Een publicatie die onlangs verscheen in onze reeks ‘Studia’ heeft een artikel gekregen in Science, één van de meest toonaangevende wetenschappelijke tijdschriften ter wereld! Bernard Wilkin, archivaris in het Rijksarchief Luik, geeft een woordje uitleg.
"Sinds een aantal jaar interesseer ik mij voor het lot van soldaten die sneuvelden in de slag bij Waterloo. Ondanks jarenlange archeologische opgravingen werden sinds 2012 slechts enkele gebeenten teruggevonden, met name twee skeletten. Samen met een Duitse geschiedkundige, Robin Schäfer, en een Brits archeologieprofessor, Tony Pollard, hebben we ontdekt dat het in België gebruikelijk was om de doden op te graven om ze te verwerken tot beenderhoutskool.
Dat beenderhoutskool diende voor het raffineren van de suiker die werd gewonnen uit suikerbieten, om een mooi wit resultaat te verkrijgen. Dit onderzoek, dat onder meer gebaseerd is op archiefstukken van het Rijksarchief in België, ging de wereld rond en kende een fenomenaal succes. Het werd ook gepubliceerd in het Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis (laatste nummer van 2023), dat wordt uitgegeven door het Rijksarchief.
Tijdens het onderzoek kwam aan het licht dat het gebruik om doden op te graven ook elders zeer courant was. De beenderen werden niet alleen gebruikt in de suikernijverheid, maar ook in de landbouw, omdat ze veel fosfaat bevatten. Gedurende heel de 19de eeuw hebben verschillende landen, Groot-Brittannië op kop, slagvelden, kerkhoven en begraafplaatsen in de kolonies leeggeroofd.
We waren van mening dat het waard was om aan dit onderwerp een heel boek te wijden, met bijdragen over Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië, Algerije, enz. Zo konden we aantonen dat in Frankrijk zelfs nog graven werden geschonden van de slagvelden van 1914-1918 en dat de prefecten van de betrokken departementen genoodzaakt waren om besluiten uit te vaardigen om deze praktijk formeel te verbieden.
Het onderzoek ging niet onopgemerkt voorbij. De Times, El Pais, en vooral Science in de USA, brachten artikels over onze bevindingen."
Het boek
Het onderzoek werd gepubliceerd in de reeks Studia van het Rijksarchief. Het boek is voor € 20,00 te koop bij het Algemeen Rijksarchief en kan besteld worden via publicat@arch.be, Amazon of Bol.com.
WILKIN Bernard, SCHÄFER Robin (eds.), Bones of contention. The industrial exploitation of human bones in the modern age, reeks Studia nr. 176, publicatie nr. 6449, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024, € 20 (+ eventuele verzendingskosten).
