Heeft Georges Hobé Namen gemoderniseerd?

Van 24/08/2022 tot 19/11/2022Rijksarchief Namen: Boulevard Cauchy 41, 5000 NamenOpeningsuren:

Van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 16.30 uur.
Mogelijkheid tot opening in het weekend na reservering.
Uitzonderlijke opening op zaterdag 19 november, de laatste dag van de tentoonstelling, van 11 tot 16 uur.
De tentoonstelling is gesloten op maandag 31 oktober (brugdag), dinsdag 1 (Allerheiligen), woensdag 2 (Allerzielen), vrijdag 11 (Wapenstilstand) en dinsdag 15 november 2022 (Koningsdag).

Tarieven: Gratis toegangContact : archives.namur@arch.be - 081 65 41 98

Van 24 augustus tot 19 november 2022 kan je in het Rijksarchief Namen op initiatief van de Archives Photographiques Namuroises een tentoonstelling ontdekken die gewijd is aan een relatief onbekende figuur en zijn bijdrage aan de evolutie van de stedelijke morfologie in het decennium vóór de Eerste Wereldoorlog: Georges Hobé. De vraag die Raymond Balau, auteur van de publicatie bij de tentoonstelling, stelt, is tegelijk eenvoudig en complex: heeft Georges Hobé Namen gemoderniseerd? Het antwoord ligt in wat we vandaag doen met de erfenis die hij achterliet.

Architect en decorateur Georges Hobé (1854-1936) was de sleutelfiguur van de Grote Naamse Werken die tussen 1905 en 1914 werden ontworpen en uitgevoerd. Deze autodidact uit Brussel was in heel België bekend om zijn huisarchitectuur en zijn villa's stonden regelmatig in publicaties in België en Frankrijk. Na een opleiding in de timmerwerkplaats en meubelmakerij van zijn vader werd hij vanaf 1894 in de media bekend door zijn bijdragen aan de moderne decoratieve kunst, met meubels en complete binnenhuisinrichtingen. Zo nam hij deel aan belangrijke tentoonstellingen in België, Frankrijk, Nederland en vooral in Turijn in 1902 en Milaan in 1906, aan de zijde van Victor Horta en Léon Sneyers. Hij werd gerespecteerd als pragmatisch ondernemer en gewiekst zakenman, maar ook om zijn esthetische bekommernissen en zijn affiniteit met kunst en natuur. Hij was tevens bevriend met kunstenaars die aan de wieg stonden van de Groep van XX, zoals Jules Lagae, de gebroeders Jef en Jules Lambeaux, Louis-Henri Devillez, Gustave Vanaise en Juliette en Rodolphe Wytsman.

Hobé beoefende de architectuur uit interesse en ontwierp zijn eigen zomerhuis, de "Kykhill" in De Panne. Hij bouwde snel een grote clientèle op, waarbij zijn productie verleidde door pittoreske aspecten gecombineerd met praktische arrangementen, niet duur en zonder praalzucht. Rond Brussel, in de kuststreek en rond steden als Bouillon, Gent, Luik, Bergen, Namen en Ronse verrezen villa's en cottages van zijn hand. Rond 1905, toen de Engelse invloeden plaats begonnen ruimen voor een meer Germaanse stijl, en Hobé meer en meer vertrouwen genoot van Leopold II en verscheidene ministers, begon hij openbare opdrachten aan te nemen, bijvoorbeeld voor de eerste drie golfterreinen in België. Hij ontwierp de Royal Yacht Club in Oostende, sluiswachterswoningen aan de Ourthe, het Fond'Roy hospitaal in Ukkel, het Nieuw Kursaal in Middelkerke en stadsprojecten in Bouillon en Namen.

De Grote Werken van Namen waren veruit zijn belangrijkste opdracht. Veel van de architecten die aan de wieg stonden van het modernisme in België werkten met hem samen, waaronder Fernand Bodson, Jean-Baptiste Dewin en Antoine Pompe. Aangezien openbare projecten talrijke interacties vergen tussen institutionele en particuliere actoren, met name de verschillende vennootschappen rond "Namen-Citadel", komen we bij de Grote Werken in Namen zeer diverse persoonlijkheden tegen, zoals ministers Paul de Smet de Naeyer of Auguste Delbeke, de ingenieurs van Bruggen en Wegen Théophile Dethy of Émile Jacquemin, de aannemers Ernest Baar, Armand Blaton of Maurice Prax, de plaatselijke politici Joseph Grafé en vooral Fernand Golenvaux, die het programma van de Grote Werken ten uitvoer bracht. Aan privézijde vermelden we Émile Van Mons en Paul Otlet, waaraan we de landschapsarchitect Elie Laîné of de industrieel Michel Thonar moeten toevoegen, die aan de basis lagen van de eerste civiele projecten op de hoogten van de Citadel, in een context van een sterke evolutie van het wegennet. Om de precieze draagwijdte van de aanpak van Georges Hobé te begrijpen, moeten daarenboven de niet-gerealiseerde projecten voor de monumentale brug over de Samber of voor de verbeteringen aan het Grand Hôtel van de Citadel worden bekeken.

