Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Nieuwe reeks 'Studies in Belgian History': machtsverhoudingen in de regio Doornik, 14de- 16de eeuw

Texte petit  Texte normal  Texte grand
16/09/2015 - Publicaties - Rijksarchief te Doornik

Deze monografie over de complexe en diffuse machtsverhoudingen in de regio Doornik tijdens de 14de-16de eeuw is de eerste uitgave in een nieuwe publicatiereeks van het Rijksarchief: Studies in Belgian History (SBH).

Machtsverhoudingen in de regio Doornik, 14de- 16de eeuw

Van de 14de tot de 16de eeuw was het Doornikse slechts een speldenknop op de kaart van het Franse Rijk, vanaf 1521 op die van de Nederlanden onder Keizer Karel. De streek van Doornik was een kleine, dichtbevolkte (+/- 15.000 inwoners in de 15de eeuw) grensprovincie, doorsneden met enclaves.

Het Doornikse betekende weinig in de regionale machtsverhoudingen, waarin de bisschopszetel van Doornik zelf nochtans een belangrijke rol kreeg toebedeeld. De ongeveer zestig landelijke parochies waaruit het Doornikse bestond, werden vanaf 1383 ondergebracht in een koninklijk baljuwschap, dat vanaf dan fungeerde als bestuurlijk tussenniveau en in de provincie de meeste hoogheidsrechten (regalia) uitoefende. Toen het baljuwschap in 1383 werd ingesteld, kwam het in de hiërarchie boven de vroegere leen- en laathoven uit het Doornikse te staan. Het baljuwschap werd op zijn beurt overvleugeld door de provinciale Staten, die vanaf de 16de eeuw werden opgericht om voor de regering de directe belastingen te innen. Op lokaal niveau was de macht uitermate versnipperd over verschillende heerlijkheden, die beroep deden op sterk verschillende schepenbanken. De schepenbanken stonden in voor de dorpsgemeenschappen, waarvan de vaak summiere structuur onder de verantwoordelijkheid en het initiatief van een parochie viel.

De verwevenheid van de feodale structuren in de Doornikse dorpen, maar ook het enorme politieke en economische overwicht van de stad Doornik en de sterke institutionele invloed vanuit Vlaanderen zorgden ervoor dat de verscheidenheid in de bestaande structuren werd bestendigd.

De “moderne” Staat die opkwam vanaf het einde van de middeleeuwen erfde een groot deel van die vroegere feodale structuren. In het Doornikse werd de macht niet zozeer gecentraliseerd, dan wel gedeeld, en de concurrentie tussen de instellingen situeerde zich eerder op horizontaal dan op verticaal vlak. Op alle niveaus heerste een zekere dubbelzinnigheid en de instellingen speelden soepel in op die verwarrende omstandigheden. Nu eens beantwoordden ze aan de eisen van het centraal gezag. Dan weer trokken ze de kaart van plaatselijke machthebbers.



De publicatie

Deze eerste publicatie in de nieuwe reeks Studies in Belgian History vloeit voort uit de ‘grensoverschrijdende’ (UCL en universiteit Lille 3) doctoraatsverhandeling van Florian Mariage, tussen 2009 en 2013 gerealiseerd in het Rijksarchief te Doornik. De verhandeling werd in 2014 bekroond met de prijs Pro Civitate van de Académie royale de Belgique.

De publicatie is vanaf 1 oktober 2015 te koop in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of kan besteld worden via publicat@arch.be.

  • MARIAGE Florian, Bailli royal, seigneurs et communautés villageoises : Jeux et enjeux de pouvoirs en Tournaisis de la fin du XIVe à la fin du XVIe siècle, Reeks Studies in Belgian History  nr. 1, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2015.
    Publicatie 5502, € 29,95 (+ eventuele verzendingskosten).


Studies in Belgian History

Het Rijksarchief is van start gegaan met een nieuwe reeks wetenschappelijke publicaties over de geschiedenis van België van de middeleeuwen tot op vandaag: Studies in Belgian History (SBH). In deze nieuwe reeks worden zowel hoogkwalitatieve historische monografieën als samengestelde uitgaven opgenomen.

De SBH-reeks hanteert een double blind peer review (zowel auteurs als reviewers) en neemt publicaties aan in het Engels, Frans, Duits en Nederlands.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement