Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

16de-eeuwse rekening van de abdij van Mesen na een eeuw terug in België

Texte petit  Texte normal  Texte grand
10/09/2014 - Aanwinsten - Rijksarchief te Brugge

Honderd jaar na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog duiken nog altijd archiefdocumenten op die toen op de dool geraakten. Na omzwervingen van een eeuw in Duitsland en Frankrijk is een rekening van de jaren 1557-1558 van de abdij en de heerlijkheid van Mesen deze zomer teruggekeerd naar het Rijksarchief te Brugge.

De rekening werd – net zoals heel wat andere archiefdocumenten van dezelfde abdij, maar ook van andere instellingen uit de frontstreek – tijdens de Eerste Wereldoorlog vermoedelijk door een Duitse soldaat meegenomen als souvenir. Van 1914 tot aan de fameuze mijnenslag om Mesen van juni 1917 hielden de Duitsers de heuvelrug van Mesen bezet. Zeer waarschijnlijk raakte het overgebleven archief van de abdij al in november 1914 verspreid, na de plundering en de brand van het Koninklijk Instituut van Mesen, erfgenaam van de in 1776 opgeheven benedictinessengemeenschap.

Vele jaren later kwam de rekening in handen van een handelaar uit Quesnoy-sur-Deûle (Frankrijk, Département du Nord, dicht bij de Belgische grens), die voor zaken regelmatig naar Duitsland reisde. Na het overlijden van de handelaar kon dankzij bemiddeling van de pastoor van Quesnoy-sur-Deûle tot restitutie worden overgegaan.

De rekening loopt van midwinter 1557 tot midwinter 1558. Ze omvat 44 beschreven folio’s en is ingebonden in een perkamenten band. Dat de rekening zowel de inkomsten en uitgaven van de abdijgemeenschap als van de stad Mesen en omliggende dorpen zoals Waasten, Komen, Deûlémont e.a. bevat, staat te lezen in de aanhef van het document.

De voorbije 90 jaar doken af en toe stukken uit het abdijarchief terug op. Meestal werden ze in  Duitsland teruggevonden, maar ook in Straatsburg en zelfs in een veilinghuis in Californië. Toch vormen de gerestitueerde stukken, bewaard in het Rijksarchief te Brugge, naar schatting nog geen tiende van wat tot 1914 in Mesen aanwezig was. Van de 693 oorkonden die in 1876 door Isidore Diegerick beschreven werden, kwamen bijvoorbeeld slechts 104 oorkonden opnieuw in het Rijksarchief terecht.

Veel archief van de Onze-Lieve-Vrouwabdij van Mesen is in de brand van 1914 of in de daaropvolgende ‘diaspora’ definitief verloren gegaan. Andere oorkonden, rekeningen, renteboeken, procesdossiers etc. zijn vermoedelijk nog altijd in particuliere handen in Duitsland of elders. Het Rijksarchief blijft intussen streven naar een maximale restitutie!

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement