De aankoopcomités werden opgericht in 1929 om vastgoed te verwerven en te onteigenen voor rekening van de Staat, staatsorganismen en organismen waarin de Staat een hoofdbelang heeft. Vanaf maart 1964 konden ze ook overgaan tot de vervreemding van domaniale goederen. Sinds de zesde staatshervorming zijn de bevoegdheden van de Aankoopcomités grotendeels geregionaliseerd.  

Het archief van het aankoopcomité van Bergen werd in 2014 overgebracht naar het Rijksarchief te Bergen. Het heeft een volume van 107 strekkende meter en beslaat voornamelijk de periode 1938-1976. Er zitten ook een aantal stukken in die teruggaan tot 1867 of die dateren uit een meer recente periode, nl. tot 2006.

Het archiefbestand bestaat uit:

• minuten van aankoopakten die werden verleden door de voorzitter en commissarissen, akten van neerlegging en verkoopakten van het Comité van Bergen voor de jaren 1942-1966 en betreffende alle gemeenten van de provincie Henegouwen.  
• chronologische repertoria van de akten die werden verleden tussen 1950 en 1963.
• minuten van akten die tussen 1947 en 1957 werden verleden door het Aankoopcomité van Doornik.  
• plattegronden van de stad Doornik.
• Algemene en individuele dossiers betreffende de bestuurlijke arrondissementen Aat, Bergen, Moeskroen, Doornik en Zinnik (met uitzondering van het voormalig gerechtelijk kanton La Louvière). De dossiers gaan over onbewoonbare woningen, de aankoop van gronden voor het vliegveld van Chièvres, de aanleg van autowegen, de bouw van scholen, rijkswachtkazernes, sociale woningen, de waterlopen, enz.   
  • de omvangrijkste reeks uit de inventaris bestaat uit aankoopdossiers. Ze bevatten meestal expertiseverslagen, briefwisseling met de onteigende personen, met de onteigenende overheid en de centrale directie, plattegronden en uittreksels van het kadaster, onteigeningsplannen, bestemmingsplannen, foto’s, diverse plattegronden, de bepaling van de schadeloosstelling voor hergebruik en huurvergoedingen, hypotheekattesten, briefwisseling met de ontvangers van de registratie of de belastingen, kopieën van eerdere eigendomsbewijzen, ontwerpen van akten en vereffeningsborderellen.
  • vaak zeer omvangrijke dossiers over gerechtelijke onteigeningen.
  • dossiers over de overname van schoolgebouwen door de Staat.
  • ramingsdossiers met een expertiseverslag en meestal ook foto’s, briefwisseling, kadastrale uittreksels en onteigenings- en bestemmingsplannen. 
  • dossiers over de verkoop van goederen die werden overgedragen aan Domeinen (vanaf de jaren 1960).
  • repertorium (bestand van de betrokken partijen), alfabetisch geordend op naam van de natuurlijke personen en geordend per categorie voor de rechtspersonen (gemeenten, OCMW, kerkfabrieken, industriezones, diverse vennootschappen). De betrokken arrondissementen zijn Aat, Bergen, Moeskroen, Doornik en Zinnik en de behandelde periode is 1948-1975.  
• Archief met akten die werden verleden door de ontvangers van de Domeinen van Bergen.

Raadpleegbaarheid

Documenten ouder dan 100 jaar zijn vrij raadpleegbaar. Privacygevoelige documenten jonger dan 100 jaar kunnen enkel geraadpleegd worden mits toelating van de algemeen rijksarchivaris of zijn mandataris. De minuten van akten van het Comité kunnen enkel worden geraadpleegd door de betrokkenen, hun erfgenamen of rechtsopvolgers, of mits toelating van de administrateur-generaal    van de Algemene administratie van patrimoniumdocumentatie (zie bladzijden 2 en 20 van de inventaris voor meer info).

Inventaris

De inventaris van 339 bladzijden is voor € 16,00 te koop bij het Rijksarchief te Bergen en in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief. Je kan de inventaris ook bestellen via publicat@arch.be of gratis downloaden in pdf-formaat.

MOREAU François en NIEBES Pierre-Jean, Inventaire des archives du Comité d’acquisition d’immeubles de Mons ((1867) 1938-1976 (2006)), reeks Inventarissen Rijksarchief te Bergen nr. 150, publicatie 5922, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2018, € 16,00 (+ eventuele verzendingskosten).

Het Rijksarchief te Bergen bewaart eveneens het archief van het Aankoopcomité van Charleroi (bestuurlijke arrondissementen Charleroi en Thuin). Ook dit archief wordt binnenkort geïnventariseerd.