeveer 5.570 rechtsdossiers van militaire aard in kaart gebracht.
DIGICOLJUST-2 heeft vier hoofddoelstellingen:
- De digitale ontsluiting van deze militaire rechtsarchieven verderzetten.
- Het unieke gedeeld archivalische erfgoed van de Force Publique aanwenden om de samenwerking met het Institut National des Archives du Congo (INACO) verder uit te bouwen.
- Inzicht verschaffen in de institutionele en sociale geschiedenis van koloniaal geweld. De krijgsraadarchieven vormen een essentiële bron om licht te werpen op hoe individuele Afrikaanse soldaten zowel slachtoffer als dader van ‘legitiem staatsgeweld’ konden worden.
- De volledige identificatie en ontsluiting van de archieven van de krijgsraden en krijgsauditoraten te velde. Tijdens Wereldoorlog I en II opereerde de Force Publique buiten de grenzen van Belgisch-Congo. Deze specifieke reeks van het militaire gerechtsarchief geeft een unieke inkijk in het dagelijkse leven van Afrikaanse soldaten in legerkampen ver van huis.
Partners
Het project DIGICOLJUST-2 wordt gefinancierd door BELSPO via het kaderprogramma BRAIN 2.0. Het gaat om een samenwerking met de Université Libre de Bruxelles (Amandine LAURO) en de Vrije Universiteit Brussel (Benoît HENRIET).
Medewerkers
De onderzoeksactiviteiten worden uitgevoerd door Reinout Vander Hulst, in het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier.
Wetenschappelijk comité
Het project wordt binnen het Rijksarchief gecoördineerd door Pierre-Alain TALLIER en Marie VAN EECKENRODE.
Publicaties
- VANDER HULST Reinout en DE GANCK Tommy, Inventaire des archives du Ministère des Colonies et successeurs en droit : Administration d’Afrique : Conseil de guerre d’appel de Boma (1897-1931), reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier nr. 64, publicatie nr. 6442, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024.
- HENRIET Benoît, LAURO Amandine en JUSTE Renaud, “Archives of Military Courts in Colonial Congo: New Sources for the History of Violence and Agency in Central Africa,” in History in Africa, vol. 50, 2023 (November). https://doi.org/10.1017/hia.2023.9
Nieuws
Met 553 gerechtsdossiers, waarin ontegensprekelijk de stem van Congolese beklaagden weerklinkt, vormt het archief van de krijgsraad van beroep van Boma een goudmijn voor onderzoek naar de werking van het koloniale militair gerecht in Belgisch Congo. Een nieuwe inventaris, mét index op basis van de aard van de aanklachten, faciliteert de onderzoeksmogelijkheden.
Links
-
Het archief van de krijgsraad van beroep van Boma fileert het militair gerecht in Belgisch Congo
-
Op de blog hypothèse.org geeft het team regelmatig updates over het project en de voortgang ervan.
