Het Rijksarchief ontving van 1 tot 15 september 2022 een delegatie van het Institut National des Archives du Congo (INACO). Het bezoek kaderde binnen het project DIGICOLJUST, dat de koloniale militaire rechtscolleges (1885-1960) bestudeert. Daarvoor werd reeds samengewerkt met de ULB en de VUB en voortaan dus ook met de Congolese collega’s van het INACO. Het doel? Gezamenlijk archiefbeheer uitbouwen.
Tijdens het veertiendaagse bezoek werden professionele, maar ook menselijke banden gesmeed tussen de Belgische en Congolese archivarissen. De belangrijkste Belgische archiefinstellingen die documenten bewaren over de geschiedenis van de kolonisatie werden bezocht (het Rijksarchief, de FOD Buitenlandse Zaken, het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika en het Archief van het Koninklijk Paleis), naast de twee partneruniversiteiten (ULB en VUB).
De archivarissen van de cel Afrika-archief van het Algemeen Rijksarchief 2 - depot Joseph Cuvelier (ARA2) toonden de heren Iyoka Otangela - N’kumu Jean-Bedel (adjunct-directeur-generaal van het INACO) en MUSHIZI Patrick (expert digitaal archief) de collecties en lopende projecten van het Rijksarchief. De bezoekers waren, niet zonder enige emotie, verheugd om documenten te kunnen inkijken over de geschiedenis van hun land, zoals kaarten, foto’s, dossiers van personeelsleden in Afrika en gerechtelijke stukken.
De gesprekken tussen de Congolese afvaardiging, de archivarissen van ARA2 en algemeen rijksarchivaris Karel Velle legden een concrete basis voor een verdere samenwerking, waarbij voor zowel het Rijksarchief als INACO de archiefnoden en de modaliteiten voor een mogelijke uitwisseling werden bepaald. De archiefcollecties die in beide landen worden bewaard, vullen elkaar aan. Het is dus zaak om in kaart te brengen welke verbanden er zijn tussen de verschillende bestanden en zo het onderzoek van en de toegang tot dit archivalisch erfgoed in beide landen te faciliteren. De eerste noodzakelijke stap daartoe is digitalisering van archieven. Op die manier kunnen documenten immers gemakkelijk worden gekopieerd en daadwerkelijk worden uitgewisseld.
In het kader van het DIGICOLJUST-project werd zo het archief van de krijgsraad van Leopoldstad gedigitaliseerd en in elektronische vorm overgemaakt aan het INACO. Op termijn zullen alle archieven van de militaire rechtscolleges worden gedigitaliseerd en gedeeld met onze Congolese collega’s.
Anderzijds zullen archivarissen van het INACO samenwerken met het Rijksarchief om over te gaan tot het identificeren en inventariseren van een aantal archiefbestanden die worden bewaard in de Democratische Republiek Congo, onder andere de dossiers van de Afrikaanse leden van de Openbare Weermacht. Die dossiers zijn bijzonder interessant voor de geschiedschrijving van de koloniale militaire rechtscolleges aangezien de Afrikaanse leden van de Openbare Weermacht meer dan 90% vertegenwoordigen van de verdachten die door deze rechtscolleges werden berecht.
Door Congolese en Belgische archivarissen samen te brengen voor gezamenlijke doelstellingen wordt DIGICOLJUST een pilootproject voor het uitwerken en uittesten van de modaliteiten voor het beheer en de valorisatie van een gedeeld archivalisch erfgoed.
