Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu
Onthaal    >    Lopend onderzoek    >    Onderzoeksprojecten    >    Resolutie-Metissen

Resolutie-Metissen

Texte petit  Texte normal  Texte grand

Inhoud

De Resolutie Metissen, start van het project

Het onderzoeksproject “Resolutie Metissen” is een vervolg van de unanieme aanneming, op 29 maart 2018, door de Kamer van volksvertegenwoordigers, van de Resolutie over de segregatie waarvan de metissen uit de periode van de Belgische kolonisatie in Afrika het slachtoffer zijn geweest (hierna ‘Resolutie Metissen’). De resolutie is het eindpunt van een lange strijd die werd gevoerd door de metissen en hun rechthebbenden om officiële erkenning te krijgen voor de segregatie waarvan metissen tijdens het Belgisch koloniaal bestel slachtoffer waren. De “Resolutie Metissen”  gaat ook over een aantal vragen aan de federale regering, met name over de toegang tot dossiers waarmee de individuele en collectieve geschiedenis van de metissen kan worden achterhaald.

Arikelen 6 en 7 van de resolutie Metissen vragen meer bepaald aan de regering  :

  • om een uitvoerig historisch onderzoek te laten uitvoeren naar de rol van burgerlijke en kerkelijke overheden in de behandeling van metissen in de koloniale tijd in Belgisch-Congo en in Ruanda-Urundi. (art. 6)  
  • dat alle persoonlijke dossiers van de metissen worden geïnventariseerd en dat er onderlinge verbanden worden gelegd, met name om de problemen te kunnen oplossen die te wijten zijn aan naamsveranderingen of de foutieve spelling van namen (art. 7)

Uitwerking van de resolutie “Metissen”

Om de doeleinden van artikels 6 en 7 van de resolutie van 2018 te verwezenlijken zet het onderzoeksproject in op het bestuderen van de rol en de impact van de bestuurlijke, religieuze en verenigingsstructuren op de levensloop van de metissen die geboren werden op het gehele gekoloniseerde grondgebied of de territoria die onder mandaat of voogdij van België stonden (Congo en Ruanda-Urundi) en dit gedurende de volledige periode van Congo-Vrijstaat en de Belgische overheersing, met andere woorden van 1885 tot 1962.   

Het segregatiebeleid dat door het Belgisch koloniaal regime werd ingevoerd gaf aanleiding tot het  verdwijnen van familiebanden, identiteitsverlies en het ontrukken van kinderen aan hun biologische familie. Ook de archieven werden op versplinterde manier gevormd.  Die verspreiding zorgt voor complexiteit en omvangrijkheid in het onderzoek naar de pluraliteit van de individuele en collectieve  lotgevallen van de metissen.   

Eind 2019 werd overgegaan tot de identificatie en de verwerking van bronnen uit overheids- en privébestanden.  Zo kan antwoord worden gegeven op individuele vragen die worden gericht aan het project (fase 1) en kan het historisch onderzoek worden ondersteund (fase 2). Beide fases zijn onderscheiden maar nauw verbonden en ze verrijken elkaar.  

In 2023 heeft de kamer van volksvertegenwoordigers een stand van zaken opgemaakt van de voortgang van de 11 punten van de “Resolutie Metissen” waaronder – maar niet alleen – over het onderzoek dat wordt gevoerd door het Rijksarchief. Het verslag is beschikbaar.  

Fase 1 van het project

Fase 1 van het project ging van start op 1 september 2019 onder de gezamenlijke leiding van de FOD Buitenlandse zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die het onderzoek financiert en het Rijksarchief. In september 2023 werd het onderzoek dankzij de verworvenheden en het belang ervan verlengd tot januari 2026.   

Fase I van het project begeleidt koloniale metissen en hun afstammelingen die - in gans het archivalische doolhof - toegang wensen tot archieven die hen aanbelangen. Tussen eind mei 2019 en 2025 werden 513 onderzoeksvragen naar oorsprong behandeld.  

Fase 1 van het project omvat 2 centrale opdrachten:

  1. Het lokaliseren, identificeren en repertoriëren van informatie die de individuele en collectieve levensloop documenteert van metissen die geboren werden in de context van de Belgische kolonisatie, en verbanden leggen tussen deze inlichtingen om familiale banden weder samen te stellen. 
  2. Antwoorden op individuele onderzoeksvragen over afkomst die gesteld worden door metissen of hun nakomelingen.   

Deze twee opdrachten zijn fundamenteel en hebben een sterke maatschappelijke draagwijdte. Vele metissen werden namelijk ontheemd en gedwongen gescheiden van hun familie tijdens de (post-) koloniale periode op de grondgebieden die destijds gekoloniseerd waren. Sommigen onder hen kwamen buiten Afrika terecht, vooral tijdens de onafhankelijkheid, en belandden in België, waar ze werden geplaatst in gezinnen of opvanginstellingen. Momenteel ondervinden talrijke metissen, zowel in Afrika, in België of elders nog altijd de gevolgen van deze praktijken.  

Om een aanvraag in te dienen:

  • Praktische gids
  • Toelating om het team onderzoek te laten verrichten
  • Formulier met inlichtingen waar het team onderzoek kan doen. Dit is niet verplicht, het is een tool om ons te helpen nuttige gegevens in te zamelen voor onderzoek naar uw oorsprong.   

