Rijksarchief in België

Ons collectief geheugen !

FR | NL | DE | EN
Menu

Het Rijksarchief te Bergen bewaart officieel een topstuk

Texte petit  Texte normal  Texte grand
09/10/2017 - Restauratie - Rijksarchief te Bergen

Op 5 september 2017 heeft het ministerie van Cultuur van de Franse Gemeenschap een besluit uitgevaardigd waarmee het ontwerp van het doksaal van de Sint-Waltrudiskerk geklasseerd wordt als topstuk. Door die erkenning wordt benadrukt dat het gaat om een uitzonderlijk stuk dat bijzondere bescherming geniet.

Het Rijksarchief te Bergen bewaart een tekening met het ontwerp van het doksaal* van de Sint-Waltrudiskerk in Bergen. Krachtens een decreet van 11 juli 2002 over het roerend en onroerend erfgoed van de Franse Gemeenschap heeft het ministerie van Cultuur van de Franse Gemeenschap op 5 september 2017 besloten om dit document te erkennen als topstuk.

Het document uit 1535 is 70 cm hoog en 1 meter breed. De pentekening in perspectief is met inktvisinkt uitgevoerd op perkament. Ze diende als ontwerp voor het doksaal van de Sint-Waltrudiskapittelkerk van Bergen. Het document maakte waarschijnlijk deel uit van het archief van het vroegere Sint-Waltrudiskapittel. Bij de opheffing van dit kapittel in 1797 werd de tekening wellicht verkocht, maar in 1840 werd ze teruggevonden door archivaris Léopold Devillers, die ze schonk aan het Rijksarchief te Bergen. Door een gelukkig toeval bleef het document gespaard bij de brand in het depot van Bergen in mei 1940 ten gevolge van een Duitse brandbom.

Het doksaal op de ontwerptekening werd besteld door de kanunnikessen van het adellijk Sint-Waltrudiskapittel te Bergen, als versiering voor hun nieuwe gotische kerk. De bouw van die kerk ging van start in 1450, maar op het ogenblik van de bestelling was ze nog niet afgewerkt. De tekening geeft op schaal 1/25e een vooraanzicht op het doksaal, vanuit het schip van de kerk. De antikiserende stijl is typisch voor de renaissancekunst die destijds volop in de mode was in onze contreien. Het ontwerp is van de hand van een niet nader geïdentificeerd kunstenaar en architect, waarvan evenwel talrijke grafische werken bewaard worden in verschillende Europese collecties. Er wordt momenteel onderzoek verricht om de kunstenaar vooralsnog te kunnen identificeren. Voor de vervaardiging van het doksaal werd een structuur in zwart marmer besteld bij Hubert Nonon, een marmerslijper uit een bekende Dinantse familie. Voor de architecturale versieringen en het albasten beeldhouwwerk werd beroep gedaan op Jacques Du Brœucq, een van de beroemdste architecten en beeldhouwers van de renaissance in de Lage Landen. Het doksaal zelf bestaat niet meer, maar een deel van het beeldhouwwerk – dat overigens sterk afwijkt van het ontwerp op de tekening – wordt vandaag bewaard in de Sint-Waltrudiskapittelkerk.

Voor het klasseren van dit document als topstuk worden verschillende argumenten aangehaald. Vooreerst is het een uiterst zeldzaam, hoogkwalitatief en verfijnd werk uit de 16e eeuw, dat blijk geeft van een perfecte beheersing van verschillende tekentechnieken. Het kan in nauw verband worden gebracht met andere werken die worden bewaard in grote Europese collecties en heeft invloed gehad op de doorbraak van de renaissancekunst in de Lage Landen. Daarnaast speelde het eveneens een belangrijke rol bij de bouw van de Sint-Waltrudiskapittelkerk van Bergen, waar ook de bekende Jacques Du Broeucq bij betrokken was.

Een restauratie van het document wordt overwogen, maar het zal eerst grondig geanalyseerd worden.

   

Weetje…

Op de lijst van erfgoed dat werd geklasseerd door de Franstalige Gemeenschap van België staat ook een tekening van het retabel van Sint-Remaclus van Stavelot, die wordt bewaard in het Rijksarchief te Luik. Deze tekening werd op 1 maart 2016 als topstuk geklasseerd (ministerieel besluit gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 10 maart  2016).

* Een doksaal of jubee is een houten of stenen wand die in een kerk het schip scheidt van het priesterkoor.

www.belspo.be www.belgium.be e-Procurement