Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

De Franstalige uitzendingen van de Belgische radio en televisie (RTB): hoe krijgt een overheidsdienst zijn structuur? (1960-1977)

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Inhoud

Hoewel de Franstalige openbare omroep al 80 jaar zijn stempel drukt op het audiovisuele gebeuren in Franstalig België bleef onderzoek erover eerder beperkt. Naar aanleiding van eenmalige evenementen of rond zeer specifieke aspecten van dit medium werden weliswaar studies verricht, maar de radio- en tv-omroep als openbare dienst werd nog nooit onderzocht in zijn totaliteit.

Het Nationaal Instituut voor de Radio-Omroep (NIR) werd opgeheven bij wet van 18 mei 1960 en vervangen door drie onafhankelijke instellingen, namelijk de Belgische Radio en Televisie, Nederlandstalige uitzendingen (BRT) de Radiodiffusion-télévision belge, émissions françaises (RTB) en het Instituut van Gemeenschappelijke Diensten (IGD), respectievelijk voor de openbare omroep in het Nederlands, de openbare omroep in het Frans en hun gemeenschappelijke technische en administratieve functies. Op die manier wilde de wetgever een waarborg bieden voor de culturele autonomie van de BRT en de RTB, voor de onafhankelijkheid van deze instellingen ten aanzien van de regering, en voor de vrijheid van informatie. De geleidelijke overgang van België naar een federale staat heeft ook invloed gehad op de organisatie van de RTB, want in april 1966 kwam de omroep onder de bevoegdheid van het ministerie van Franse cultuur. Sinds 1970 worden de audiovisuele media beschouwd als een regionale materie. De RTB werd opgesplitst in vijf autonome regionale centra voor radio- en tv-productie. Deze wijziging weerspiegelt de politieke en culturele evolutie van het land, waarin de regio’s steeds meer aan belang winnen en waarin de media de neiging hebben zich toe te spitsen op een almaar beperkter publiek. Sinds 1970 hebben de opeenvolgende regeringen werk gemaakt van een statuut voor de RTB dat beter beantwoordt aan de institutionele ontwikkelingen inzake regionalisering en culturele autonomie. Het IGD werd bij wet van 18 februari 1977 afgeschaft. RTB en BRT werden op dat moment twee volledig gescheiden instellingen, elk met hun eigen Cultuurraad. Met een decreet van 12 december 1977 richtte de Cultuurraad van de Franse Gemeenschap de Radio-télévision belge de la Communauté culturelle française (RTBF) op.

Openbare radio en televisie-instellingen worden niet enkel gestructureerd bij wet. Ook de interactie met de samenleving speelt een grote rol. Die structuur en de evolutie ervan kunnen enkel bestudeerd worden door rekening te houden met de politieke, economische, culturele, sociale, technologische en autonomistische aspecten van de Belgische samenleving van destijds,  weerspiegeld in de openbare radio- en tv-omroep. De structuur werd echter niet alleen bepaald door ‘externe’ factoren, ook de eigenheid van de RTB speelde een belangrijke rol in de ontplooiing ervan.

Dit onderzoeksproject geeft eerst een overzicht van de historische evolutie van de media radio en televisie in België in een internationale context. Vervolgens wordt het begrip ‘publieke omroep’ gedefinieerd en wordt een analyse gemaakt van het statuut van de RTB tijdens de referentiejaren 1960-1977. Het onderzoek spitst zich ook toe op de verschillende factoren die een rol hebben gespeeld in de structuur van de omroep en staat stil bij de wijze waarop deze structuur concreet tot stand kwam. Het is onmogelijk al deze factoren in hokjes te stoppen. Er is immers sprake van onderlinge beïnvloeding.

Het onderzoeksproject ‘De Franstalige uitzendingen van de Belgische radio en televisie (RTB): hoe krijgt een overheidsdienst zijn structuur? (1960-1977)’ is tweeledig van aard. Naast het historisch onderzoek bevat het project ook een archiefluik: het inventariseren van het RTB(F)-archief, voor de periode 1977-1988 overgebracht het Algemeen Rijksarchief. Het gaat om een volume van bijna 500 strekkende meter archief, tot op heden nog niet ontsloten. Het archief omvat diverse aspecten uit de geschiedenis van de Franstalige openbare omroep. Het gaat niet alleen om administratieve documenten over het beheer van de instelling (Raad van Bestuur, …), maar ook om stukken i.v.m. de programma’s en de uitzendingen (richtlijnen voor de producties). Tot slot zit het archief van Robert Wangermée, directeur-generaal van 1960 tot 1984, erin vervat.

Dankzij dit onderzoeksproject kon worden overgaan tot de overdracht van archief dat nog bewaard werd bij de RTBF. In februari 2014 werd ongeveer 370 strekkende meter documenten toegevoegd aan het archiefbestand “RTB(F)”, bewaard in het Algemeen Rijksarchief.

Medewerkers

Doctoraatsverhandeling van Flore Plisnier, o.l.v. Serge Jaumain (ULB)

Nieuws

Momenteel geen nieuws over dit lopend onderzoek.
www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement