Vluchtelingen

In de loop van november 2016 verschijnt de inventaris van het archief van het “Officieel Belgisch Comiteit van Hulpbetoon aan Vluchtelingen” dat tijdens WO I zijn standplaats had in Le Havre en er instond voor de bijstand aan Belgische vluchtelingen in Frankrijk. Het archief bevat een reeks interessante documenten over diverse aspecten van de Belgische aanwezigheid in Frankrijk, zoals over de Belgische scholen in de regio Calais of de lotgevallen van de gezinnen die in de Pyreneeën terecht kwamen. In het archief zitten ook honderdduizenden steekkaarten met naam, adres en beroep van nagenoeg alle Belgische vluchtelingen in Frankrijk. Met die gegevens kan worden teruggevonden waar ze precies verbleven en welke activiteiten ze daar uitoefenden.

Voor de vluchtelingen in het Verenigd Koninkrijk bestaat een gelijkaardige bron. De formulieren van het Central Register of Belgian (War) Refugees zijn zelfs vollediger dan de steekkaarten die worden bewaard in de National Archives van het Verenigd Koninkrijk. Het Belgisch archief vermeldt de verblijfplaats van de vluchtelingen, hun beroep, en de namen van de familieleden die hen vergezelden. Een bron die tot verrassende ontdekkingen kan leiden!

Voor de Belgische burgers die waren gevlucht naar Nederland bestaat dit soort bestanden helaas niet. Wel beschikken we in het archief van het “Officieel Belgisch Comiteit voor Nederland” over de terugkeervergunningen die in 1918 werden afgeleverd door de Belgische consulaten, met onder andere nuttige informatie over het laatste adres van de vluchteling in Nederland en de datum van zijn of haar terugkeer. In tegenstelling tot het andere vluchtelingenarchief is aan deze documenten ook een foto van de betrokkene toegevoegd. Met de hulp van vrijwilligers werden reeds 3.000 namen ingevoerd in de zoekrobot “Zoeken naar personen” Hulp bij het verderzetten van dit werk is uiteraard altijd welkom!

Nu ook het archief van het Comité in Le Havre is ontsloten, hebben onderzoekers toegang tot documenten van de drie landen die tijdens de Eerste Wereldoorlog Belgische vluchtelingen hebben opgevangen. Het archief is vrij raadpleegbaar in de leeszaal van het Algemeen Rijksarchief.

De (Franstalige) inventaris van het archief van het Officieel Belgisch Comiteit van Hulpbetoon aan Vluchtelingen verschijnt binnenkort en zal voor € 4,00 te koop zijn in de archiefwinkel van het Algemeen Rijksarchief of via publicat@arch.be. Hij kan ook gratis worden gedownload in pdf (klik hiervoor op de titel):

• AMARA Michaël, Inventaire des archives du Comité officiel belge de Secours aux Réfugiés (Le Havre) (1914-1925), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 611, Publ. 5659, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016 (ter perse).

Oorlog in beeld

In de zomer van 2016 kondigden we aan dat duizenden foto’s over de Eerste Wereldoorlog online werden gezet, maar we gaan uiteraard verder met de ontsluiting van het beeldmateriaal over 14-18, bewaard in het Algemeen Rijksarchief. De voorbije maanden werden meer dan duizend geïllustreerde aanplakbrieven, tekeningen en etsen zorgvuldig beschreven en gearchiveerd. De inventaris van deze documenten – afkomstig uit België , Duitsland en de Geallieerde Staten –  zal in de komende weken worden afgerond. Zodra de inventaris klaar is, worden de iconografische documenten gedigitaliseerd en online gezet. We houden u op de hoogte.

Nieuwe bronnen over de weerstanders van de Eerste Wereldoorlog  

Het Algemeen Rijksarchief bewaart  het meest uitgebreide archief over de acties van de Belgische patriotten tijdens WO I dat op Belgische bodem wordt bewaard. Het archief van de Commissie voor de Patriottische Diensten bevat duizenden brieven, verslagen, tekeningen, enz. die herinneren aan de moed van wie zich durfde te verzetten tegen de vijand en dat soms met zijn of haar leven moest bekopen.

Om er mee voor te zorgen dat de getuigenissen hierover voor de toekomstige generaties bewaard blijven, heeft een gulle schenkster het archief van weerstander Liévin Thésin aan het Rijksarchief geschonken. Het archief van deze priester bevat onder meer tientallen aangrijpende brieven die in Gent werden geschreven door ter dood veroordeelde verzetslui.

We maken van deze gelegenheid graag gebruik om alle schenkers te bedanken die ons gezamenlijk erfgoed mee helpen vrijwaren door het toe te vertrouwen aan het Rijksarchief!

Je kan de (Franstalige) inventaris van het archief van weerstander Liévin Thésin gratis downloaden door op de titel van de inventaris te klikken:

• FUNCK Quentin, Inventaire des archives de Liévin Thésin concernant la Première Guerre mondiale (1914-1956), Reeks Inventarissen Algemeen Rijksarchief nr. 610, Publ. 5658, Algemeen Rijksarchief, Brussel, 2016.

Herdenking van de 100ste verjaardag van de deportaties van 14-18

Honderd jaar geleden werden Belgische burgers als werkkrachten naar Duitsland gedeporteerd. Overal in het land wordt deze ingrijpende periode uit de geschiedenis met diverse initiatieven herdacht. De lijsten met gedeporteerden worden bewaard in het Algemeen Rijksarchief, in het archief van de Commissie voor de Schending van het Volkenrecht. Voor informatie over het lot van de duizenden gedeporteerde Belgen kunnen onderzoekers ook de individuele formulieren raadplegen van de Hoofdcommissie van Weggevoerde, Opgeëiste en burgerlijke Gevangenen. Onderzoekers uit het hele land hebben de voorbije maanden dit archief gebruikt om de herinnering aan de vaak vergeten slachtoffers van WO I levendig te houden.

Arnaud Charon (Algemeen Rijksarchief) schrijft in het kader van het BRAIN-project The Great War from Below momenteel een geschiedenis van de deportaties. In de loop van november en december 2016 zal hij de eerste resultaten van zijn onderzoek voorstellen op diverse evenementen die zowat overal in het land zullen plaatsvinden. Op maandag 7 november 2016 om 20u geeft hij alvast een lezing over de deportaties vanuit Zinnik, en op 16 november neemt hij het woord in La Bruyère.

En verder worden in verschillende vestigingen van het Rijksarchief evenementen georganiseerd rond de herdenking van de Groote Oorlog. Bekijk onze online agenda voor alle praktische info