Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het Rijksarchief en de European Open Science Cloud

Texte petit  Texte normal  Texte grand
02/12/2019 - Onderzoek - Algemeen Rijksarchief

Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek is van essentieel belang voor vooruitgang en innovatieve ontwikkeling. Toch renderen geïnvesteerde middelen vaak onvoldoende, omdat onderzoeksgegevens binnen een te beperkte kring verspreid worden en/of het bestaan ervan niet gedocumenteerd is. Een Open Data-politiek waarbij onderzoeksgegevens publiek ter beschikking worden gesteld, verhoogt niet enkel het financiële rendement, maar zorgt ook voor een tot nog toe ongekende boost van het wetenschappelijk onderzoek. Uiteraard brengt het publiceren van deze data risico’s met zich mee. Daarom is er nood aan een kwalitatief en regulerend kader dat een brede juridische bescherming biedt.

In deze context organiseerden drie Belgische diensten die verantwoordelijk zijn voor fundamenteel onderzoek, strategische kennisontwikkeling en de valorisatie van kennis – het Belgian Science Policy Office (BELSPO), het Departement Wetenschappelijk Onderzoek van de Fédération Wallonie- Bruxelles en het Departement Economie Wetenschap en Innovatie (EWI) van de Vlaamse overheid – op 21 november 2019 in het Paleis der Academiën in Brussel een workshop gewijd aan Open Science, met als hoofdthema de European Open Science Cloud of EOSC. Deze infrastructuur, waarvoor in 2015 door de Europese Commissie het initiatief genomen werd, beoogt de ondersteuning van Open Science door een platform aan te bieden dat elke Europese onderzoeker toelaat onderzoeksgegevens te deponeren, te delen en te raadplegen voor hergebruik. In eerste instantie - tijdens de eerste fase tot 2020 - gebeurt dit door verder te bouwen op bestaande investeringen en het klusteren van bestaande diensten.

De workshop was hét moment voor het Rijksarchief om de inspanningen die ter zake worden geleverd, voor het voetlicht te brengen. Het Rijksarchief ondersteunt immers in belangrijke mate de ontwikkeling van Open Science in België. Het vervult een brugfunctie naar en tussen verschillende Europese onderzoeksinfrastructuren, zoals Archives Portal Europe, de European Holocaust Research Infrastructure,  DARIAH (Digital Research Infrastructure for the Arts and Humanities), CESSDA (Consortium of European Social Science Data Archives) en E-RHIS (European Research Infrastructure for Heritage Science). Als coördinator van DARIAH voor de federale overheid participeert het Rijksarchief aan Europese initiatieven ter promotie van Open Science en communiceert hierover aan onderzoekers en belanghebbenden (meer info over de Open Science-initiatieven in het kader van DARIAH? Zie DARIAH Strategic Plan 2019-2026; Open Science Pages; Parthenos Training Suite; Data Deposit Recommendation Service). Het Rijksarchief is tevens partner in het door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK-IRPA) geleide HESCIDA-project (Heritage Science Data Archive Project, 2019-2020), dat de ontwikkeling van een geïntegreerde infrastructuur voor het verzamelen en delen van erfgoeddocumentatie voorziet.

Een directe bijdrage aan de European Open Science Cloud wordt geleverd door twee door Belspo gefinancierde onderzoeksprojecten die geleid worden door het Rijksarchief: de projecten SODA (Social Sciences Data Archive) en BISHOPS (Belgian Infrastructure for Social Sciences and Humanities Open Science). Het SODA-project heeft tot doel een data-archief voor sociale wetenschappen op te zetten conform de criteria bepaald door het Consortium of European Social Science Data Archives (CESSDA). Medio 2020 zal dit project voltooid zijn, met als resultaat een operationele infrastructuur die het mogelijk maakt onderzoekgegevens uit de sociale wetenschappen te bewaren en te hergebruiken. In het kader van dit project werd het CoreTrustSeal-certificaat aangevraagd, dat aangeeft dat het Rijksarchief voldoet aan de strenge kwalitatieve voorwaarden gesteld aan een betrouwbaar data-archief. Bij de lancering volgend jaar zal deze infrastructuur reeds de datasets van het Belgian Archives for the Social Sciences (BASS) en het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie bevatten.

Het BISHOPS-project (2019-2022) bouwt verder op de verwezenlijking van SODA, maar wil een platform aanbieden voor de humane wetenschappen. Dit project is een bijdrage aan de Europese onderzoeksinfrastructuur DARIAH. Aanvullend op SODA wordt onderzoek verricht naar de gebruiken en noden van de onderzoekers uit de humane wetenschappen, zodat de bestaande infrastructuur kan worden aangepast en uitgebreid. De BISHOPS-infrastructuur zal ingebed worden in bestaande en nieuwe Belgische initiatieven. De lange termijnbewaring van de gegevens zal verzorgd worden door het door BELSPO gefinancierde Long Time Preservation Platform. Er is onder meer een gegevensuitwisseling met portalen zoals het FRIS-onderzoeksportaal en het Belspo Institutional Open Access Repository for Federal Organisations (ORFEO) voorzien. Dit laat niet enkel toe schaalvoordelen te realiseren en bestaande platformen beter te benutten, maar ook de onderzoeker vaart er wel bij. Zijn of haar werk wordt immers beter gevaloriseerd.

Met de projecten SODA en BISHOPS sluit België aan bij SSHOC (Social Sciences and Humanities Open Cloud). Dit door Europa gefinancierde Horizon 2020-project (2019-2022) heeft als doel het luik humane en sociale wetenschappen in EOSC te integreren, de Open Science and Fair-principes (Findable, Accessible and Reusable) te stimuleren, een beheersmodel op te zetten, tools te ontwikkelen en het gebruik van standaarden en best practices te stimuleren. Gezien de gelijktijdige timing van SSHOC en BISHOPS is er een sterke wisselwerking tussen beide projecten voorzien.

Concluderend kunnen we stellen dat het Rijksarchief in België een belangrijke voortrekkersrol vervult wat betreft de promotie van Open Science. De instelling biedt – als eerste in België – vanaf medio 2020 een infrastructuur aan die het mogelijk maakt onderzoekgegevens uit de humane en sociale wetenschappen te deponeren, te bewaren, op lange termijn opnieuw aan de onderzoeker ter beschikking te stellen en dit rekening houdend met alle kwaliteitseisen en wettelijke bepalingen. De komende jaren zetten we in op de verdere verbetering van de diensten en de verdere integratie in andere Belgische en Europese infrastructuren. De SODA-BISHOPS infrastructuur zal het Belgische knooppunt vormen in de Europese Open Science Cloud.

  • Download de presentatie EOSC and SSHOC - the Belgian Link (Johan Van der Eycken en Sally Chambers - Open Science in Belgium: EOSC Initiatives - Brussel, 21 november 2019)
www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement