Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Parochiearchieven bewaren voor de toekomst

Texte petit  Texte normal  Texte grand
27/03/2015 - Archiefbeheer - Aanwinsten

Het Rijksarchief verwerft de laatste jaren meer en meer parochiearchieven. De regionale verschillen in frequentie en omvang van kerkelijke aanwinsten zijn aanzienlijk, maar overal duiken dezelfde problemen op.

Parochies in de problemen

De geloofsgemeenschap vergrijst en neemt sterk af, evenals het aantal bedienaars. Parochiekerken verminderen hun diensten of sluiten volledig, pastorieën komen leeg te staan of krijgen een nieuwe bestemming. Intussen proberen bisdommen en gemeenten het parochiaal net te rationaliseren. Parochies fuseren of worden afgeschaft, of één pastoor bedient meerdere parochiekerken. Het parochiaal landschap is in volle beweging.

Lokale parochieverantwoordelijken staan voor de zware taak om hun vaak uitgebreid en belangrijk roerend erfgoed, waarvan het archief wezenlijk deel uitmaakt, veilig te stellen voor de toekomst. Parochiearchieven worden nog vaak ter plaatse bewaard, maar door een gebrek aan een geschikte ruimte, door tekort aan mankracht of door gebrek aan continuïteit beslissen steeds meer parochies om hun archief in bewaring te geven bij het Rijksarchief. Dit archief bestaat steeds uit twee delen: het archief van de kerkfabriek (publiekrechtelijk) en het pastoraal archief (privaatrechtelijk). Omwille van de grote verwevenheid tussen beiden, worden steeds de twee delen in bewaring gegeven. Kerkfabriek en parochies ondertekenen beiden een eigen contract van overbrenging en blijven eigenaar van de stukken.

Dit hele proces verloopt zoveel mogelijk in nauwe samenwerking met de bisdommen. Dit leidt bijvoorbeeld in het bisdom Gent tot spectaculaire resultaten. Een vrijwilliger van het bisdom, die een klein maar zeer enthousiast team rond zich heeft verzameld, vergewist zich ter plaatse van de situatie, inventariseert het archief en bekijkt met de kerkfabriek en de bedienaar of het archief best ter plaatse wordt bewaard of beter kan worden overgebracht naar het Rijksarchief. Intussen werden ong. 250 parochiearchieven geïnventariseerd, op een totaal van 427 parochies. Van de geïnventariseerde archieven zijn er tot nog toe 121 bij de Rijksarchieven te Gent en Antwerpen-Beveren in bewaring gegeven.

De kerk van Malem: een praktijkvoorbeeld

Op 8 maart 2015 viel na 58 jaar het doek over de parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw Koningin van de Vrede in het gehucht Malem te Gent, met een allerlaatste viering. Het Rijksarchief te Gent bewaart 3,85 meter archief van deze kerk, uit de periode 1952-2010, met o.m. foto's van de wijding van het kerkgebouw in de jaren 1950.

                ≥ Klik hier voor de inventaris van het archief van de kerk van Malem
                ≥ Op onze Facebook-pagina vindt u in een bericht van 8 maart 2015 mooie scans uit dit bestand

Verder overleg blijft een noodzaak

Jaarlijks wordt overleg gepleegd tussen de archiefverantwoordelijken van alle Belgische bisdommen en het Rijksarchief, onder voorzitterschap van de secretaris van de bisschoppenconferentie.

Meer info?

In Vlaanderen kunnen parochies met vragen over archiefzorg een beroep doen op de consulent parochiearchieven van het KADOC. Het CRKC (Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw) stelt bovendien een brochure ter beschikking die vele vragen en antwoorden rond de zorg voor parochiearchief bundelt.

Wat Wallonië betreft, publiceerde het Rijksarchief in 2012 een dossier met praktische raadgevingen voor het beheer van de archieven van kerkfabrieken en van parochies in Wallonië. U kan dit dossier hier raadplegen.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement