Matrikel, ommeloper, manuaal… Het zijn allemaal termen voor vroegmoderne documenttypes waarop je kan stuiten in onze inventarissen. Worstel je soms met de betekenis ervan? Dan kan je voortaan terecht in de tweetalige thesaurus TEMAS.
Rust, vertier, angst, bijgeloof, licht, donker. De nacht kent vele gezichten en dat was vroeger niet anders. Voor sommige snoodaards bood de duisternis een ideale dekmantel voor activiteiten die het daglicht beter niet konden zien, andere onfortuinlijke zielen konden de drank niet de baas en kwamen vooral in de avonduren in een spiraal van dronkenschap en geweld terecht. Voor deze expo dook het Leuvense Rijksarchief in de archieven van schepenbanken – plaatselijke rechtbanken die onder andere optraden bij strafrechtelijke zaken – op zoek naar verhalen over nachtelijke criminaliteit in het 17de en 18de-eeuwse Brabant.
De versoepeling van de raadpleegbaarheid van de registers van de burgerlijke stand (wet van 21 december 2018) is een goede zaak voor het genealogisch onderzoek. De termijn van 100 jaar werd teruggebracht naar 75 jaar voor huwelijksakten en 50 jaar voor overlijdensakten. De voorbije maanden was er nogal wat commotie over het uitblijven van een uitvoeringsbesluit in verband met (1) de afschriften en uittreksels van akten van de burgerlijke stand en (2) de raadpleging voor genealogische, historische of wetenschappelijke doeleinden. Nu dit langverwachte Koninklijk Besluit gepubliceerd is (B.S. 31/3/2021), blikken we vooruit op de implicaties ervan in de praktijk. Miljoenen akten van de burgerlijke stand uit de periode 1920-1970 online raadpleegbaar maken, zal tijd vragen.
Dat 2020 ook voor het Rijksarchief geen gewoon werkjaar is geweest, hoeft eigenlijk niet eens te worden vermeld. In de loop van maart sloten de archiefinstellingen in Europa één voor één hun deuren voor het publiek. Na een periode van minimale dienstverlening werd gefaseerd heropgestart. In het najaar volgde een tweede sluiting van de leeszalen. Elk Rijksarchief bleef evenwel steeds bereikbaar. En achter de schermen werd meer dan ooit ingezet op het toegankelijk maken van archieven voor onderzoek. De retroconversie raakte in 2020 in een stroomversnelling. Maar de aandacht ging ook naar het online brengen van meer en meer gedigitaliseerde archieven. Deze uitzonderlijke situatie heeft uiteraard sporen nagelaten in de jaarcijfers: minder leeszaalbezoek, nauwelijks publieksevenementen, minder naar het Rijksarchief overgebrachte archieven… Maar dus ook: een grotere digitale toegankelijkheid.
Tijdens de voorbereidingen van een tentoonstelling over de geschiedenis van het Leuvense gerechtsgebouw, die nog tot 25 april 2021 te bezoeken is, ontdekten de archivarissen van het Rijksarchief te Leuven een brief van 14 september 1944 die een schrijnend beeld schetst van de gerechtelijke werking in de onmiddellijke nadagen van de Tweede Wereldoorlog.
Kersvers staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid Thomas Dermine bezocht samen met zijn kabinetsmedewerkers op donderdag 15 oktober 2020 het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier. De staf van het Rijksarchief gaf hem eerst een uitgebreide briefing over de huidige werking én de uitdagingen en verwachtingen naar de toekomst toe. Tijdens de rondleiding in de archiefruimtes die daarop volgde, maakte de staatssecretaris kennis met enkele grote, relevante reeksen hedendaags archief, zoals het zgn. ‘Afrika-archief’ – waarvan de overdracht door de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief volop bezig is –, het archief van het militair gerecht (o.m. repressie-archieven), honderdduizenden dossiers ‘oorlogsschade WOII’, bedrijfsarchieven, …
Vele burgers en organisaties keken vorige week uit naar de tekst van het akkoord dat zeven politieke partijen sloten om met de nieuwe federale regering van start te gaan. Die tekst werd op 30 september ruim verspreid. Ondertussen is ook de samenstelling van die nieuwe regering bekend. De politieke verantwoordelijke voor het Rijksarchief is staatssecretaris voor wetenschapsbeleid Thomas Dermine, een 34-jarige handelsingenieur uit Charleroi. Rekening houdend met de vele uitdagingen op het vlak van modernisering en uitbreiding van de gebouweninfrastructuur is ook de persoon van Mathieu Michel belangrijk. Michel is nl. staatssecretaris bevoegd voor onder meer de Regie der Gebouwen. Welke delen van het regeerakkoord zijn voor het Rijksarchief belangrijk?
Aanvankelijk opgericht als Belgisch-Nederlands-Duits initiatief, brengt het Internationaal Archiefsymposium (IAS) vandaag archiefdiensten samen uit Noordrijn-Westfalen, Nederland, België en Luxemburg. Op 6 en 7 juni 2019 vond het IAS, met als thema Archief en wetenschappelijk onderzoek, toepasselijk plaats in het Rijksarchief in de universiteitsstad Leuven. In afwachting van de gedrukte versie van de akten, uitgegeven door het Rijksarchief in België in de reeks Miscellanea archivistica: studia, publiceren we de vier lezingen alvast online.
13 jaar lang werkten 150 vrijwilligers, onder coördinatie van Patrick Trio, aan het project ‘Demogen - Huwelijksakten Vlaams-Brabant en Brussel’ (aanvang Burgerlijke Stand tot en met 1910). 631.397 akten werden geanalyseerd, verwerkt in een databank en geïntegreerd in de zoekrobot ‘Zoeken naar personen’. Een ongelooflijke prestatie, waarvoor het Rijksarchief, maar vooral heel de genealogische gemeenschap, de Demogen-vrijwilligers niet genoeg kan bedanken.
De “minimale dienstverlening” die sinds half maart van kracht is binnen het Rijksarchief belet niet dat achter de schermen hard gewerkt wordt, ook door onze vrijwilligers! We vroegen hen met spijt in het hart om voorlopig niet naar de leeszalen te komen, maar van thuis uit bleven en blijven ze het stamboomonderzoek in België meer dan ooit mee vooruit helpen. Daarvoor willen we onze vrijwilligers nog eens heel expliciet bedanken! Naast de opvolging van de bestaande projecten (DemoGen, DemoGenVisu, enz.) werden de afgelopen weken ook nieuwe databanken opgestart.
