Inhoud
Het project Colonial Sources (CoSo) wil een digitaal platform ontwikkelen als toegangspoort tot archieven en kennis over het gedeeld Belgisch, Burundees, Congolees en Rwandees koloniaal verleden. Het CoSo-portaal zal voor het eerst bestaande maar vooralsnog versnipperde collecties en informatie m.b.t. de Belgische koloniale periode samenbrengen op één plaats. Hier bovenop zal het ook educatieve dossiers aanbieden op basis van courante vragen over het Belgisch kolonialisme. Het platform richt zich zowel op onderzoekers als op een breed publiek.
CoSo haakt in op het momentum ontstaan uit verschillende factoren zoals de hedendaagse maatschappelijke debatten over (de)kolonisering en de restitutie van koloniale collecties; de publicatie van de bronnengids Guide des sources de l’histoire de la colonisation in 2021; de aanbevelingen van de Belgische Bijzondere Parlementaire Commissie “Koloniaal Verleden” in 2022 en de overbrenging van het “Afrika-archief” van de FOD Buitenlandse Zaken naar het Rijksarchief sinds 2016.
In essentie heeft het project CoSo twee grote doelstellingen op korte termijn:
- Een geïntegreerde zoekomgeving ontwikkelen die de toegang tot archiefbronnen, -collecties en contextinformatie over de koloniale geschiedenis van België, Burundi, DR Congo en Rwanda centraliseert.
Via dit portaal zal de bezoeker eerst en vooral kunnen zoeken naar collecties en bronnen m.b.t. het kolonialisme, zowel via een zoekinterface als via een kaart. Indien voorhanden zal de gebruiker via deze weg ook meteen gedigitaliseerde bronnen, bestaande archieftoegangen (inventarissen of brongidsen) of datasets kunnen raadplegen. Om historische context bij deze bronnen te verschaffen, zullen gebruikers ook informatie kunnen opzoeken over onder meer ‘personen en instellingen’ en ‘plaatsen’. Doorheen het hele project zullen we bijzondere aandacht besteden aan koloniaal taalgebruik. Problematische termen en beschrijvingen van fondsen en collecties zullen worden gedetecteerd en aangepakt via semi-automatische methodes.
- Een educatieve toolbox aanbieden die de kolonisering van Burundi, Congo en Rwanda door België belicht aan de hand van een reeks FAQ’s.
Deze toolbox is gericht op jongeren tussen 12 en 18 jaar en hun leerkrachten. Een reeks courante vragen over koloniale processen en de nawerking ervan tot op vandaag is het vertrekpunt. Elke vraag zal worden beantwoord aan de hand van een synthese van recent wetenschappelijk onderzoek, gedigitaliseerde bronnen en interactieve digital storytelling. Daarnaast zal de toolbox ook een overzicht bieden van reeds bestaand online pedagogisch materiaal m.b.t. het Belgisch kolonialisme.
Het infrastructuurproject CoSo vertrekt in deze eerste fase van de (gedigitaliseerde) collecties en onderzoeksinstrumenten ontwikkeld door het Rijksarchief, het AfricaMuseum en de Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen. In de toekomst zullen ook collecties en instrumenten van andere instellingen, waaronder de partnerinstellingen van het project, worden toegevoegd.
De ambitie van CoSo is om een internationaal referentieplatform te creëren m.b.t. de koloniale archieven en geschiedenis van België, Burundi, DR Congo en Rwanda. De CoSo-infrastructuur zal instellingen niet enkel toelaten om hun koloniale archieven te delen via een centraal platform, maar tevens tools aanbieden om deze collecties verder te verrijken. Dit kan zowel gebeuren via (semi-)automatische verrijkingsmethodes zoals OCR, HTR en NER als via (semi-)publieke crowdsourcingsprojecten.
Op langere termijn wil CoSo zo het wetenschappelijk onderzoek, de maatschappelijke reflectie en de (inter)nationale samenwerking m.b.t. de gedeelde koloniale erfenis van België, Burundi, DR Congo en Rwanda stimuleren.
Partners
Het project CoSo wordt gefinancierd door de POD Wetenschapsbeleid (Belspo) in het kader van de oproep INFRA-FED 2022: ‘Impulsactie oproep tot het bevorderen van de ontwikkeling van opkomende onderzoeksinfrastructuren binnen federale onderzoeksinstellingen’.
Het project wordt gecoördineerd door:
- Rijksarchief (prof. dr. Bérengère PIRET)
- AfricaMuseum (Dieter VAN HASSEL)
De uitvoering van het project wordt gerealiseerd in samenwerking met:
- Archives Nationales du Burundi
- Institut National des Archives du Congo
- Rwanda Cultural Heritage Academy
- Observatoire des Mémoires de Lubumbashi
- Koninklijke Academie voor Overzeese Wetenschappen
Medewerkers
De onderzoeksactiviteiten worden uitgevoerd door:
Wetenschappelijk comité
De projectdoelstellingen worden uitgevoerd in de schoot van het Algemeen Rijksarchief en het AfricaMuseum, met medewerking van de voornoemde partnerinstellingen uit Burundi, DR Congo, Rwanda en België.
Daarnaast wordt beroep gedaan op een adviserend wetenschappelijk comité met stakeholders, historici en technici:
- Fontaine ATCHIKITI - Co-coördinator bij Collectif Mémoire Coloniale et Lutte contre les Discriminations (CMCLD)
- Prof. dr. Sandrine COLLARD - Onderzoekster, onafhankelijk curator, professor aan Rutgers University-Newark
- Prof. dr. Joseph GAHAMA - Historicus, professor aan University of Rwanda en University of Burundi
- Dr. Lizzy JONGMA - Senior ICT-projectleider Netwerk Oorlogsbronnen aan NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (Nederland)
- Prof. dr. Charles KABWETE MULINDA - Historicus, Associate Professor aan University of Rwanda
- Dr. Chantal KESTELOOT – Historica, Rijksarchief (CegeSoma)
- Prof. dr. Gillian MATTHYS – Historica, professor aan Universiteit Gent
- Richard PALMER – Technical Lead bij Victoria and Albert Museum (Londen)
