Het voorbije decennium hebben de archiefploegen van het SATURN-project al tientallen kilometers archief van de FOD Financiën verwerkt. SATURN levert het Rijksarchief niet alleen mooie aanwinsten op, het schept ook – letterlijk en figuurlijk – ruimte voor de FOD Financiën om de werking te verbeteren en de digital turn te maken. Momenteel zijn er vier SATURN-archiefploegen actief: één in Vlaanderen, één in Wallonië en twee in Brussel. Voor Vlaanderen werden recent 10 inventarissen gepubliceerd van de registratiekantoren van Izegem, Roeselare, Diest, Dilbeek, Asse en Bilzen, en van de hypotheekkantoren van Tongeren, Oostende en Ieper. Samen ontsluiten deze 10 inventarissen bijna 650 strekkende meter archief!
Het SATURN-project richt zich op archieven uit de 19de en 20ste eeuw van de FOD Financiën, met een specifieke focus op de afdeling patrimoniumdocumentatie. Die archieven bieden interessante – vaak onderbelichte – onderzoeksmogelijkheden. Zo kunnen bijvoorbeeld de eigendomswijzigingen van onroerende goederen in België vanaf 1798 volledig gereconstrueerd worden aan de hand van de hypothecaire registers.
De tien nieuwe inventarissen hebben betrekking op een specifieke tak van de FOD Financiën: de registratie- en hypotheekkantoren, anno 2023 samengevoegd onder de noemer ‘Kantoren Rechtszekerheid’. De registratiekantoren waarborgen het registratie- en successierecht. Het hypotheekkantoor verzekert de hypothecaire rechten, waarbij een exacte kopie genoteerd wordt van de notarisakte.
Het doel van het registratierecht is om bedrog tegen te gaan door akten ‘echt’ te laten verklaren via een registratie. De akte wordt daarbij samengevat en de minuut van de akte wordt voorzien van een stempel met verwijzing naar de registratie.
De archieven
Binnen het registratiearchief zijn er verschillende interessante reeksen. Het register van openbare burgerlijke akten (reeks 5) en het register van onderhandse akten (reeks 6) spannen de kroon. In reeks 5 zijn onder meer volgende zaken terug te vinden: datum van registratie, aard van de akte (verkoop, openbare verkoop, etc.), samenvatting van de akte en naam van de notaris. Bij de onderhandse akten (reeks 6) kan je akten vinden met betrekking tot verhuur, verkoop, muurverdeling, afpaling van gronden, etc. Ook de erfenisaangiften (reeks 187) bevatten een schat aan informatie, tot in het grootste detail. Deze reeksen zijn van cruciaal belang om de geschiedenis van een onroerend goed te achterhalen.
Het hypotheekarchief is iets beperkter in aantal reeksen, maar is ter compensatie erg omvangrijk. Niet te verwonderen wanneer de hoofdreeks ‘het register der overschrijvingen (reeks 72)’ bestaat uit kopieën van alle akten met betrekking tot overdracht van onroerende goederen (onder levenden) voor een bepaald gebied. Al zijn deze akten veelal ook terug te vinden bij de notaris voor wie de akte verleden werd.
Op het eerste zicht lijken deze archieven erg technisch. Ze bevatten echter een weelde aan informatie, niet alleen over genealogie, maar ook over huizengeschiedenis.
De inventarissen
Je kan de inventarissen gratis downloaden in pdf-formaat door op de titel te klikken.
- STAELENS Caroline, D’HAENE Emma en VERVAET Thomas, Inventaris van het archief van het Hypotheekkantoor van Ieper: Overdracht 2019 (1913-2014), reeks Inventarissen Rijksarchief te Brugge nr. 99, publicatie nr. 6364, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en MATTHYS Thibaut, Inventaris van het archief van het Hypotheekkantoor van Oostende met inbegrip van het archief van het Hypotheekkantoor van Brugge 2: Overdracht 2018 (1960-2015), reeks Inventarissen Rijksarchief te Brugge nr. 98, publicatie nr. 6361, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en MATTHYS Thibaut, Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Roeselare met inbegrip van het voormalig tweede registratiekantoor van Roeselare: Overbrenging 2017 (1837-1986), reeks Inventarissen Rijksarchief te Brugge nr. 95, publicatie nr. 6258, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en MATTHYS Thibaut, Inventaris van het archief van het eerste registratiekantoor van Roeselare: Overbrenging 2017 (1859-1988), reeks Inventarissen Rijksarchief te Brugge nr. 94, publicatie nr. 6257, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en MATTHYS Thibaut, Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Izegem met inbegrip van het voormalige tweede registratiekantoor van Tielt en het voormalige registratiekantoor van Meulebeke: Overbrenging 2017 (1837-1995), reeks Inventarissen Rijksarchief te Brugge nr. 93, publicatie nr. 6256, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en D’HAENE Emma, Inventaris van het archief van het Hypotheekkantoor van Tongeren: Overdracht 2019 (1909-2005), reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 128, publicatie nr. 6355, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2023, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en LANNOY Pieterjan, Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Bilzen: Overbrenging 2016 (1845-1986), reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 127, publicatie nr. 6346, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline, Inventarissen van de archieven van het eerste en tweede registratiekantoor van Asse: Overbrenging 2019 (1930-2007), reeks Inventarissen Rijksarchief te Leuven nr. 89, publicatie nr. 6340, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en MATTHYS Thibaut, Inventarissen van de archieven van het eerste en tweede registratiekantoor van Dilbeek met inbegrip van het archief van het voormalige registratiekantoor Lennik: Overbrengingen 2017 en 2019 (1830-2014), reeks Inventarissen Rijksarchief te Leuven nr. 88, publicatie nr. 6338, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- STAELENS Caroline en VERVAET Thomas, Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Diest: Overbrenging 2020 (1836-1969), reeks Inventarissen Rijksarchief te Leuven nr. 87, publicatie nr. 6333, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2022, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
Leestips
- Voorstelling van het SATURN-project (de archiefploegen Financiën)
- SATURN-project verlengd én uitgebreid wegens succes
- Daphnis, de nieuwe database van de fiscale ressorten, is online
- Hypotheekarchief: een schat aan informatie voor genealogen en andere onderzoekers
- Een derde termijn voor SATURN: nog 18 kilometer ‘Financiën-archief’ te gaan
- Historische kadasterplannen en -documenten online!
- Archieven van registratiekantoren: onderzoeksmogelijkheden en negen nieuwe inventarissen
- Uitmuntend! Een eerste blik op het archief van de Koninklijke Munt van België
- Nieuwe inventarissen voor het archief van de registratiekantoren in Wallonië
