Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Een mysterie ontrafeld! Een nieuw boek over de Raad van Oorlog (16de-17de eeuw)

Texte petit  Texte normal  Texte grand
27/05/2024 - Onderzoek - Publicaties - Algemeen Rijksarchief

De “Raad van Oorlog” was lang een mysterie. Allerlei bronnen vermelden de Raad, maar het leek of deze zelf geen eigen archief had bewaard. Rijksarchivaris Harald Deceulaer verzamelde alle mogelijke archiefsporen, en ontdekte zelfs notulen van de Raad. Na een lange speurtocht is zijn boek nu gepubliceerd.

De Raad van Oorlog fungeerde op zijn hoogtepunt als een soort generale staf voor de militaire strategie, organisatie en logistiek, onder leiding van de landvoogd of opperbevelhebber. Daarnaast werden er in het kader van veldtochten regelmatig krijgsraden georganiseerd op het terrein, met ervaren militairen die een advies uitbrachten over de verschillende opties. De Raad was actief van ca. 1567 tot 1609, werd terug opgericht in 1618, en bleef functioneren tot in de vroege 18de eeuw.

Dit rijk geïllustreerde boek onthult voor het eerst de geschiedenis, betekenis, samenstelling en organisatie van de Raad van Oorlog. We zien wie deelnam aan welke vergaderingen, wat er werd besproken, en welke politieke en militaire rol de instelling speelde. Ook het profiel van de leden wordt behandeld. Het boek bevat biografische beschrijvingen van 233 personen die tussen 1567 en 1718 werden vermeld als leden van de Raad van Oorlog.

De Raad van Oorlog komt voor het eerst in beeld onder de hertog van Alva, toen die fungeerde als een verzamelpunt van de aanhangers van de harde lijn en als alternatief machtscentrum voor de Raad van State. Alexander Farnese maakt zijn Raad van Oorlog jonger en diverser. Naast ervaren Spaanse en Italiaanse militairen namen Waalse edelen belangrijke posities in, net als enkele politici. De Raad van Oorlog bereikte zijn hoogtepunt in de late 16de en vroege 17de eeuw. De Raad vergaderde toen regelmatig, met een groot aantal personen, en zijn leden speelden een belangrijke militaire en politieke rol. Tijdens het grootste deel van het Twaalfjarig Bestand was de Raad niet actief, maar toen in 1618 de Dertigjarige Oorlog uitbrak, werd hij heropgericht. Toch lijkt de Raad in de loop van de 17de eeuw een minder cruciale rol te spelen. De Raad van Oorlog fungeerde in de latere 17de eeuw vooral nog als een informatienetwerk van lokale bevelhebbers en gouverneurs en als orgaan van eerbetoon en erkenning.

De Raad van Oorlog was geen klassieke instelling, maar een informeel raadgevend orgaan. Zeker in de 16de eeuw werd een omvangrijke groep betrokken bij de werking, was er een groot verloop en een wisselende samenstelling. Sommige leden werden benoemd door de Spaanse vorst. Anderen werden uitgenodigd door de landvoogd omwille van hun militaire expertise, naargelang de omstandigheden, zonder dat moest worden gewacht op een officiële benoemingsbrief uit Madrid. De leden kregen geen honoraria voor hun diensten. Er was geen vast vergaderritme, de instelling had geen eigen secretaris en lijkt maar weinig archief te hebben gevormd of nagelaten. Dit flexibele karakter van de Raad van Oorlog is een probleem voor historici, maar was waarschijnlijk een troef in de tijd zelf. Bureaucratische procedures en strakke regels waren niet efficiënt in de toenmalige militaire context. Om complexe militaire operaties uit te voeren, was het een voordeel om snel een beroep te kunnen doen op een brede groep specialisten met uiteenlopende profielen.

De publicatie

Het boek beschrijft de geschiedenis en organisatie van de Raad, maar ook zijn leden. De biografische lemma’s belichten 233 personages uit de militaire en politieke geschiedenis van de Nederlanden.

DECEULAER Harald, Archiefsporen van een vergeten instelling: de Raad van Oorlog en zijn leden (ca. 1567-1718): Een institutionele en prosopografische studie, reeks Studia nr. 177Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024, 241 pagina’s, 53 illustraties.

Het boek is voor €15,00 (+ eventuele verzendingskosten) te koop in het Algemeen Rijksarchief. Bestellen kan via publicat@arch.be.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement