Sinds bijna vier jaar brengt het Rijksarchief de individuele en algemene dossiers in kaart die het mogelijk maken het persoonlijke en collectieve parcours te reconstrueren van de metissen die geboren werden binnen de context van de Belgische kolonisatie. Het identificeren en ontsluiten van deze archieven komt tegemoet aan een belangrijke maatschappelijke vraag. Op 8 mei 2023 maakte het Rijksarchief in aanwezigheid van de minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib, de minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez en de staatssecretaris voor Federaal Wetenschapsbeleid Thomas Dermine de balans op van het geleverde werk en de perspectieven van het onderzoeksproject "Resolutie-Metissen".
Op 2 april 1949 kreeg generaal Paul Bolle uit Hasselt het bijzonder bestuur over de Duits-Belgische grensstrook in handen. Al snel werd deze bestuurlijke zone in de volksmond ‘Bollenien’ genoemd. Bij de definitieve grensaanpassingen eind jaren 1950 gingen delen van het archief van Bollenien terug naar de Bondsrepubliek, maar generaal Bolle liet ook een deel van zijn dossiers na aan een particulier uit Eupen. In 2017 werd deze privéverzameling overgedragen aan het Rijksarchief Eupen. De inventaris van dit archief is nu verschenen.
Op 4 mei 2023 gaf het Rijksarchief aan de gemeente Gerpinnes het origineel koninklijk besluit van 1 maart 1962 terug waarmee de voormalige gemeente Villers-Poterie haar wapenschild verkreeg. Het document werd eerder verkocht op een rommelmarkt in het Antwerpse.
Het archief(je) van de heer en de schepenbank van Nieuwland, dat recent in het Rijksarchief Gent werd geïnventariseerd, bevat niet alleen renteboeken en financiële documenten zoals eigendomstitels en leenverheffingen, maar ook een bijzondere reeks geregistreerde akten en contracten, vanaf het eerste kwart van de 15de eeuw tot 1794. Waardevol bronnenmateriaal om transacties van gronden, huizen, … in deze specifieke zone van de Gentse binnenstad te achterhalen!
Een belangrijk blok van het archief van de rechtbank van eerste aanleg van Veurne, bewaard in het Rijksarchief Brugge, is recent geïnventariseerd. De reeks vonnissen met betrekking tot de inschrijving van overlijdensakten geeft een gezicht aan vele slachtoffers van de Eerste Wereldoorlog. De stukken over echtscheidingen, verkopen van onroerende goederen, onbekwaamheidsverklaringen van geesteszieken, … vormen daarnaast een goudmijn voor genealogisch, rechtshistorisch en sociaalhistorisch onderzoek.
Al te vaak verdwijnen de archieven van privaatrechtelijke organisaties of verenigingen met sociaal of cultureel oogmerk in de vuilbak. Zo gaat de geschiedenis van vrijwilligers die een belangrijke rol hebben gespeeld in het verenigingsleven van ons land verloren. Door haar archief toe te vertrouwen aan het Algemeen Rijksarchief redde de Koninklijke Maatschappij voor Kinderbescherming niet alleen haar eigen geheugen, maar ook de geschiedenis van honderden kinderen waarvoor ze instond.
Transkribus maakt al enkele jaren furore in de wereld van het historisch onderzoek en het archiefwezen. Ook in het Rijksarchief is de interesse meer dan gewekt en gaan archivarissen Transkribus beginnen gebruiken voor de ontsluiting van archiefbestanden. Op 22 maart werd een praktische workshop georganiseerd over het tekstherkenningsprogramma. Veelbelovend!
In 350 jaar tijd heeft de Grote Raad voor de Nederlanden – als rechtbank en als bestuursorgaan – minstens 1,5 km archief gevormd. In het Algemeen Rijksarchief wordt al jaren hard gewerkt aan de ontsluiting van deze massa archief van een instelling die drie eeuwen lang een voorname plaats bekleedde binnen het juridisch kader van de Nederlanden. Een nieuwe inventaris beschrijft 500 bijkomende procesdossiers uit Namen.
In de context van de ontsluiting en valorisatie van de indrukwekkende hoeveelheid koloniaal archief die momenteel wordt overgebracht, heeft het Rijksarchief een inventaris gepubliceerd van het archief van het Afrikapersoneel. Het gaat om 30 strekkende meter algemene dossiers die werden aangemaakt door het ‘Bestuur van het Moederland’ in Brussel, naast persoonlijke gegevens van 9.818 ambtenaren die tot 1914 werden aangeworven voor de Internationale Vereniging voor de verkenning en beschaving van Midden-Afrika, het Studiecomité van Opper-Congo, de Internationale Congovereniging, Congo-Vrijstaat, de “Expeditie Wissmann”, het Bijzondere Katangacomité en het Ministerie van Koloniën. De “registres de la matricule” [stamboekregisters], die de fiches bevatten van de ambtenaren aan de slag in de kolonie tussen 1877 en 1914, zijn online raadpleegbaar.
De stamboekdossiers en -registers van het personeel van het Belgisch leger vormen een indrukwekkende informatiebron. De overbrenging ervan naar het Algemeen Rijksarchief wijst op nauwere banden tussen het Rijksarchief en Defensie en op de gemeenschappelijke wil om erfgoed dat essentieel is voor de geschiedenis van ons land te bewaren.
