Op maandag 29 juni 2015 brachten de Minister van Financiën en de Staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid een bezoek aan het Rijksarchief te Antwerpen-Beveren. Reden van het bezoek? De voorstelling van twee ambitieuze archiefprojecten van het Rijksarchief met betrekking tot de FOD Financiën: SATURN en MONETA.
In 1995 werd de unitaire provincie Brabant gesplitst in de nieuwe provincies Vlaams- en Waals-Brabant en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Dat deze verdeling het niet eenvoudig maakt om informatie over de oorspronkelijke provincie terug te vinden, spreekt voor zich. Het archief dat destijds nog administratief nut had, werd immers verdeeld over de verschillende rechtsopvolgers van de unitaire provincie Brabant. Het Rijksarchief doet al een aantal jaren belangrijke inspanningen om dit ‘archiefkluwen’ te ontwarren.
De projectmedewerkers van SATURN – de ‘archiefploegen Financiën’ – hebben al bijna 9 km archief van de FOD Financiën laten vernietigen of overbrengen naar verschillende rijksarchieven. De eerste inventarissen, waaronder enkele toegangen op de archieven van de hypotheekkantoren, zijn gepubliceerd. Benieuwd wat u in hypotheekarchief kan terugvinden en hoe u ermee aan de slag kan? We geven u enkele onderzoektips. Om naast de specifieke inventarissen ook een algemeen overzicht te kunnen bieden van het archief van de centrale diensten van de FOD Financiën, wordt sinds april 2015 aan een archiefgids, getiteld MONETA, gewerkt.
MONETA: een archiefgids over de archieven van de FOD Financiën
SATURN: onderzoektips voor hypotheekarchief
Met de alsmaar toenemende digitale dienstverlening van archiefinstellingen groeide binnen de Europese archiefgemeenschap de behoefte om haar ervaring en deskundigheid te bundelen in een pioniersproject, namelijk de uitbouw van een gemeenschappelijk archievenportaal. Het Rijksarchief doet mee aan dit APEx-project en neemt de coördinatie van de Belgische bijdragen op zich door andere Belgische archiefinstellingen uit te nodigen om mee te bouwen.
Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar het fenomeen is in heel België merkbaar. In samenspraak met de bisdommen, en met de hulp van vele vrijwilligers, werkt het Rijksarchief mee aan lange termijn oplossingen. Een blik op het bisdom Gent leert dat dit tot mooie resultaten kan leiden.
De bevoegdheid over het openbare archiefwezen in Vlaanderen is verdeeld. Zowel de federale als de Vlaamse overheid zijn op grond van respectievelijk de Archiefwet en het Archiefdecreet bevoegd. De bevoegdheidsverdeling werd het voorbije jaar verduidelijkt via arresten van het Grondwettelijk Hof en de Raad van State, maar zonder juridische achtergrond zijn deze arresten moeilijk leesbaar. Het Rijksarchief en de Coördinerende Archiefdienst van de Vlaamse overheid besloten daarop een tabel samen te stellen die de bevoegdheidsverdeling duidelijk weergeeft.
Het gebeurt niet vaak dat een thema dat archivarissen na aan het hart ligt, ook internationaal en in zeer diverse middens op ruime publieke belangstelling kan rekenen. Het moeilijke evenwicht tussen bescherming van de persoonlijke levenssfeer (privacy) en het recht op/de plicht tot herinnering is de spreekwoordelijke uitzondering op de regel. Op 2 december 2014 verzamelde een dertigtal experten in het Algemeen Rijksarchief voor een workshop rond dit brandend actuele thema.
Goed anderhalf jaar geleden ging het project ‘De Archiefploegen Financiën’ van start. Drie archiefploegen van telkens twee medewerkers zijn volop bezig met de arbeidsintensieve selectie, materiële bewerking, inventarisatie en overbrenging van archieven van de Federale Overheidsdienst Financiën naar het Rijksarchief. Hoog tijd voor een update!
Op 1 januari 2015 gaat de organisatie van de brandweer volledig over van een gemeentelijke organisatie naar een zonaal systeem. In het kader van deze hervorming vraagt het Rijksarchief, in samenspraak met de FOD Binnenlandse Zaken, aandacht voor de herbestemming van brandweerarchieven.
Archiefselectie is een belangrijke uitdaging, ook voor steden en gemeenten. De bestaande selectielijsten voor Vlaamse gemeenten uit de jaren 1980-1990 waren als gevolg van wettelijke, organisatorische en technologische (r)evoluties dringend aan vernieuwing toe. Een VVBAD-werkgroep zette zich aan het werk en op 11 juli 2014 werd de nieuwe versie van de selectielijst voor gemeenten goedgekeurd door de algemeen rijksarchivaris.
