In het kader van het SATURN-project is recent een nieuwe reeks archieven van registratiekantoren beschreven en raadpleegbaar gemaakt: de archieven van de registratiekantoren van Borgloon, Bree, Maasmechelen, Beringen, Boom, Kapellen, Brasschaat, Geel en Herentals. Registratiekantoren staan in voor het waarborgen van het registratie- en successierecht, op basis van erfenisaangiften. Hun archief biedt een unieke inkijk in de levensloop van onroerende goederen.
Het SATURN-project richt zich op archieven uit de 19e en 20e eeuw van de FOD Financiën, met een specifieke focus op de afdeling patrimoniumdocumentatie, die zich bezighoudt met de gronden en gebouwen in België, zowel privé als publiek.
De archiefdocumenten die via SATURN hun weg vinden naar het Rijksarchief bieden bijzonder rijke onderzoeksmogelijkheden. De eigendomswijzigingen van alle onroerende goederen in België vanaf 1798 kunnen bijvoorbeeld volledig gereconstrueerd worden aan de hand van de hypothecaire registers tot 1913. De archieven van de aankoopcomités bieden op hun beurt quasi volledige informatie over alle grote en kleine infrastructuurwerken in België sinds de jaren 1930.
De inventarissen die onlangs gepubliceerd werden, hebben betrekking op nog een andere bevoegdheid van de FOD Financiën: de kantoren der registratie. Deze kantoren waarborgen het registratie- en successierecht. Het successierecht wordt geheven op basis van een aangifte van nalatenschap, de zogenaamde erfenisaangifte.
De finaliteit van het registratierecht is bedrog tegen te gaan door akten ‘echt’ te laten verklaren via een zgn. registratie. De akte wordt daarbij ontleed en samengevat. De minuut van de akte wordt voorzien van een stempel met verwijzing naar de registratie. In tegenstelling tot wat er bij de hypotheken gebeurt, wordt hier wel het origineel ‘ter registratie aangeboden’.
Sinds het eind van de 18e eeuw wordt het registratierecht bijgehouden aan de hand van twee zgn. formaliteitsregisters: het register van de openbare burgerlijke akten (reeks 5) en het register van de onderhandse akten (reeks 6). In reeks 5 kan je onder meer volgende zaken terugvinden: datum van registratie, aard van de akte (verkoop, openbare verkoop, kwijting, etc.), samenvatting van de akte, notaris en technisch fiscale bewerkingen. Bij de onderhandse akten (reeks 6) kan je zaken terugvinden als een verkoop, verhuur, muurverdeling, afpaling van gronden, etc. Samen tonen reeks 5 en 6 mooi de verschillende mogelijkheden aan om de oorsprong en geschiedenis van een gebouw of stuk grond te achterhalen.
Een andere belangrijke reeks is het repertorium van eigenaars, oftewel RDE (reeks 50). Deze repertoria bevatten de bijeengebrachte geschiedenis van een onroerend goed, met specifieke informatie over eventuele verkopen, ervingen of inbeslagnames.
Negen nieuwe inventarissen
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het Registratiekantoor van Borgloon (1832-1987): Overbrenging 2016, reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 116, publicatienr. 5804, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het Registratiekantoor van Bree (1845-1986): Overbrenging 2016, reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 117, publicatienr. 5805, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het Registratiekantoor van Maasmechelen (1845-1986): Overbrenging 2016, reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 118, publicatienr. 5806, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het tweede Registratiekantoor van Beringen (1846-1983): Overbrenging 2014, reeks Inventarissen Rijksarchief te Hasselt nr. 119, publicatienr. 5807, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en VAN GORP Q., Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Boom (1836-1985): Overbrenging 2014, reeks Inventarissen Rijksarchief te Antwerpen nr. 91, publicatienr. 5808, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P., Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Kapellen (1837-1985): Overbrenging 2014, reeks Inventarissen Rijksarchief te Antwerpen nr. 92, publicatienr. 5809, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P., Inventaris van het archief van het eerste en tweede registratiekantoor van Brasschaat (1837-1986): Overbrenging 2014, reeks Inventarissen Rijksarchief te Antwerpen nr. 93, publicatienr. 5810, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het registratiekantoor van Geel (1829-1999): Overbrenging 2016, reeks Inventarissen Rijksarchief te Antwerpen nr. 94, publicatienr. 5811, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
- LANNOY P. en STAELENS C., Inventaris van het archief van het eerste registratiekantoor van Herentals (1837-1985): Overbrenging 2016, reeks Inventarissen Rijksarchief te Antwerpen nr. 95, publicatienr. 5812, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2017, gratis (enkel beschikbaar in pdf-formaat).
Leestip
