Het gemeentearchief van Saint-Ghislain, dat tot in 2016 werd bewaard bij het gemeentebestuur van Tertre, is overgebracht naar het Rijksarchief Bergen, waar het werd geïnventariseerd en ontsloten voor onderzoek. Het archief geeft toegang tot een groot aantal onuitgegeven documenten over de geschiedenis van Saint-Ghislain in de 19de en 20ste eeuw. Enkele stukken gaan terug tot het ancien régime.
Het oudste document is een rekening uit 1584 over een stadsheffing van 6.000 Doornikse ponden. Er zit ook een fragment tussen van een rekening uit 1637. Een klein aantal documenten dateert van na 1976, aangezien sommige dossiers die werden aangemaakt vóór de gemeentefusies nadien nog werden voortgezet.
Het archiefbestand heeft een volume van 71,5 strekkende meter en telt 3.609 archiefnummers. Vergeleken met de meeste andere gemeentearchieven van het land is het uitzonderlijk rijk. De reeksen met de beraadslagingen van de gemeenteraad en het schepencollege zijn zeer volledig voor de 19de en 20ste eeuw, net zoals de registers met de overschrijvingen van de uitgaande briefwisseling. In het hoofdstuk over de bevolking vind je een volledige reeks met de bevolkingsregisters van 1847 tot 1980, evenals – en dat is een zeldzaamheid – de volkstellingen van 1806 tot 1840.
Het hoofdstuk over verkiezingsaangelegenheden gaat over meer dan een eeuw gemeenteraadsverkiezingen (1880-1988). In vrijwel alle dossiers zitten verkiezingsvlugschriften, wat doorgaans weinig voorkomt in gemeentearchieven.
De hoofdstukken over beide wereldoorlogen zijn bijzonder goed gestoffeerd. Voor beide conflicten vind je een grote hoeveelheid affiches die werd gedrukt door de Belgische, Duitse en geallieerde militaire en burgerlijke overheden, naast documenten over tellingen van en controle op de bevolking, openbare orde, opeisingen, prestaties, steun aan de bevolking, oorlogsschade, burgerlijke en militaire slachtoffers, gevangenen, oud-strijders, gedeporteerden, geëvacueerden en vluchtelingen, en tenslotte over herdenkingen en vaderlandslievende verenigingen.
In het hoofdstuk over volksgezondheid zitten bijna 200 dossiers over gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke inrichtingen van 1847 tot 1976, die een ruim overzicht geven over de industriële en ambachtelijke bedrijvigheid van Saint-Ghislain.
Wat de openbare werken betreft, is de reeks dossiers over bouwvergunningen (1838 tot 1946) vermeldenswaardig, evenals een groot aantal artikels over de heropbouw van de stad na WO II.
Heel wat dossiers getuigen van het belang van het gemeenschapsonderwijs in Saint-Ghislain sedert de 19de eeuw: kleuter- en lagere scholen, industrieel en handelsonderricht, muziekschool, middenschool.
Tenslotte zijn er nog heel wat stukken over de organisatie van gemeentelijke feestelijkheden.
Kortom, mogelijkheden genoeg voor onderzoek naar de geschiedenis van Saint-Ghislain.
De inventaris
Naast de gratis online inventaris is er een papieren versie van de inventaris te koop in het Algemeen Rijksarchief of in het Rijksarchief Bergen. Bestellen kan via publicat@arch.be.
HONNORÉ Laurent, Inventaire des archives de la commune de Saint-Ghislain : Dépôt 2016 ((1584) 1802-1976 (1999)), reeks Inventarissen Rijksarchief Bergen nr. 198, publicatie nr. 6408, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, € 12,00 (+ eventuele verzendingskosten).