De publicatie en de tentoonstelling zijn het resultaat van een studie van verschillende archiefbestanden die van essentieel belang zijn voor een goed begrip van de stedelijke uitdagingen van die tijd en van de ruimtelijke ordening en de bouwwerken die nu nog in gebruik zijn. De geselecteerde documenten komen uit de Archives Photographiques Namuroises, van het Comité Animation Citadelle, het stadsarchief van Namen, de Waalse Overheidsdienst - Mobiliteit, infrastructuur, de Directie wegen van Namen, het CIVA in Brussel, het Mundaneum in Bergen, en het Fonds Bétons armés Hennebique CNAM/SIAF/Cité de l'architecture et du patrimoine/Archives d'architecture contemporaine in Parijs. Er zijn verder enkele privécollecties bekeken, zoals de archieven van de families Gérard en Golenvaux, en de tekeningen van de architecten van p.HD, die belast waren met de restauratie van het Stade des jeux & Théâtre en plein air.

Dit initiatief komt op een sleutelmoment in de reflectie over het erfgoed dat Georges Hobé in Namen heeft nagelaten. Wij staan inderdaad aan de vooravond van de restauratie van het complex Stade des jeux et Théâtre en plein air, nadat dit geheel door het Waals Gewest werd geklasseerd. Ook de Villa Golenvaux, die in haar huidige vorm veel te danken heeft aan Georges Hobé, wordt volledig gerestaureerd. Het project voedt het denkwerk over de keuze van de locatie voor de reconstructie van het kleine paviljoen aan de ingang van het Kursaal van Namen, ontworpen door Georges Hobé. Tenslotte wordt bijgevolg meer gewicht gegeven aan de wens van het Waalse Gewest om de promenade van de Maas, waarvan het ontwerp veel aan Hobé te danken heeft, te klasseren.

De tentoonstelling speelt met reproducties van plannen, foto's en voorwerpen, opgesteld rond zeven hoofdpanelen, waarvan de eerste twee in het kort de biografie van Georges Hobé en de chronologische mijlpalen van zijn Naamse bouwwerken voorstellen. De volgende panelen zijn gewijd aan de beschrijving en de analyse van zijn bijdrage aan de grote stedenbouwkundige projecten die hij ontwierp, namelijk de inrichting van de stadsrand aan het water, het nieuwe kursaal van La Plante, de Route merveilleuse, en het Stade des jeux & théâtre en plein air van de Citadel. Het laatste paneel richt zich specifiek op de projecten die niet zijn gerealiseerd, deels vanwege de keuzes van de opdrachtgevers, deels omdat het programma abrupt tot stilstand kwam toen in augustus 1914 de Eerste Wereldoorlog uitbrak.

De publicatie

De nieuwe publicatie van de Archives Photographiques Namuroises is van de hand van Raymond Balau en gaat over de grote Naamse Werken die tussen 1905 en 1914 aan architect en decorateur Georges Hobé werden toevertrouwd. Het voorwoord van Emmanuel Bodart, diensthoofd van het Rijksarchief Namen, en van Vincent Bruch, voorzitter van de Archives Photographiques Namuroises, onderstreept het belang van de publicatie, geschreven door dé specialist ter zake, op een cruciaal moment in de reflectie over en de valorisatie van het erfgoed dat Georges Hobé in Namen heeft nagelaten.

Met een aanpak zonder strikte chronologie stelt de auteur een overzicht voor van de stedelijke en landschappelijke transformaties die volgden op de grote werken, door observaties ter plekke te combineren met gegevens uit verschillende archiefbestanden. Om een antwoord te kunnen geven op de vraag waaraan het boek zijn titel ontleent en waarvan de antwoorden gedeeltelijk in de toekomst liggen, heeft hij zijn werk opgesplitst. Het essay behandelt het onderwerp met chronologische elementen en vooral met een beschouwing over de huidige evolutie van het fenomeen "Hobé". Het fotoalbum biedt een interpretatie van beelden die het mogelijk maken om wat ter plaatse kan worden waargenomen te linken aan een historische terugblik. In deze publicatie wordt ook de aandacht gevestigd op nieuwe onderzoeksgebieden inzake stadsontwikkeling.

Raymond BALAU, Georges Hobé a-t-il modernisé Namur ? Projets, chantiers et réalisations en photographies is een uitgave van de vzw Archives photographiques namuroises en is te koop voor € 28,00 in het Rijksarchief Namen en in de boekhandel (distributie door Editions namuroises).