Fase 2 van het project

Het projectteam moet een geschiedkundige studie maken die zal leiden tot een verslag dat zal worden voorgesteld aan de Belgische Kamer van volksvertegenwoordigers. De studie analyseert het beleid en de praktijken van het Belgisch koloniaal ondernemen in Midden-Afrika ten aanzien van de metissen en de maatschappelijke en juridische aspecten van hun bestaan in Afrika en Europa.

Fase 2 ging van start op 1 februari 2022 en wordt mede gefinancierd door de kabinetten Buitenlandse Zaken en Ontwikkelingssamenwerking, en de POD Wetenschapsbeleid. Ze moet worden afgerond in januari 2026 en gaat over zowel Congo as Rwanda-Urundi (1885-1962).

Participatieve aanpak

Met waarborgen voor de neutraliteit en de onafhankelijkheid van het onderzoek  werken  we nauw samen met verenigingen die metissen en hun rechthebbenden vertegenwoordigen in België en Midden-Afrika. We werken ook samen met instellingen die expertise hebben verworven in het omkaderen en het beheer van adoptiedossiers en met vertegenwoordigers uit de politiek. Het project wil participatief en inclusief zijn, met een groot respect voor de levensloop, de ervaringen en de expertises van elkeen.   

​Omdat het onderzoeksproject “Resolutie Metissen” louter wetenschappelijk van aard is, is het team niet bevoegd voor nationaliseringen, naturalisaties, herstelacties, visa, akten van de burgerlijke staat of eventuele financiële vergoedingen. Een project dat oog heeft voor maatschappelijke uitdagingen via de “Wet van 21 maart 2023 teneinde toegang te verstrekken tot de archieven, met het oog op het opnieuw samenstellen van gezinnen waarvan de leden tot een scheiding werden gedwongen " maakt  het metissen mogelijk om beter toegang te krijgen tot archieven en persoonlijke gegevens van derden om hun afkomst te achterhalen. Die toegang werd lange tijd verhinderd door de AVG maar is nu gemakkelijker geworden dankzij een uitzonderingsregime.  Deze vooruitgang, die wordt ondersteund door het Rijksarchief en de follow-upcomités van het project, helpt om een belangrijke uitdaging aan te gaan, namelijk familiebanden terug samen te stellen hetgeen lange tijd moeilijk bleek door juridische beperkingen. Zo kan het team ook tegemoet komen aan een van de belangrijkste opdrachten die werden toevertrouwd door de  regering: metissen bijstaan in hun opzoekingen in het archief.

Mededelingen van het team

  

Partners

Medewerkers

Projectmedewerkers:

  • Aline Cuvelier
  • Valentine Dewulf
  • Margot Elmer
  • Lilian Eyletters
  • Jeanne Garcia
  • Ornella Rovetta

Coördinatie en supervisie:

  • Vanuit het Rijksarchief:
    • Pierre- Alain Tallier (algemeen coördinator)
    • Nico Wouters (CegeSoma)

Publicaties

  • ​Dewulf V., Rovetta O., « Fixer des parcours, négocier des décisions. L’enfance métisse au prisme des commissions de tutelle au Congo belge (1915-1960) », Revue d’Histoire Contemporaine de l’Afrique, nr. 8, 2025 (verschijnt in juni 2025).
  • Rovetta Ornella, « Restoring Archives, Restoring Identities ? A Historical and Archival Inquiry into the Treatment of Persons of Mixed European-African descent in Belgian Congo and Ruanda-Urundi (1885-1962) », in Internationales Archivsymposion in Duisburg. Relevanz der Archive für Gesellschaft und Politik. Annalen, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2024, p. 63-70. (Miscellanea Archivistica Studia, 22).
  • Rovetta Ornella en Lauwers Delphine, « Des archives pour restaurer le passé ? », Imag, Brussel, nov-dec 2023, pp. 27-29.
  • Lauwers, D., Rovetta, O. (dir.), Zoekwijzer – Zoeken naar archieven over metissen en hun familiegeschiedenis, 1e uitgave (fr-nl), 2023, 42 p.
  • Lauwers Delphine, « (Re)construire des identités pour co-construire une histoire ? Le projet « Résolution-Métis » au croisement d’enjeux individuels et collectifs », in: FILLIEUX M., FRANCOIS A., MATHIEU G. et VAN EECKENRODE M. (eds.), Un dossier pour se (re)construire ? Archives et enjeux d’identités, Louvain-la-Neuve, Presses Universitaires de Louvain, 2022, pp. 29-55.
  • Lauwers Delphine en Candaele Chiara, « Décoloniser les archiv(ist)es? De la nécessité d’une mise en commun des savoirs et de leurs moyens de production », in: BTNG, 52/4, 2022, pp. 115-124.
  • Garcia Jeanne, « Poster - « Archives, mémoires et identités métisses ». Une exposition virtuelle réalisée dans le cadre du projet de recherche « Résolution-Métis aux Archives de l’État à Bruxelles », C@hiers du CRHiDI. Histoire, droit, institutions, société [Online], Vol. 46 – 2023.

Nieuws

Web expo - Metis. Archief, herinnering en identiteit

Deze virtuele tentoonstelling wil een blik werpen op de stand van het onderzoek in het kader van het project “Resolutie-Metissen” en de voornaamste archiefbronnen tonen waarmee de onderzoekers aan de slag gaan. Zo wil het onderzoeksteam bijdragen tot een grotere bewustwording rond deze miskende geschiedenis en bovenal recht doen aan de erkenningsstrijd van de metissen en de individuele en collectieve acties die hieraan hebben bijgedragen.

  Lees meer

Links

Update pagina: 8 juli 2025

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement