In oktober 1817 openden drie nieuwe rijksuniversiteiten de deuren in het zuidelijke deel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden; het latere België en Luxemburg. Deze nieuwe universiteiten, opgericht in Gent, Leuven en Luik, vormden belangrijke componenten in Willem I’s doortastende politiek om noord en zuid te verenigen. Samen met de drie heropgerichte noordelijke universiteiten in Groningen, Leiden en Utrecht, vormden ze de speerpunten van een nieuw geïntegreerd en door de staat gecoördineerd systeem van hoger onderwijs. De universiteiten moesten, conform de voortaan uniforme standaarden voor noord en zuid, instaan voor de vorming van een moderne intelligentsia en een nationale elite.
De tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteiten geniet vandaag opmerkelijk genoeg meer aandacht in België dan in Nederland. Nochtans is net de periode van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in de Belgische geschiedschrijving vanuit een zuidelijk post-1830 perspectief veel vaker als negatief (‘mislukte natiestaat’) voorgesteld. Op z’n minst even opmerkelijk, is dat de drie betrokken Belgische universiteiten niet even sterk in het herdenkingsenthousiasme meestappen. De universiteiten van Gent en Luik beschouwen het koninklijk besluit op de herinrichting van het hoger onderwijs uit 1817 als hun oprichtingsakte. In beide steden geeft de tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteit aanleiding tot grote jubileumfeesten die de tweehonderd jaar lange geschiedenis van de universiteit in de kijker plaatsen.
In Leuven daarentegen, leidt de tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteit niet tot officiële herdenkingen; alsof dergelijke herdenkingen het geloof dat de universiteit zich kan beroepen op een veel oudere geschiedenis die teruggaat tot de vijftiende eeuw zou ondermijnen.
De studiedag Tweehonderd jaar rijksuniversiteit Leuven dient een tweeledig doel:
- De presentaties in de voormiddag willen een nieuw licht werpen op de geschiedenis van de rijksuniversiteiten in noord en zuid tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden.
- Het panelgesprek in de namiddag wil aanzetten tot diepere reflectie over hoe universiteiten vandaag hun eigen geschiedenis herdenken. Hoe omgaan met breuken en (vermeende) continuïteiten in het universitaire geheugen?
Programma
09:45 - 10:00 Welkom
10:00 - 10:30 Willem I en de rijksuniversiteiten in Noord en Zuid - Leen Dorsman, Universiteit Utrecht
10:30 - 11:00 Discontinuïteit versus continuïteit: de Leuvense rijksuniversiteit en de Koninklijke Academie - Pieter Dhondt,
University of Eastern Finland
11:00 - 11:15 Pauze
11:15 - 11:35 Studententypes: de voorlopers van de Vlaamse Beweging in de collegebanken - Janneke Weijermars, Rijksuniversiteit Groningen
11:35 - 11:55 De faculteiten wetenschappen aan de rijksuniversiteiten van Leuven, Gent en Luik - Geert Vanpaemel, KU Leuven
11:55 - 12:15 Geschiedenis als bindmiddel: geschiedenis aan de zuidelijke rijksuniversiteiten - Matthias Meirlaen, KU Leuven
12:15 - 13:30 Lunchpauze en posterpresentaties
13:30 - 15:00 Het universitaire geheugen in België - panelgesprek - moderator: Tom Verschaffel, KU Leuven
- Tweehonderd jaar Koninklijke Academie voor Wetenschappen en Letteren - Els Witte, VUB
- UGent 20.0: een geschiedenis vol toekomst - Fien Danniau, Universiteit Gent
- 'Nous n'allons pas souffler des bougies, nous allons en allumer !': Het twee-eeuwenfeest in de Vurige Stede - Kris Steyaert en Francis Mus, Université de Liège
Praktisch
- Zaterdag 7 oktober 2017
- Rijksarchief te Leuven: Vaartstraat 24, 3000 Leuven
- Contact: matthias.meirlaen@kuleuven.be of rijksarchief.leuven@arch.be
- Inschrijven? Klik hier om je te registreren
- De organisatie is een samenwerking tussen het Rijksarchief te Leuven en de onderzoeksgroep ‘Cultuurgeschiedenis vanaf 1750’ van de KU Leuven
Wetenschappelijk comité
Claude Bruneel (Université Catholique de Louvain), Gita Deneckere (Universiteit Gent), Eddy Put (Rijksarchief Leuven/KU Leuven), Jo Tollebeek (KU Leuven), Christophe Verbruggen (Universiteit Gent), Tom Verschaffel (KU Leuven) en Els Witte (VUB).
Organiserend comité
Gita Deneckere (Universiteit Gent), Matthias Meirlaen (KU Leuven), Eddy Put (Rijksarchief Leuven/KU Leuven), Jo Tollebeek (KU Leuven) en Tom Verschaffel (KU Leuven).