Wanneer je in het ancien régime werd vervolgd voor een ernstig misdrijf (doodslag, schaking, ambtsmisbruik, enzomeer) kon je daarvoor gratie vragen aan de vorst. In de gratiebrief, de officiële akte waarmee de gratie werd verleend, staat het relaas van het misdrijf omstandig opgetekend. Via deze verhalen bieden gratiebrieven een unieke blik op alledaagse lokale geschiedenis. Het Rijksarchief bewaart duizenden gratiebrieven, maar ondanks hun uitzonderlijke historische waarde zijn ze jammer genoeg nog nauwelijks ontsloten en bestudeerd. Het PARDONS-project brengt daar verandering in en maakt gratiebrieven toegankelijk voor onderzoek door ze te digitaliseren, van metadata te voorzien en te transcriberen.
Als je een genealogische opzoeking doet, raak je soms het spoor bijster van één van je voorouders. Misschien vertrok hij of zij wel naar Congo, Burundi of Rwanda? Om dat te weten te komen, kan je nu online een nieuwe databank raadplegen met de persoonlijke dossiers van koloniale agenten en ambtenaren in Burundi, Congo en Rwanda tijdens de jaren 1885-1962.
Een register van de voormalige abdij van Orval dat sinds ettelijke decennia voorgoed verloren werd gewaand, werd onlangs teruggegeven aan het Rijksarchief Aarlen, nadat het was opgedoken in Nederland. Het 18de-eeuws register werd gedigitaliseerd en is nu online raadpleegbaar.
De naoorlogse geschiedenis van het Bestuur der Volksgezondheid binnen het ministerie van Volksgezondheid is er één van organisatorische uitbreiding, met op de achtergrond een langzame internationalisering van het gezondheidsbeleid. Het Bestuur spitste zich voornamelijk toe op de medische wetenschap en de gezondheidsinspectie (eetwaren, vleeshandel, laboratoria, enz.). Vrijwilliger Marc De Win was jarenlang aan het werk bij ‘Volksgezondheid’ en zette na zijn pensionering zijn expertise in om, begeleid door archivaris Filip Strubbe, drie decennia Volksgezondheid te ontsluiten voor onderzoek.
Op 20 mei vond in Eupen de Dag van de Nieuwste Geschiedenis plaats: place to be voor Belgische historici van de hedendaagse geschiedenis. Dit jaar stond de tweejaarlijkse conferentie in het teken van het thema ‘publieksgeschiedenis’, met presentaties en discussies over de stand van zaken op dit gebied in België en Europa. Publieksgeschiedenis draait in grote lijnen om de omgang met en de valorisatie van geschiedenis buiten de academische wereld. Het spreekt vanzelf dat archieven in het algemeen en het Rijksarchief in het bijzonder daarover een belangrijke stem hebben.
“Het laatste waar men aan denkt, zijn de geschriften”. Zoniet voor Geert, Marc en Julien Van Bockstaele. Ruim 20 jaar lang speurden ze in kelders, op zolders, in pastorieën, …. naar de moderne kerkarchieven van Oost-Vlaanderen. Het resultaat? Volledige prospectie en in de meeste gevallen eveneens inventarisatie van de 427 kerkarchieven uit het bisdom Gent! Eerder dit jaar was hun titanenwerk al onderwerp van een tentoonstelling in de Sint-Niklaaskerk in Gent, maar na de nodige COVID-verschuivingen kregen ze nu ook eindelijk de feestelijke academische zitting die ze verdienden. Evidente sprekers binnen het thema 'kerkarchief' wisselden af met lezingen/getuigenissen van “archiefgebruikers” uit diverse hoeken. Wat doen mensen in de leeszaal van het Rijksarchief Gent (en daarbuiten) met geïnventariseerde kerkarchieven?
De voorbije jaren werd in het Rijksarchief Brussel (Vorst) binnen het project Social Hotspots. Procesdossiers als bronnen voor de geschiedenis van de vroegmoderne Nederlanden hard gewerkt aan de inventarisatie van de archieven van de Raad van Brabant, de hoogste rechtbank in het hertogdom Brabant tijdens het ancien régime. 71 meter archief van het Officie-Fiscaal en van de procureur-generaal was vooralsnog niet ontsloten en dus onbekend voor onderzoek. Daar komt met de publicatie van twee gloednieuwe inventarissen nu verandering in.
Het onderzoeks- en valorisatieproject OUTLAW (over strafrechtelijke archieven, gevangenissen & outsiders), gefinancierd door BELSPO in het kader van het onderzoeksprogramma BRAIN-be 2.0, is een samenwerking tussen het Rijksarchief, UGent en Histories vzw, maar kan ook jouw hulp gebruiken! OUTLAW is op zoek naar vrijwilligers om de gegevens van ongeveer 150.000 gevangenen in te voeren in een databank. Het gaat om veroordeelde mannen en vrouwen die in de 19de en het begin van de 20ste eeuw hun straf uitzaten in één van de vele Belgische gevangenissen.
De voorbije jaren zijn ruim 2.000 visuele pareltjes uit de collectie van het Rijksarchief Gent aan de online zoekomgeving van het Rijksarchief toegevoegd. Tijd om enkele van die pareltjes eens onder de aandacht te brengen.
Ecolo-Groen heeft in de Kamer een wetsvoorstel ingediend om algemene regels vast te leggen voor de declassificatie van geclassificeerde documenten. Het wetsvoorstel werd medeondertekend door de andere meerderheidspartijen. Het betekent een stap in de goede richting, in de richting van een efficiënt beheer van geclassificeerd archief: grotere transparantie van de beslissingen van overheden en politici, lagere infrastructuurkosten en betere onderzoeksmogelijkheden. Het wetsvoorstel beantwoordt eveneens aan een belangrijk element uit het regeerakkoord inzake het beheer van ons archivalisch erfgoed.
